Kitâbü’n-nasihateyn Bağlamında Abdüllatîf el-Bağdâdî’nin İbn Sînâ Eleştirisi

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 1, 73 - 96, 06.04.2016

Enes Taş

Öz

Abdüllatif el-Bağdâdî, XIII. Yüzyılda yaşamış, Fârâbî ekolüne mensup kabul edebileceğimiz, gelenekçi filozoflardan birisidir. Çeşitli konularda yazmış olduğu onlarca eserinin, belki de en önemli ortak noktası, yaşadığı dönemin meselelerini eleştirel bir tarzda incelemesidir. Kitâbü’n-nasihateyn adlı risalesinde de Bağdâdî, tıp ve felsefe konusunda kendi dönemindeki mevcut durumu analiz ederek, İbn Sînâ’nın eserlerine karşı insanları uyarmaktadır. Çünkü ona göre İbn Sînâ felsefî geleneği,  Eflatun ve Aristoteles felsefesinde olmayan yeni konularla tahrif etmiştir. O, İbn Sînâ ve takipçilerini, Eflatun ve Aristoteles felsefesini kendilerine göre yorumlamaları ve bu felsefenin bölümleri üzerinde kendilerine göre tasarrufta bulunmaları sebebiyle eleştirmektedir.

Anahtar Kelimeler: Abdüllatîf el-Bağdâdî, felsefe eleştirisi, nasihat, İbn Sînâ, Eflatun, Aristoteles.

 

Criticism of Avicenna by Abd al-Latīf al-Baghdādī within the context of Kitāb al-Nasihatayn

Abstract

Abd al-Latīf al- Baghdādī is a 18^th century traditionalist philosopher within al-Fārābī school, and a relatively newfound figure in present studies of Islam philosophy. Characteristically, his works on various themes share the common critical approach regarding the actual issues of his day. In Kitāb al-nasihatayn, al-Baghdādī analysis the situation in his time with regard to medicine and philosophy, and warns readers against works by Avicenna. According to al-Baghdādī, Avicenna has distorted philosophical tradition with new themes that are never treated by Plato and Aristotle. The first chapter of the work comprises warnings about medicine. Hereby study grounds on the second chapter of his work that concentrates on al-Baghdādī’s analyses and criticisms about philosophy. In philosophical terms, al-Baghdādī criticises Avicenna and his followers for interpreting Platonist and Aristotelian philosophies in their own way and for bringing forth personal judgments on this philosophical movement.

Keywords: Abd al-Latīf al-Baghdādī, criticism on Philosophy, advice, Avicenna, Plato, Aristotle.

Anahtar Kelimeler

Abdüllatîf el-Bağdâdî, felsefe eleştirisi, nasihat, İbn Sînâ, Eflatun, Aristoteles

Kaynakça

• Akarsu, Bedia, “Bilim”, Felsefe Terimleri Sözlüğü, İstanbul: İnkılap Kitabevi 1988.
• Alper, Ömer Mahir “İbn Sînâ ve İbn Sînâ Okulu”, İslâm Felsefesi Tarih ve Problemler (ed. Cüneyt Kaya), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM) Yayınları 2013, s. 251-287.
• Altaş, Eşref, Fahreddin er-Râzî’nin İbn Sînâ Yorumu ve Eleştirisi, İstanbul: İz Yayıncılık 2009.
• Bedevî, Abdurrahman, Batı Düşüncesinin Oluşumunda İslâm'ın Rolü (çev. Muharrem Tan), İstanbul: İz Yayıncılık 2002.
• Bonadeo, Cecilia Martini, ʿAbd al-Laṭīf al-Baġdādī’s Philosophical Journey. From Aristotle’s Metaphysics to the ‘Metaphysical Science’, Leiden: Brill 2013.
• Cihan, A. Kamil, “Bilimler Tasnifi ve İbn Sinâ” Erciyes Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (2000), s. 435-451.
• Çağrıcı, Mustafa, “İbn Meymûn” TDV İslam Ansiklopedisi ( DİA), XX, 194-197.
• Durmuş, İsmail, “Müberred”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXXI, 432-434.
• Gutas, Dimitri, Avicenna and Aristotelian Tradition, Leiden: Brill 1988.
• ___, İbn Sina’nın Mirası (çev. M. Cüneyt Kaya), İstanbul: Klasik Yayınları, 2004.
• İbn Ebî Usaybia, Muvaffakuddîn Ebü’l-Abbâs Ahmed b. el-Kâsım (ö. 668/1270), Uyûnü’l-enbâ fî tabakâti’l-etibbâ (nşr. Nizâr Rıdâ), Beyrut: Dâru mektebeti’l-hayât 1965.
• İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemseddin Ahmed b. Muhammed (ö. 681/1282), Vefayâtü’l-‘ayân ve enbâü ebnâi’z-zamân (nşr. İhsan Abbas), I-VIII, Beyrut: Dâru sâdır 1398/1978
• İbn Sînâ, “Nüshatü Ahdin Ahide Linefsihi”, Aristû inde’l-Arab (nşr. Abdurrahman Bedevî), Kahire: [y.y.] 1947, s. 247-249.
• ___, İşaretler ve Tenbihler (çev. A. Durusoy ve dğr.), İstanbul: Litera Yayıncılık, 2005.
• ___, Kitâbu’ş-Şifâ Mantığa Giriş (çev. Ömer Türker), İstanbul: Litera Yayıncılık, 2006.
• İbnü’l-‘İmâd, Şezerâtü’z-zeheb fi ahbâri men zeheb (nşr. Abdülkâdir el- Arnaûd -Muhammed el- Arnaûd), I-X, Beyrut: Dâru İbn Kesîr 1991.
• İslam Felsefesine Giriş (ed. Peter Adamson-Richard C. Taylor) (çev. M. Cüneyt Kaya), İstanbul: Küre Yayınları 2007.
• Karlığa, H. Bekir, “Gazali” TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XIII, 518-530.
• Kaya, Mahmut “İbn Sînâ’nın Filozof Yemini”, Uluslararası İbn Sînâ Sempozyumu Bildirileri, I-II İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yayınları 2008, II, 155-161.
• ___, İslâm Kaynakları Işığında Aristoteles ve Felsefesi, İstanbul: Ekin Yayınları 1983.
• ___, “Aristoteles”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), III, 375-378.
• Kaya, Veysel, İbn Sînâ’nın Kelam’a Etkisi, Ankara: Otto Yayınları 2015.
• el-Kıftî, Cemaleddin Ebu’l-Hasan Ali b. Yusuf, İnbâhu’r-Ruvât alâ Enbâhi’n-Nuhât, (nşr. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim), I-IV, Kâhire: Daru’l-Fikri’l-Arabî 1986/1406.
• M. Rosenthal-P. Yudin, Felsefe Sözlüğü (çev. Aziz Çalışlar), İstanbul: Sosyal Yayınları 1997.
• Makdisî, George, Ortaçağ’da Yüksek Öğretim (çev. Ali Hakan Çavuşoğlu- Hasan Tuncay Başoğlu), İstanbul: Gelenek Yayıncılık 2004.
• Özbalıkçı, M. Reşit, “Sibeveyhi”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXXVII, 130-134.
• Safedî, Ebü’s-Safâ (Ebû Saîd) Salâhuddîn Halîl b. İzziddîn Aybeg b. Abdillâh (ö. 764/1363), el-Vâfî bi’l-vefeyât (nşr. Ahmed el-Arnaûd-Türkî Mustafa), I-XIX, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî 2000
• Stern, S. M. “A Collection of Treatises by ‘Abd al-Latîf al-Bagdâdî” Islamic Studies, 1 (1962/1), s. 53-70.
• Suyutî, Celaleddin Abdurrahman Buğyetü’l-Vüât fi Tabakati’l-Lügaviyyîn ve’n-Nühât, I-II, Beyrut: Mektebetü’l-asriyye, [t.y.]
• Şahin, Hasan, “Bilimlerin Tasnifi” Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, I-IV, İstanbul: Risale Yayınları, 1990.
• et-Tokâdî, Ömer b. Sâlih, ed-Dürrü’n-Nâcî âle Metni İsagoci, Dersaadet: Hacı Muharrem Matbaası 1290.
• Toorawa, Shawkat, “A Portrait of Abd al-Latif al-Baghdadi’s Education and Instruction”, Law and Education in Medieval Islam (ed. Joseph E. Lowry, Devin J. Stewart, Shawkat M. Toorawa), Oxford: Gibb Memorial Trust 2004, s. 91-109.
• Yazıcı, Hüseyin, “İbnü’s-Serrâc”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXI, 205-206.