Jean Meslier Düşüncesinde Ateizmin Temel Dayanakları ve Eleştirisi

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 1, 175 - 191, 01.08.2018

Habib Şener

Öz

Tanrı inancına tepki olarak
ortaya çıkmış olan ateizm, düşünce tarihindeki en önemli problemlerden
birisidir. Ateist düşünceyi savunan Jean Meslier, 1664-1729 yılları arasında
yaşamış Fransız rahip ve filozoftur. 1689 yılında papazlık yapmaya başlayan
Meslier, yaşadığı bazı sorunlardan dolayı sonradan ateist olmuştur. Başta
Hıristiyanlık olmak üzere ilahî dinleri hedef alıp ateist iddialarını ortaya
koymaya çalışmıştır. Onun ölümünden sonra yayımlanan ve Türkçe’ye Sağduyu adı ile çevrilmiş olan tek bir
kitabı vardır. Bu çalışmada Meslier’in ateizme dayanak olarak ortaya koyduğu
madde ve kötülük problemi hakkındaki görüşleri ele alınıp değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tanrı, Teizm, Ateizm, Madde, Kötülük Problemi

Basics and Critique of Atheism in Jean Meslier's Thought

Öz

Atheism, which has emerged
as a reaction to the belief in God, is one of the most important problems in
the history of thought. Jean Meslier, who defended the atheist idea, was a
French priest and philosopher who lived between 1664-1729. Meslier started to
be a priest in 1689 and later became an atheist because of some problems he
experienced. He tried to reveal atheist claims by targeting the religions,
especially Christianity. There is only one book published after his death,
translated into Turkish with the name Sağduyu.
In this work, Meslier's views on matter and the problem of evil which he put
forward as a basis for atheism will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

God, Theism, Atheism, Matter, The Problem of Evil

Kaynakça

• Aristoteles, Metafizik, çev. Ahmet Arslan, İstanbul: Sosyal Yayınlar 1996.
• Aydın, Mehmet S., Din Felsefesi, İzmir: İzmir İlâhiyat Vakfı Yayınları 2010.
• Bolay, Süleyman Hayri, Felsefe Doktrinleri ve Terimleri Sözlüğü, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım 2009.
• Cevizci, Ahmet, Paradigma Felsefe Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları 2000.
• Çağrıcı, Mustafa, “Şer”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXXVIII, ss. 542-544.
• Eflatun, Timaios, (çev. Erol Güney-Lütfi Ay), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları 1989.
• Flew, Antony, Yanılmışım Tanrı Varmış, (çev. Hasan Kaya-Zeynep Ertan), İstanbul: Profil Yayıncılık 2016.
• Gilson, Etienne, Tanrı ve Felsefe, (çev. Mehmet S. Aydın), İstanbul: Birleşik Yayıncılık 1999.
• Gusdorf, Georges, İnsan ve Tanrı, (çev. Zeki Özcan), İstanbul: Alfa Yayınları 2000.
• Hume, David , “Dialogues Concerning Natural Religion”, The Philosophical Works, (ed. Thomas Hill Green ve dğr.), London 1964, II, ss. 375-472.
• İmamoğlu, Tuncay, “Seneca ve Kötülük”, EKEV Akademi Dergisi, IX/24 (2005), ss. 83-94.
• Kaya, Mahmut, “Kindî”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXVI, ss. 41-58.
• Kalın, Fetullah, “Bir Aydınlanma Düşünürü Olarak Jean Meslier’in Din Anlayışı”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16/1 (2014), ss. 195-221.
• Kindî, “İlk Felsefe Üzerine (Kitâb fi’l-felsefeti’l-ûlâ)”, (çev. Mahmut Kaya), İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, İstanbul: Klasik Yayınları 2013, ss. 7-22.
• Leibniz, Gottfried Wilhelm, Metafizik Söylemler, (çev. Hasan Erdem), İstanbul: Arya Yayıncılık 2014.
• Locke, John, “An Essay Concerning Human Understanding”, The Works of John Locke, (ed. Thomas Tegg ve dğr.), Dublin 1823, III, ss. 1-176.
• Meslier, Jean, Sağduyu Tanrısızlığın İlmihali, (çev. Abdullah Cevdet), İstanbul: Kaynak Yayınları 2014.
• Özcan, Zeki, Agustinus’ta Tanrı ve Yaratma, İstanbul: Alfa Yayınları 1999.
• Platon, Yasalar, (çev. Candan Şentuna-Saffet Babür), İstanbul: Kabalcı Yayınevi 1998.
• Şener, Habib, John Locke ve David Hume Din Felsefesi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme, İstanbul: Ötüken Neşriyat 2014.
• Taylan, Necip, Düşünce Tarihinde Tanrı Sorunu, İstanbul: Şehir Yayınları 2000.
• Timuçin, Afşar, Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Bulut Yayınları 2004.
• Topaloğlu, Aydın, “Materyalizm”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XXVIII, ss. 137-140.
• Topaloğlu, Aydın, Ateizm ve Eleştirisi, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları 2002.
• Yazoğlu, Ruhattin-İmamoğlu, Tuncay, Klasik Mantık, İstanbul: Rağbet Yayınları 2012.
• Yazoğlu, Ruhattin, “Antropomorfizm ve Hıristiyanlık”, EKEV Akademi Dergisi, I/2 (1998), ss. 259-273.
• Yazoğlu, Ruhattin, Leibniz’de Tanrı ve Ahlâk, İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları 2005.