Akademik Yazımda Bir Araştırmadan Birden Fazla Yayın Üretmek: Etik Bir Problem (mi?)

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 1, 45 - 80, 25.06.2020

Turgay Gündüz

Öz

Akademik yazımda bir araştırmadan birden fazla yayın üretmek, özellikle alan çalışmalarının yapıldığı bilim dallarında karşılaşılan bir durumdur. Bir araştırmadan birden fazla yayın üretme ile etik bir sorun olarak kabul edilen dilimleme arasındaki belirsiz alanlar kimi zaman araştırmacıların etik ihlal ithamlarına maruz kalmalarına, hatta idari soruşturmalara muhatap olmalarına sebep olabilmektedir. Araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemler arasında yer almasına rağmen, ilgili alan yazında bir araştırmadan birden fazla yayın üretme ya da dilimleme hakkında ayrıntılı bilgiye rastlamak neredeyse mümkün değildir. Bu makalede dilimlemenin mahiyeti, kapsamı, sınırları incelenmekte, bu kavrama ilişkin farklı yaklaşımlar ve tartışmalar kritik edilerek dilimleme konusunun anlaşılmasına katkı sunulması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede makalede şu sorulara cevaplar aranmaktadır: Dilimleme bir tekrar yayın türü ya da bir nevi kendinden intihal midir? Bir araştırmanın sonuçları mutlaka tek yayın olarak mı sunulmalıdır? Bir araştırmanın bütünlüğü ne anlama gelir, bütünlüğü bozan unsurlar nelerdir? Bir araştırma sonuçlarını parçalara ayırmanın ya da birden fazla yayın haline dönüştürmenin “uygun” veya “uygun olmayan” biçimleri nelerdir? Makalede önce resmi mevzuatta ve ilgili literatürde yapılan tanımlar gözden geçirilerek dilimlemenin ne olduğu ya da ne olmadığına ilişkin bir kavramsal çerçevenin oluşturulmasına gayret edilmekte, ardından dilimlemeyi etik açıdan sakıncalı kılan nedenler incelenmekte, son olarak, dilimleme sorunu ile karşIlaşmamak için araştırmacı/yazarların, dergi editörlerinin ve araştırma kurumlarının yapması gerekenler üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yayın etiği, dilimleme, bölerek yayınlama, en küçük yayınlanabilir birim, parçalanmış yayın, çoklu yayın, kendinden intihal, tekrar yayın

Kaynakça

• (ALLEA), All European Academies - (ESF), the European Science Foundation. The European Code of Conduct for Research Integrity. Revised ed. Berlin: ALLEA - All European Academies, 2017.
• Akademik Hukuk ve Danışmanlık Bürosu. “Kendinden İntihal (Self-Plagiarism) Üniversitelerarası Kurul Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesine Göre Etiğe Aykırı Eylemler Arasında Değildir ve Dilimleme Olarak Nitelendirilemez (Ankara 3. İdare Mahkemesi Yürütmeyi Durdurma Kararı)”. Erişim 06/02/2020. https://akademikhukuk.org/kendinden-intihalself-plagiarism-universitelerarasi-kurul-bilimsel-arastirma-ve-yayin-etigi-yonergesine-gore-etige-aykiri-eylemler-arasinda-degildir-ve-dilimleme-olarak-nitelendirilemez-ankara-3-i/
• Aksan, Doğan - Erzan, Ayşe - Güriz, Adnan - Öztürk, M. Orhan. Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 2002.
• Baggs, Judith Gedney. “Issues and Rules for Authors Concerning Authorship versus Acknowledgements, Dual Publication, Self plagiarism, and Salami Publishing”. Research in Nursing & Health 31/4 (Ağustos 2008), 295-297. https://doi.org/10.1002/nur.20280
• Bailey, Byron J. “Duplicate Publication in the Field of Otolaryngology-Head and Neck Surgery”. Otolaryngology–Head and Neck Surgery 126/3 (Mart 2002), 211-216. https://doi.org/10.1067/mhn.2002.122698
• Beaufils, Philippe. - Karlsson, Jon. “Legitimate Division of Large Datasets, Salami Slicing and Dual Publication. Where does a Fraud Begin?” Orthopaedics and Traumatology: Surgery and Research 99/2 (2013), 121-122. https://doi.org/10.1016/j.otsr.2013.01.001
• Bilgin, Hüseyin. İdari Davalar ve Çözüm Yolları. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Budd, John M. - Stewart, Kristine N. “Is There Such A Thing as ‘Least Publishable Unit’? An Empirical Investigation”. Libres 25/2 (2015), 78-85.
• Cebecioğlu, Ethem. “Şemseddin-i Tebrizi’nin Kur’an-ı Kerim Ayetlerine Getirdiği Bazı İşari Yorumlar-II”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41/1 (01 Nisan 2000), 43-65. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000522
• Cebecioğlu, Ethem. “Şemseddin-i Tebrizi’nin Kur’an-ı Kerim Ayetlerine Getirdiği Bazı İşari Yorumlar (I)”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39/1 (01 Nisan 1999), 107-113. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000834
• COPE: Committee on Public Ethics. “Self-plagiarism and Suspected Salami Publishing”, 2018. Erişim 06.01.2020. https://publicationethics.org/case/self-plagiarism-and-suspected-salami-0
• Demircioğlu, Mustafa Yaşar. “İdari Yargı Kararları Çerçevesinde Bilimsel Yayın Etiği Soruşturmaları”. Ankara Barosu Dergisi 1 (2014), 145-218.
• Dinçer, Serkan. Akademik Yazım ve Araştırmacılara Öneriler. Ankara: Pegem Akademi, 2018. https://doi.org/10.14527/9786052414378
• Faber, Jorge. “Ethics, Aristotle, and the Least Publishable Unit”. Journal of the World Federation of Orthodontists 3/1 (Mart 2014): e1. https://doi.org/10.1016/j.ejwf.2014.02.004
• Fonseca, Marisha. “The Pitfalls of ‘Salami Slicing’: Focus on Quality and not Quantity of Publications”. Editage Insights. 2013. https://doi.org/10.34193/EI-A-6377
• Hökelekli, Hayati. “Ölümle İlgili Tutumların Dini Davranışla İlişkisi Üzerine Bir Araştırma I”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/1 (01 Ocak 1992), 57-85. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uluifd/issue/13504/163310
• Hökelekli, Hayati. “Ölümle ilgili Tutumların Dini Davranışla İlişkisi Üzerine Bir Araştırma II”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/1 (01 Ocak 1992), 87-98. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uluifd/issue/13504/163311
• Huth, Edward J. “Repetitive and Divided Publication”. Ethical Issues in Biomedical Publication. ed. Anne Hudson Jones - Faith McLellan. 112-136. Baltimore & London: The Johns Hopkins University Press, 2000.
• Huth, Edward J. “Irresponsible Authorship and Wasteful Publication”. Annais of internal Medicine 104 (1986), 257-259. http://annals.org/
• Jackson, Debra - Walter, Garry - Daly, John - Cleary, Michelle. “Editorial: Multiple Outputs from Single Studies: Acceptable Division of Findings vs. ‘Salami’ Slicing”. Journal of Clinical Nursing 23/1-2 (Ocak 2014), 1-2. https://doi.org/10.1111/jocn.12439
• Kara, Mustafa. “Bursa Tekkelerinde Şeyhlik Yapan Mutasavvıflar (I)”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (01 Ocak 1991), 107-118.
• Kara, Mustafa. “Bursa Tekkelerinde Şeyhlik Yapan Mutasavvıflar (II)”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (01 Ocak 1991), 119-130. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uluifd/issue/13505/163351
• Kirkman, Bradley L. - Chen, Gilad. “Maximizing Your Data or Data Slicing? Recommendations for Managing Multiple Submissions from the Same Dataset”. Management and Organization Review 7/3 (02 Kasım 2011), 433-446. https://doi.org/10.1111/j.1740-8784.2011.00228.x
• Köker, Ahmet Hulusi. “Ebu Bekir Razi’nin Hayatı (865-925)”. Ebu Bekir Razi (865-925). ed. Ahmet Hulusi Köker. 1-9. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü, 1988.
• Macrina, Francis L. Scientific Integrity. 4. Baskı. Washington, D.C.: ASM Press, 2014. https://doi.org/10.1128/9781555818487
• Majumder, Kakol. “The Importance of Avoiding Salami Slicing in Publications: A Case Study”. Editage Insights. 2016. 1-2. https://doi.org/10.34193/EI-A-5993
• Norman, Geoff. “Data Dredging, Salami-slicing, and Other Successful Strategies to Ensure Rejection: Twelve Tips on How to Not Get Your Paper Published”. Advances in Health Sciences Education 19/1 (2014), 1-5. https://doi.org/10.1007/s10459-014-9494-8
• Norman, Ian - Griffiths, Peter. “Duplicate Publication and ‘Salami Slicing’: Ethical Issues and Practical Solutions”. International Journal of Nursing Studies 45/9 (Eylül 2008), 1257-1260. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2008.07.003
• Rosenthal, Eben L. - Masdon, Jimmy Lee - Buckman, Christy - Hawn, Mary. “Duplicate Publications in the Otolaryngology Literature”. The Laryngoscope 113/5 (Mayıs 2003), 772-774. https://doi.org/10.1097/00005537-200305000-00002
• Ruacan, Şevket. “Bilimsel Araştırma ve Yayınlarda Etik İlkeler”. Gazi Tıp Dergisi 16/4 (2005), 147-149.
• Smart, Pippa. “Redundant Publication and Salami Slicing: The Significance of Splitting Data”. Developmental Medicine & Child Neurology 59/8 (Ağustos 2017), 775-775. https://doi.org/10.1111/dmcn.13485
• Suárez, Andrea L. - Bernhard, Jeffrey D. - Dellavalle, Robert P. “Telling the Same Tale Twice: Déjà vu and the Shades of Grey in Self-plagiarism”. Dermatoethics: Contemporary Ethics and Professionalism in Dermatology. ed. Lionel Berkovitch - Clifford Perlis. 233-236. London: Springer -Verlag, 2012. https://doi.org/10.1007/978-1-4471-2191-6_38
• Šupak Smolčić, Vesna. “Salami Publication: Definitions and Examples”. Biochemia Medica 23/3 (2013), 237-241. https://doi.org/10.11613/BM.2013.030
• Susser, Mervyn - Yankauer, Alfred. “Prior, Duplicate, Repetitive, Fragmented, and Redundant Publication and Editorial Decisions”. American Journal of Public Health 83/6 (Haziran 1993), 792-793. https://doi.org/10.2105/AJPH.83.6.792
• Talbott, John A. “Salami Slicing, Duplicative Publication, and Data Set Utilization”. The Journal of Nervous and Mental Disease 204/11 (Kasım 2016), 868. https://doi.org/10.1097/NMD.0000000000000630
• TBMM. Milli Eğitimi Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Resmî Gazete 29913 (02 Aralık 2016). Erişim 25/12/2019. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/12/20161209-5.htm
• Tolich, Martin. Researching with Integrity: The ethics of Academic Inquiry. International Journal of Research & Method in Education. 2010. https://doi.org/10.1080/1743727x.2010.512098
• Tolsgaard, Martin G. - Ellaway, Rachel - Woods, Nikki - Norman, Geoff. “Salami-slicing and Plagiarism: How should We Respond?” Advances in Health Sciences Education 24/1 (12 Mart 2019), 3-14. https://doi.org/10.1007/s10459-019-09876-7
• Töreci, Kurtuluş. “Tıpta Yayın Etiği (Bizden de Örneklerle)”. Ankem Dergisi 18/1 (2010), 1-41. http://www.ankemdernegi.org.tr/ANKEMJOURNALPDF/ANKEM_24_EK1_1.pdf
• Töreci, Kurtuluş. “Yayın Etiği (Etik Dışı Davranışlar ve Yazarlık)”. Ankem Dergisi 22/1 (2008), 44-51. http://www.ankemdernegi.org.tr/ANKEMJOURNALPDF/ANKEM_22_1_44_51.pdf?ID=528
• Trigotra, Suchet - Jaisal, Shikha - Mittal, Anshu - Bhardwaj, Anu. “Impact of a Publication Ethics Orientation Program on the Knowledge and Attitude of Postgraduate Students of Health Sciences”. Journal of Clinical Diagnostic Research 13/2 (2019), LC04-LC09. https://doi.org/10.7860/JCDR/2019/40008.12548
• TÜBİTAK. TÜBİTAK Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Yönetmeliği. Türkiye: TÜBİTAK, 2018. Erişim 11/12/2019. https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/247_sayili_bk_islenmis_hali.pdf
• TÜBİTAK. TÜBİTAK Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Çalışma Esasları. Türkiye: TÜBİTAK, 2003. Erişim 11/12/2019. https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/mevzuat/esaslar/esaslarVII_2.pdf
• UK Research Integrity Office. The Concordat to Support Research Integrity. UK Research Integrity Office, 2019.
• Ülman, Yeşim Işıl. “Bilimsel Bilgi Üretiminde Yayın Etiği”. Tıbbi Yayın Hazırlama Kuralları ve Yayın Etiği. ed. H. Yazıcı - M. Şenocak. 49-62. İstanbul: Nobel, 2006.
• Ünal, Mehmet - Toprak, Metin - Baspinar, Veysel. “Bilim Etiğine Aykırı Davranışlar Ve Yaptırımlar: Sosyal Ve Beşeri Bilimler Için Bir Çerçeve Önerisi (Ethical Violations and Sanctions in Scientific Publications: A Framework Proposal for Social Sciences and Humanities)”. SSRN Electronic Journal. February (2012). https://doi.org/10.2139/ssrn.2186411
• Üniversitelerarası Kurul. Üniversitelerarası Kurul Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi (y.y.).
• Ünver, A. Süheyl. Tıp Tarihi: Tarihten Önceki Zamandan İslâm Tababetine ve İslâm Tababetinden XX. Asra Kadar (I. ve II. Kısımlar). İstanbul: Ahmet İhsan Basımevi, 1943. Urbanowicz, Christine - Reinke, Beth A. “Publication Overlap: Building an Academic House with Salami Shingles”. The Bulletin of the Ecological Society of America 99/4 (2018), 1-6. https://doi.org/10.1002/bes2.1425
• US Department of Health & Human Services The Office of Research Integrity. “ORI Introduction to RCR: Chapter 9. Authorship and Publication”. Erişim 16/12/2019. https://ori.hhs.gov/content/Chapter-9-Authorship-and-Publication-Improper-practices
• Wallace, Michael B. - Bowman, Deborah - Hamilton-Gibbs, Hilary - Siersema, Peter D. “Ethics in Publication, Part 2: Duplicate Publishing, Salami Slicing, and Large Retrospective Multicenter Case Series”. Gastrointestinal Endoscopy 87/5 (Mayıs 2018), 1335-1337. https://doi.org/10.1055/a-0582-9274
• Watson, Roger - Pickler, Rita - Noyes, Jane - Perry, Lin - Roe, Brenda - Hayter, Mark - Hueter, Irene. “How Many Papers Can Be Published From One Study?” Journal of Advanced Nursing 71/11 (2015), 2457-2460. https://doi.org/10.1111/jan.12600
• YÖK. Yükseköğretim Kurulu Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi (2017).
• YÖK. “Yükseköğretim Kurumları Etik Davranış İlkeleri”. 2014.