NEVÂDİR MALZEMESİNDEN HAREKETLE BİR BİYOGRAFİ İNŞASI DENEMESİ: “MÜZEBBİD EL-MEDÎNΔ ÖRNEĞİ: HAYATI-KİŞİLİĞİ

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 2, 99 - 130, 01.11.2018

Şener Şahin

Öz

Müstehcen konulara ve
pornografik tasvirlere dair komik hikâyeler, bu türden rivayetlere meraklı bir
edepsizler kadrosu tarafından Klasik Arap mizahının en belirgin temalarından
biri hâline getirilmiştir. Ortaçağ İslam dünyasında anekdotları yüzyıllar boyu
Müslüman entelektüelleri güldürüp eğlendirmiş bir nüktedan olan Ebû İshâk
el-Medînî’nin (Müzebbid) mizahi ürünleri hem nicelik hem nitelik bakımından
çağdaşlarını gölgede bırakacak düzeydedir. Bununla birlikte teracim
kitaplarında Müzebbid’in hayatına dair biyografik malumat -birkaç bilgi
kırıntısı dışında- yok denilecek kadar azdır. İşte bu makale çalışmasıyla
hedeflenen, edepsizler kadrosunun bu en parlak simasına ait fıkra malzemesinden
yola çıkarak hem tarihsel kişiliğinin hem de mizah anlayışının ana çizgilerini
belirginleştirmektir.

Anahtar Kelimeler

Müzebbid, Edebiyat, Mizah, Şaka, Fıkra, Anekdot

A Trial of a Biography Construction on The Basis of Anecdotic Material: Example of Muzebbid El-Medînî: His Life and Personality

Öz

Funny
anecdotes about obscene topics and pornographic depictions have been made the
most obvious themes of classical Arab humor by an ill-mannered staff interested
in such narrations. Ebû İshâk el-Medînî’s humorous products that entertained
Muslim intellectuals in Medieval islamic world for centuries are have been
outshining those of his contemporaries both in quantity and quality. However,
the biographical information in biography sources about his life is scarcely
any. So, the aim of this article is to clarify the outlines of both his
historical personality and sense of humor basing on his impudent jokes.

Anahtar Kelimeler

Mozabbid, Literature, Humor, Anecdote, Joke, Anekdot

Kaynakça

• el-Âbî, Ebû Sa'd Mansûr b. el-Hüseyin, Nesrü'd-dür fi'l-muhâdarât (I-VII), thk. Hâlid Abdülğanî Mahfûz, Dârü'l-kütübi'l-'ilmiyye, Beyrut, 2004.
• el-'Âmilî, Behâüddîn, el-Mihlât, nşr. Muhammed Abdulkerîm en-Nemerî, Dârü'l-kütübi'l-'ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut, 1997.
• el-'Askalânî, İbn Hacer, Tabsîrü'l-müntebih bi tahrîri'l-müştebih (I-IV), thk. Muham-med Ali en-Neccâr, Gözden geçiren: Ali Muhammed el-Bîcâvî, Dârü'l-kütübi'l-'ilmiyye, Beyrut.
• el-Câhız, Ebû Osman 'Amr b. Bahr, Kitâbü'l-hayevân (I-VIII), nşr. Muhammed 'Abdüsselâm Hârûn, Dârü'l-cîl - Dârü'l-fikr, Beyrut, 1988.
• __________ el-Beyân ve't-Tebyîn (I-II; 4 Cüz), thk. 'Abdüsselâm Hârûn, Mektebe-tü'l-Hâncî, 4. Baskı, Mısır, 1975.
• ed-Dârekutnî, Ebü'l-Hasan, el-Mü'telif ve'l-muhtelif (I-V), thk. Muvaffak b. Abdul-lah b. Abdülkâdir, Dârü'l-ğarbi'l-islâmî, 1. Baskı, 1986.
• ed-Dimeşkî, İbn Nâsırüddîn, Tavzîhu'l-Müştebih fî zabtı esmâi'r-ruvât ve ensâbihim ve elkâbihim ve künâhüm (I-IX), thk. Muhammed Nuaym el-Arksûsî, Müessese-tü'r-risâle, 1.Baskı, Beyrut, 1993.
• ed-Dîneverî, İbn Kuteybe, 'Uyûnü'l-ahbâr (I-IV), Dârü'l-kütübi'l-'ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut, 1997.
• Ebû 'Ubeyd Abdullah el-Bekrî el-Endelüsî, Simtu'l-leâlî fî şerhi Emâli'l-Kâlî (I-II), thk. Abdülaziz el-Meymenî, Dârü'l-kütübi'l-'ilmiyye, Beyrut, t.y.
• Erdoğan Tokmakçıoğlu, Bütün yönleriyle Nasreddin Hoca, Geçit Kitabevi, 4. Baskı, İstanbul, 2004.
• el-Ezherî, Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü'l-lüğa (I-VIII), thk. Muhammed 'Avd Mur'ib, Dârü ihyâi't-türâs, 1. Baskı, Beyrut, 2001.
• Halîl b. Ahmed, Kitâbü'l-'Ayn (I-VIII), thk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrâhîm es-Sâmarrâî, Mektebetü'l-Hilâl, t.y.
• el-Hamevî, Yâkût, Mu'cemü'l-üdebâ (I-VII), nşr. İhsân 'Abbâs, Dârü'l-Ğarbi'l-İslamî, 1. Baskı, Beyrut, 1993.
• el-Husrî, el-Kayrevânî, Cem'ül-cevâhir fi'l-mülah ve'n-nevâdir, thk. Ali Muhammed el-Bicâvî, Dârü'l-cîl, Beyrut, 1987.
• el-Husrî, el-Kayravânî, Zehrü'l-âdâb ve semerü'l-elbâb (I-II), thk. Yûsuf Ali Tavîl, Dârü'l-kütübi'l-'ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut, 1997.
• İbn 'Abdi Rabbih, el-'Ikdü'l-ferîd (I-IX), thk. Müfîd Muhammed Kumeyha, Dârü'l-kütübi'l-'ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut, 1983.
• İbn 'Âsım, Ebû Bekr Muhammed b. Muhammed b. 'Âsım el-Ğırnâtî, Hadâiku'l-ezâhir fî müstehsini'l-ecvibe ve'l-müdhikât ve'l-hikem ve'l-emsâl ve'l-hikâyât ve'n-nevâdir, Dârü'l-kütübi ve'l-vesâikı'l kavmiyye, thk. Ebû Hemmâm Abdüllatif Abdülhalim, Kahire, 2014.
• İbn 'Âşûr, et-Tahrîr ve't-tenvîr (I-XXX), Dârü Sahnûn, Tunus, 1997.
• İbn Ebî 'Avn, el-Ecvibetü'l-müskite, thk. Muhammed 'Abdülkâdir Ahmed, Matâbi'u'n-nâşiri'l-'Arabî, Kahire, 1983.
• İbn Ebü'l-İsba', Tahrîrü't-ta'bîr fî sınâati'ş-şi'r ve'n-nesr, thk. Hafnî Muhammed Şeref, Lecnetü ihyâi't-türâsi'l-İslâmî.
• İbn Hamdûn, et-Tezkiretü'l-Hamdûniyye (I-X), Dârü Sâdır, nşr. İhsân 'Abbâs, Bekr 'Abbâs, 1. Baskı, Beyrut, 1996.
• İbn Mâkûlâ, el-İkmâl fî ref'i'l-irtiyâb 'ani'l-mü'telif ve'l-muhtelif mine'l-esmâ' ve'l-künâ ve'l-ensâb, ??
• İbn Manzûr, Lisânü'l-'Arab (I-XV), Dârü Sâdir, 1.Baskı, Beyrut, t.y.
• İbnü'l-Cevzî, Ebü'l-Ferec, Kitâbü'l-ezkiyâ, Mektebetü'l-Ğazzâlî, y.y., t.y.
• __________ Ahbârü'z-zırâf ve'l-mütemâcinîn, nşr. İrfân Muhammed Hammûr, Dârü'l-kütübi'l-'ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut, 2006.
• __________ Ahbârü'l-hamkâ ve'l-muğaffelîn, Dârü'l-kütübi'l- 'ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut, 1985.
• el-İsfehânî, Ebü'l-Ferec, Kitâbü'l-Eğânî (I-XXIV), thk. Semîr Câbir, Dârü'l-fikr, 2. Baskı, Beyrut, t.y.
• el-İsfehânî, Râgıb, Muhâdarâtü'l-üdebâ (I-V), nşr. Riyâd Abdulhamîd Murâd, Dârü Sâdir, 1.Baskı, Beyrut, 2004.
• el-Kayrevânî, el-Rakîk, Muhtârât min kutbi's-sürûr fî evsâfi'l-enbize ve'l-humûr, el-İntişârü'l-'Arabî, 1. Baskı, Beyrut, 2008.
• el-Kütübî, Muhammed b. Şâkir, Fevâtü'l-vefeyât (I-IV), thk. İhsân 'Abbâs, Dârü Sâdir,1. Baskı, Beyrut, 1973-74.
• el-Mu'âfâ, İbn Zekeriyyâ, el-Celîsü's-sâlih ve'l-enîsü'n-nâsıh (I-IV), thk. Muhammed Mürsî el-Hûlî, 'Âlemü'l-kütüb, 1. Baskı, Beyrut, 1993.
• en-Nüveyrî, Nihâyetü'l-ereb fî fünûni'l-edeb (I-XXXIII), thk. Müfîd Kumeyha ve ekibi, Dârü'l-kütübi'l-'ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut, 2004, IV, 26.
• es-Safedî, el-Vâfî bi'l-vefeyât (I-XXIX), thk. Ahmed el-Arnâ'ût, Türkî Mustafa, Dârü ihyâi't-türâsi'l-'Arabî, 1.Baskı, Beyrut, 2000.
• es-Seâlibî, Simârü'l-kulûb fi'l-mudâf ve'l-mensûb (I-II), nşr. İbrâhîm Salih, Dârü'l-beşâir, 1.Baskı, 1994.
• et-Tevhîdî, Ebû Hayyân, Ahlâku'l-vezîreyn, thk. Muhammed b. Tâvît et-Tancî, Dârü Sâdir, Beyrut, 1992.
• __________ el-İmtâ' ve'l-müânese, thk. Muhammed Hasen İsmâîl, Dârü'l-kütübi'l-'ilmiyye 1. Baskı, Beyrut, 2003.
• __________ el-Besâir ve'z-zehâir (I-IX), thk. Vedâd el-Kâdî, Dârü Sâdir, 1. Baskı, Beyrut, 1988.
• ez-Zebîdî, Tâcü'l-'arûs min cevâhiri'l-kâmûs, thk. Komisyon, y.y., t.y., Dârü'l-hidâye.
• ez-Zemahşerî, Rebî'ü'l-ebrâr ve füsûsu'l-ahbâr (I-V), Müessesetü'l-A'lemî, Beyrut, 1991, II, 405.
• Dergi, Basılmamış yayın, İnternet kaynağı
• Mecelletü'l-mecma' , Sayı: 2, 2010, Mart Sayısı.
• el-Mîlevî, Yûsuf b. el-Vekîl, İthâfü'l-müteveddid bi nevâdiri Müzebbid, Yale Amerikan Üniversitesi Kütüphanesi.