Boşanma Sürecinde Ruh Sağlığı ve Din

Yıl 2019, Cilt: 28 Sayı: 2, 497 - 530, 27.12.2019

Abdulvahit İmamoğlu Nimet Ferah

Öz

Araştırmanın temel problemi boşanma sürecindeki bireylerin
yaşadıkları ruhsal sorunlar karşısında inancın ve dini yaşayışın yardımcı ve
iyileştirici bir etkiye sahip olup olmadığıdır. Buna bağlı olarak makalenin
amacı boşanma sürecindeki bireylerin ruh sağlığı ile dini duygu, düşünce ve
davranışlarını birlikte ele almaktır. Bu problem ve amaç ile yola çıkarak nitel
araştırma paradigmasına uygun bir şekilde boşanma süreci devam eden on
katılımcı ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Mülakat tekniği ile elde edilen
bilgiler örnek olaylar şeklinde öyküleştirilmiş ve araştırmanın amacına göre
analiz edilerek yorumlanmıştır. Sonuçta boşanma sürecindeki bireylerin;
evliliklerine ilişkin sorunları pişmanlık, üzüntü ve öfke ile aktardıkları,
fiilen bitmiş evliliğe yoğun duygusal tepkiler verdikleri ve bunaldıkları,
umutsuzluk, çaresizlik ve başarısızlık hissine kapıldıkları, kaçma ve kaçınma
psikolojisi ile hareket ettikleri, bu süreçte stres ve kaygı yaşadıkları ve
çökkünlük belirtileri gösterdikleri bulunmuştur. Boşanma sürecinde ortaya çıkan
bu ruhsal belirtiler karşısında bireylerin dini ve vicdani boyutta sorgulamalar
yaptıkları; içerisinde bulundukları durumu ve olayları anlamlandırmada dini
aktif bir şekilde kullandıkları; kendilerini din ile teselli ettikleri; dine ve
ibadete yönelme, dua etme, Allah’a sığınma ve O’ndan yardım dileme gibi
pratiklere başvurdukları; bu pratikler sonucunda ise ruhsal rahatlama
yaşadıklarını ifade ettikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Boşanma Psikolojisi, Boşanma, Ruh Sağlığı, Dindarlık

The Mental Health and Religious in Divorce Process

Öz

The main problem of the study is that if belief and
religious life have an supporting and healing effect in the face of the
psychological problems experienced by the individuals in the divorce process. On
dependent this, the purpose of this article is to deal with mental health and
religious emotions, thoughts and behaviors of individuals in the process of
divorce. By based on this problem, in accordance with the qualitative research
paradigm, interviews were conducted with ten participants whose continued the
divorce process. The information obtained through the interview technique was
narrated as case studies and analyzed and interpreted in accordance with the
purpose of the research. As a result were found that individuals in the process
of divorce; they have expressed intense emotional reactions marital problems and
they have experienced feelings of despair, helplessness and failure, acted with
the psychology of escape and avoidance, and experienced symptoms of depression
and anxiety –de facto- in breaking marriage. In the face of these psychological
symptoms that emerged during the divorce process, individuals questioned in
religious and conscientious dimensions; actively use religion to make sense of
their situation and events; they consoled themselves with religion; that they
resort to practices such as turning to religion and worship, praying, taking
refuge in God, and asking for help; As a result of these practices, they stated
that they experienced mental relaxation.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Divorce Psychology, Divorce, the Mental Healty, Religiosity

Kaynakça

• Altıntaş, S. (2014). Depresyon ile Dinsel Başa Çıkma Arasında İlişki Üzerine Bir Çalışma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Amato, P. R. (1994). The impact of divorce on men and women in India and the United States. Journal of Comparative Family Studies, 25(2), 207-221.
• Arıkan, Ç. (1996). Halkın Boşanmaya İlişkin Tutumları Araştırması. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• ASPB. (2014). Türkiye Boşanma Nedenleri Araştırması (TBNA 2014) [Araştrıma Raporu]. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Ayten, A. (2012). Tanrı’ya Sığınmak. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Ayten, A., & Yildiz, R. (2016). Dindarlık, Hayat Memnuniyeti İlişkisinde Dinî Başa Çıkmanın Rolü Nedir? Emekliler Üzerine Bir Araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 16(1), 281-308.
• Bahadır, A. (2011). İnsanın Anlam Arayışı ve Din (2. Baskı). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Bal, H. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (2. Baskı). Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Balcı Arvas, F. (2016). Psikoloji Din ve Mutluluk. Bursa: Emin Yayınları.
• Battal, A. (2008). Boşanma Sebepleri Bilimsel Araştırma Projesi Uygulama Sonuçları (Nihai Rapor) [Araştırma Raporu]. İstanbul: Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü ve Akademik Dayanışma Araştırma ve Geliştirme Vakfı.
• Bell, N. K., Harris, S. M., Crabtree, S. A., Allen, S. M., & Roberts, K. M. (2018). Divorce Decision-Making and the Divine. Journal of Divorce & Remarriage, 59(1), 37-50. https://doi.org/10.1080/10502556.2017.1375330
• Berman, W. H., & Turk, D. C. (1981). Adaptation to divorce: Problems and coping strategies. Journal of Marriage and the Family, 43(2), 179-189. https://doi.org/10.2307/351428
• Blomquist, J. M. (1986). Exploring spiritual dimensions: Toward a hermeneutic divorce. Pastoral Psychology, 34(3), 161-172. https://doi.org/10.1007/BF01759963
• Bohannon, P. (1970). The Six Stations of Divorce. Içinde P. Bohannon (Ed.), Divorce and After (ss. 33-62). New York: Doubleday and Company Inc.
• Chiriboga, D. A., & Cutler, L. (1978). Stress Responses among Divorcing Men and Women. Journal of Divorce, 1(2), 95-106.
• Chiriboga, D. A., & Krystal, S. (1985). An empirical taxonomy of symptom types among divorcing persons. Journal of Clinical Psychology, 41(5), 601-613. https://doi.org/10.1002/1097-4679(198509)41:5<601::AID-JCLP2270410504>3.0.CO;2-9
• Cirhinlioğlu, Z., Ok, Ü., & Cirhinlioğlu, F. G. (2013). Dindarlık Ruh Sağlığı ve Modernite. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Clarke-Stewart, C.-S., & Brentano, C. (2006). Divorce: Causes and Consequences. New Haven and London: Yale University Press.
• Demirkan, S. Y., Ersöz, A. G., Şen, R. B., Ertekin, E., Sezgin, Ö., Turğut, A. M., & Şehitoğlu, N. (2009). Boşanma Nedenleri Araştırması [Araştrıma Raporu]. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Dokur, M., & Profeta, Y. (2014). İlişki Denklemi Aileler ve Çiftler (4. Baskı). İstanbul: Goa Yayıncılık.
• Efil, Ş. (2016). Din-Sağlık İlişkisinin İmkanı Sorunu (1. Baskı). Bursa: Emin Yayınları.
• Elkin, M. (1977). Postdivorce Counseling in a Conciliation Court. Journal of Divorce, 1(1), 55-65. https://doi.org/10.1300/J279v01n01_06
• Emery, R. E. (2013b). Cultural Sociology of Divorce: An Encyclopedia. USA: SAGE Publications.
• Emery, R. E. (2013a). Evlilik, Boşanma ve Çocukların Uyumu (E. O. Gezmiş, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ferah, N. (2019). Boşanma Sürecindeki Bireylerde Dini Başa Çıkma Davranışlarının Analizi (Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Gökçe, B. (1978). Evlilik Kurumuna Sosyolojik Bir Yaklaşım. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 7-21.
• Holmes, T. H., & Rahe, R. H. (1967). The social readjustment rating scale. Journal of Psychosomatic Research, 11(2), 213-218. https://doi.org/10.1016/0022-3999(67)90010-4
• Kalmijn, M., & Uunk, W. (2007). Regional value differences in Europe and the social consequences of divorce: A test of the stigmatization hypothesis. Social Science Research, 36(2), 447-468. https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2006.06.001
• Karahan, A. S. (2012). Boşanma Sonrası Yaşama Uyum (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacattepe Üniversitesi, Ankara.
• Kaslow, F. W. (1980). Stages of divorce: A psychological perspective. Villanova Law ReviewVill. L. Rev., 25(4), 718-751.
• Kayıklık, H. (2003). İçerik ve Kazanım Açısından Din Psikolojisi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(1), 83-102.
• Köse, A. (2012). Neden İslam’ı Seçiyorlar? İstanbul: İz Yayıncılık.
• Krumrei, E. J., Mahoney, A., & Pargament, K. I. (2011). Spiritual stress and coping model of divorce: A longitudinal study. Journal of Family Psychology, 25(6), 973-985. https://doi.org/10.1037/a0025879
• Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Psychological Stress and The Coping Process. New York: Springer.
• Levin, J. S., & Chatters, L. M. (1998). Research on Religion and Mental Health: An Overview of Empirical Findings and Theoretical Issues. Içinde H. G. Koenig (Ed.), Handbook of Religion and Mental Health (ss. 33-51). California: Academic Press.
• Mahoney, A., Krumrei, E. J., & Pargament, K. I. (2008). Broken Vows: Divorce as a Spiritual Trauma and Its Implications for Growth and Decline. Içinde S. Joseph & P. A. Linley (Ed.), Trauma, Recovery, and Growth: Positive Psychological Perspectives on Posttraumatic Stress (ss. 105-124). New Jersey: John Wiley & Sons.Mahoney, A., & Tarakeshwar, N. (2013). Evlilikte ve Gündelik Hayat ve Aile Krizlerindeki Ebeveynlik. Içinde D. R. F. Paloutzian & D. C. L. Park (Ed.), & F. Z. Belen (Çev.), Din Psikolojisi ve Maneviyat Psikolojisi Temel Yaklaşımlar ve İlgi Alanları (ss. 361-401). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Nathanson, I. G. (1995). Divorce and women’s spirituality. Journal of Divorce & Remarriage, 22(3-4), 179-188. https://doi.org/10.1300/J087v22n03_11
• Neuman, w. L. (2013). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar I (6. Baskı; S. Özge, Çev.). Ankara: Yayınodası Yayıncılık.
• Oman, D., & Thoresen, C. E. (2013). Din ve Maneviyat Sağlığı Etkiler mi? Içinde D. R. F. Paloutzian & D. C. L. Park (Ed.), & Ö. Çetin (Çev.), Din Psikolojisi ve Maneviyat Psikolojisi Yeni Yaklaşımlar ve Uygulama Alanları (ss. 295-342). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Özgüven, İ. E. (2014). Evlilik ve Aile Terapisi (3. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Pargament, K. I., & Brant, C. R. (1998). Religion and Coping. Içinde H. G. Koenig (Ed.), Handbook of Religion and Mental Health (ss. 111-128). California: Academic Press.
• Pargament, K. I., Zinnbauer, B. J., Scott, A. B., Butter, E. M., Zerowin, J., & Stanik, P. (1998). Red flags and religious coping: Identifying some religious warning signs among people in crisis1. Journal of Clinical Psychology, 54(1), 77-89.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.Wang, H., & Amato, P. R. (2000). Predictors of divorce adjustment: Stressors, resources, and definitions. Journal of Marriage and Family, 62(3), 655-668.Webb, A. P. (2008). A Religious Coping Model of Divorce Adjustment (Yayımlanmamış Doktora Tezi). The University of Texas, USA.
• Webb, A. P., Ellison, C. G., McFarland, M. J., Lee, J. W., Morton, K., & Walters, J. (2010). Divorce, Religious Coping, and Depressive Symptoms in a Conservative Protestant Religious Group. Family Relations, 59(5), 544-557. Geliş tarihi gönderen JSTOR.
• Weinglass, J., Kressel, K., & Deutsch, M. (1978). The Role of the Clergy in Divorce. Journal of Divorce, 2(1), 57-82. https://doi.org/10.1300/J279v02n01_05
• Yapıcı, A. (2007). Din ve Ruh Sağlığı Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Kitabevi.
• Yöndem, Z. D. (2006). Kişilik Dinamikleri ve Stresle Baş Etme. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Zeybekoğlu, Ö. (2009). Sosyal Problem Boyutuyla Aile. Içinde N. Adak (Ed.), Sosyal Problemler Sosyolojisi (ss. 35-65). Ankara: Siyasal Kitabevi.