Yetiştirme Yurdunda Kalan Ergenlerin Yaşadıkları Sorunlar ve Dini Başa Çıkma: Bursa ve Şanlıurfa Yetiştirme Yurtları Örneği

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 2, 96 - 124, 11.08.2016

Asude Coşkunsever

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, kız yetiştirme yurtlarında kalan ergenlerin sorunlarını ve dini başa çıkmalarını dini psikolojik açıdan incelemek ve elde edilen bilgileri alan araştırması ile bilimsel bir temelde tartışmaktır. Araştırmamızın örneklemini Şanlıurfa ve Bursa Yetiştirme Yurdu’nda kalan toplam 26 kız ergen oluşturmaktadır. Araştırmamızda nitel araştırma desenleri içinden katılımcı gözlem ve yarı yapılandırılmış mülakat teknikleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Araştırmada, yetiştirme yurdunda kalan ergenlerin %42,3’ünün ailevi sorunlar yaşadığı,  %19,2’sinin sosyal ilişkilerde sorunları olduğu, %15,4’ünün özgüven eksikliği problemleri olduğu ve %7,7’sinin eğitim konusunda sorunlar yaşadıkları tespit edilmiştir. Ergenlerin ibadet ettiklerinde rahatladıkları,  ibadetlerin problemleri ile başa çıkma sürecine yardım ettiği ve olumlu davranış kazanmalarına etkisi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Din, Psikolojisi, Yetiştirme Yurdu, Ergenlik, Dini Başa Çıkma

Problems of Adolescents in Orphanages and Religious Coping: Example of Bursa and Şanlıurfa Orphanages

Abstract

Objective of hereby study is a psychological analysis on problems of the adolescents girl at orphanages and their religious coping, as well as a scientific discussion on the findings through survey study. The sample of survey consists of 26 adolescent girls living in orphanages in Bursa and Şanlıurfa. The study employs participant observation and semi-structured interview techniques among qualitative research designs. The findings are evaluated via content analysis. According to results, 42.3% adolescents in orphanages suffer familial problems, 19.2% have problems in social relationships, 15.4% suffer from lack of self-confidence, and 7.7% are subject to problems regarding education. It is found out that the adolescents relax upon worshipping, the worshipping helps them in coping with problems and gaining positive behaviours.

Keywords: Orphanage, Adolescence, Religious Coping

Anahtar Kelimeler

Din, Psikolojisi, Yetiştirme Yurdu, Ergenlik, Dini Başa Çıkma

Kaynakça

• Albayrak, Ahmet, Ergenlerin Dini Gelişiminde Sevgi ve Korku Motifinin Etkinliği (Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Bursa 1995.
• Altınköprü, Tuncel, Genç Kız Psikolojisi ve Cinselliği, İstanbul: Hayat Yayınları 2003.
• Ames, Elinor W. ve dğr., The Development of Romanian Orphanage Children Adopted to Canada, Final Report to the National Welfare Grants Program, Human Resources Development, Canada 1997.
• Aşık, Elif, Yetiştirme Yurdunda Kalan Gençlerin Ergenlik Sorunları ve Başetmeleri (Yüksek Lisans Tezi Abant İzzet Baysal Sağlık Bilimleri Enstitüsü), Bolu 2006.
• Arık, İ. Alev-Görüş, Gül, “Farklı Ortamlarda Bilişsel Gelişim”, İstanbul Üniversitesi Tecrübi Psikoloji Çalışmaları, 18 (1990), s. 11-21.
• Arnaz, Zuhal, “Koruyucu Aile Bakımındaki Çocuğun Gelişim Özellikleri Ana Yoksunluğunun Çocuk Gelişimi Üzerindeki Etkileri Açısından Koruyucu Aile Bakımın Kurum Bakımı ile Karşılaştırılmalı İncelenmesi”, Hacettepe Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, 1 (1983/2-3).
• Aslan, Behzet, Kurum Bakımında Bulunan Korunmaya Muhtaç Çocukların Davranış Sorunları (Adana İlinde Bir Araştırma) (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü), Ankara 1997.
• Atabek, Erdal, Kuşatılmış Gençlik, İstanbul: Altın Kitapları 1999.
• Atkinson, L.,Rital, ve dğr., Psikolojiye Giriş, (Hilgard’s İntroduction to Psychology) (çev.Yavuz Alogan), İstanbul: Sosyal Yayınları 1995.
• Ayten, Ali ve dğr., “Dini Başa Çıkma, Şükür ve Hayat Memnuniyet İlişkisi”, Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12 (2012/2).
• Bahadır, Abdülkerim, İnsanın Anlam Arayışı ve Din, İstanbul: İnsan Yayınları 2002.
• Balcı, Tekin, Yetiştirme Yurdu ile Ailesi Yanında Kalan Öğrencilerin Kişisel ve Sosyal Uyum Düzeylerinin Okul Başarılarına Etkisi (Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Samsun 1999.
• Bovet, Pierre, Din Duygusu ve Çocuk Psikolojisi (çev. Selahattin Odabaş), Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları, Cep Kitapları: 7 1958.
• Bowbly, John, Bağlanma, (çev. Tuğrul Veli Soylu), İstanbul: Pinhan Yayınları 2012.
• Bulut, Işıl, “Parçalanmış Aileden Gelen Çocukların Davranış Özellikleri Hakkında Bir Araştırma”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, 1 (1983/2-3), s. 81- 86.
• Çakan, İsmail Lütfi, “Bir Medeniyet Projesi ve Dünya Görüşü Olarak İslam’ın Çocuğa Bakışı”, Çocuk Sorunlar ve İslam Sempozyumu, İstanbul: Ensar Yayınları 2010.
• Çetin, Hacer, Yetiştirme Yurdundaki Adölesanların Benlik Saygıları ve Psikolojik Belirtileri (Doktora Tezi Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü), Ankara 2004.
• Demir, Orhan, Yetiştirme Yurdu Gençliği ve Din Eğitimi, Bursa: Düşünce Kitabevi 2004.
• Demirci, Şükran, Yetiştirme Yurdu Gençliğinde Allah Tasavvuru / Malatya Örneği (Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Kayseri 2009.
• Doğan, Mebrure, Duanın Psikolojik ve Psikoterapik Etkileri (Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Bursa 1997.
• Dowdney, Linda, “Childhood Bereavement Following Parental Death”, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41 (2000/7), s. 819-830.
• Fiş, Neşe Perdahlı-Berkem, Meral, “Kayıp Yaşayan Çocuk ve Ergenlerin Davranışsal Özellikleri”, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Dergisi, 12 (2005/1), s. 19-23.
• Hayta, Akif, “İbadetler ve Ruh Sağlığı”, Gençlik Din Değerler Psikolojisi (İçinde), (ed. Hayati Hökelekli), İstanbul: Dem Yayınları 2006, s.137 – 179.
• Hortaçsu, Nuran ve dğr., “Relation Between Depression and Attachment Styles in Parent and İnstitution-Reared Turkish Children”, The Journal of Genetic Psychology, 154 (1993/3), s. 329-337.
• Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları 1998.
• Hökelekli, Hayati, “Gençlik ve Din”, Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi ( içinde), (ed. Hayati Hökelekli), İstanbul: Dem Yayınları 2006, s. 9 -31.
• İnci, Figen, Handan Boztepe, “Travma Sonrası Büyüme: Öldürmeyen Acı Güçlendirir mi?”, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4 (2013/2), s. 80-84.
• Jersild, Arthur, Çocuk Psikolojisi (çev. Gülseren Gökçe), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları 1979.
• Joseph, Stephen–Linley, P. Alex, “Positive Adjustment to Threatening Events: An Organismic Valuing Theory of Growth Through Adversity” Review of General Psychology, 9 (2005), s. 262-280.
• Koştaş, Münir, Üniversite Öğrencilerinin Dine Bakışı, Ankara: TDV Yayınları 1995.
• Kök, Mehmet, “Yetiştirme Yurdunda Kalan Öğrencilerin Psikolojik Belirti Düzeylerinin Değerlendirilmesi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2000/1), s. 123-137.
• Köknel, Özcan, Kimliğini Arayan Gençliğimiz, İstanbul: Altın Kitapları 2001.
• Kula, Naci, Kimlik ve Din, İstanbul: Ayışığı Kitapları 2001.
• Kula, Naci, “Gençlerde Izdırap Tecrübesine Bağlı Dini Krizle Başa çıkmaya Yönelik Öneriler”, Gençlik Dönemi ve Eğitimi II (içinde), Ensar Yayınları, İstanbul 2003.
• Kut, Sema-Özaltın, Gülten, “Bakırköy Çocuk Yuvasında 3-12 Yaş Çocuklarının Davranış Sorunları Üzerinde Bir Araştırma”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, 5 (1987/2-3), s. 135-147.
• Küçükcan, Talip-Köse, Ali, Doğal Afetler ve Din, İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları 2000.
• Maclean, Kim, “The Impact of Institutionalization”, Development and Psychopathology, 4 (2013) s. 853-884.
• Maynard, Elizabeth A. ve dğr., “Religious Coping Style Concept of God & Personel Religious Variables in Threat, Loss & Challenge Situations” JSSR, 40 (2001/1).
• Ökten, Şevket, “Gap Bölgesinin Sosyo Kültürel ve Yapısal Özelliklerinin Aile Yapısına Etkileri”, Aile ve Toplum, 8 (2006/9), s. 302-312.
• Pargament, Kenneth, “God Help Me: Toward A Theoratical Framework of Coping For The Psychology Of Religion”, Research İn The Social Scientific Study of Religion, 2 (1990).
• Pargament, Kenneth, The Psychology Of Religion And Coping: Theory, Research, Practise, New York: The Guilford Press 1997.
• Sloutsky, M. Vladimir, “Institutional Care and Developmental Outcomes of 6 And 7 Year Old Children: A Contextual Perspective”, International Journal of Behavioral Development, 20 (1997/1), s. 131-151.
• Şahin, Gülçilem, Yetiştirme Yurdunda ve Ailesi Yanında Yaşayan Ergenlerin Bağlanma Stilleri ile Kimlik Statüleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Konya 2009.
• Şahin, Gülçilem- Sürücü, Abdullah, “Yetiştirme Yurdunda Kalan Ergenlerde Bağlanma ve Kimlik”, e – Journal of New World Science Academy 6 (2011/1), Article Number 1C374, http://www.newwsa.com/download/gecici_makale_dosyalari/NWSA-3898-1-7.pdf (27.03.2016)
• Şener, Sami, Türkiye’de Gençlik Olayı, İstanbul: Timaş Yayınları 1991.
• Temel, Fulya-Aksoy, Ayşe, Ergen ve Gelişimi, Ankara: Nobel Yayınları 2001.
• Ünlüoğlu, Gülgören, “Ergenlik Psikopatolojisi”, Ergenlik Psikolojisi (içinde), (ed. Bekir Onur), Ankara: Hacettepe Taş Yayınları 1987.
• Üstün, Belgin, Yetiştirme Yurdu Deneyimi Olan Genç Yetişkinlerin Çocuklarının Duygusal ve Davranışsal Sorunları (Yüksek Lisans Tezi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Ankara 2008.
• Vorria, Panyiota ve dğr., “A Comparative Study of Greek Children in Long-Term Residential Group Care and in Two Parent Families: Social, Emotional and Behavioral Differences”, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 39 (1998/2), s. 225-236.
• Yılmaz, Aytaç, Yetiştirme Yurdunda Yaşayan Çocukların Genel Ruh Sağlığı Durumlarının Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü), Kayseri 2005.
• 05.1983 Tarih ve 18059 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu, md. 3/a