The Term Qatl in the Qurʾān as a Source of History and Its Historical Framework

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 93 - 110, 06.08.2020

Mehmet Çakırtaş

Öz

Intentional killing of people is expressed with the concept of ‘qatl’ (killing). This expression is also used in Turkish. Since the beginning of history, qatl has remained an issue in human relations. As far as we can see, the studies analysing the concept qatl did not go beyond the encyclopedic information. Examining the term qatl - where a step further means war - in the context of the Qurʾān, which is one of the most fundamental sources of Islamic History, and especially the determination of the projections in the sources of Sīra (the story of the Prophet’s life) hope to contribute to understanding the framework of this matter. In this study, starting from the Qurʾān as a source of History and Sīra, the historical references of the verses concerning the word qatl were identified in their connection with Sīra. As a result of the research, it is observed that the concept qatl in the Qurʾān can be analysed under seven categories, including war. The majority of these categories were used as a reference in Sīra sources.

Anahtar Kelimeler

History of Islam, Sīra, Qurʾān, Qatl, Prophet Muḥammad

Bir Tarih Kaynağı Olarak Kur’ân’da Katl Kavramı ve Tarihî Çerçevesi

Öz

Nefis sahibi varlıkların canına kastedip öldürmek, ‘katl’ kavramıyla ifade edilmiştir. İnsanlar arası ilişkilerde tarihin başlangıcından itibaren katl, bir mesele olarak varlığını korumuştur. Tespit edebildiğimiz kadarıyla katl kavramına dair çalışmalar ansiklopedik açıklamaların ötesine geçememiştir. Bir adım ötesinde savaşın yer aldığı katl kavramının bütün boyutlarıyla İslam Tarihi’nin en temel kaynaklarından olan Kur’ân açısından ortaya konması, özellikle Siyer kaynaklarındaki izdüşümlerinin tespiti bu kadîm meselenin çerçevesinin anlaşılmasına değerli bir katkı sağlayacaktır. Makalede bir Tarih ve Siyer kaynağı olarak Kur’ân’dan hareketle katl ile ilgili âyetlerin tarihî referanslarıyla tespit edilip Siyer ile ilişkisi ele alınmıştır. Araştırma neticesinde, Kur’ân’da katl kavramının savaş da dahil olmak üzere yedi başlıklı bir kategorizasyona tâbi tutulabileceği ve bunların önemli bir kısmının Siyer kaynaklarında referans olarak kullanıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Siyer, Kur'ân, Katl, Hz. Muhammed

Kaynakça

• ʿAbdallāh b. Muḥammad b. ʿAbd al-Barr al-Qurṭubī al-Namarī. al-Durar fī l-maghāzī wa-l-siyar. Cairo: Wizarat al-Awkaf, 2010.
• Acar, Cafer. Hz. Peygamber’in Savaş Stratejisi. Bursa: Emin Yayınları, 2018.
• ʿAlī al- Qārī. Sharḥ al-Shifāʾ. Umman: Dār al-Fayha, 1986.
• Atmaca, Veli. “Hadislerde Geçen Şifalı Yöntemler ve İlaç Adları”. Hadis Tetkikleri Dergisi 1 (2011), 64-94.
• Bardakoğlu, Ali. “Katl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25/45-48. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Demircan, Adnan. “Cahiliye Araplarında Kız Çocuklarını Gömerek Öldürme Adeti”. İSTEM 2/3 (2004), 9-42.
• al-Diyārbakrī, Kādī Husayin b. Muḥammad b. al-Hasan al-Diyārbakrī. Tārīḫ al-ḫamīs fī aḥvāli anfasi nafīs. Beirut: Dār Ṣādir, n.d.
• Durmuş, Zülfikar. “Yanlış Anlamlandırma ve Değerlendirmelere Konu Olan Bakara 54. Âyetindeki ‘Uktulü Enfusekum’ İfadesinin Çözümlemesi”. EKEV Akademi Dergisi 7/17 (Güz 2003), 29-48.
• Erdal, Mesut. “Kur'an Meallerinde Hakikat-Mecaz İkilemi -Bakara Suresi, 54. Âyet Bağlamında-”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/3 (2006), 217-231.
• Fakhr al-Dīn al-Rāzī. al-Tafsīr al-kabīr. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah, 2013.
• al-Ḥalabī, Ali b. Ibrāhīm b. Ahmad. Insān al-ʻuyūn fī sīrat al-Amīn al-Maʼmūn al-shahīr bi-al-Sīrah al-Ḥalabīyah. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah, 2008.
• Ibn Ḥajar al-ʿAsqalānī. al-Iṣāba fī tamyīz al-ṣahāba. Beirut: Dār al-Maʿrifa, n.d.
• Ibn Ḥazm. Jawāmiʿ al-sīra. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah, 2003.
• Ibn Hishām, ʿAbd al-Malik b. Hishām. al-Sīra al-Nabawiyya. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah, 2009.
• Ibn Isḥāq, Abū ʿAbdallāh or Abū Bakr Muḥammad. al-Sīra al-Nabawiyya. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah, 2009.
• Ibn Kathīr, ʿImād al-Dīn Ismāʿīl b. ʿUmar. al-Bidāya wa-l-nihāya. Dımaşk - Beirut: Daru Ibn Kathīr, n.d.
• Ibn Kathīr, ʿImād al-Dīn Ismāʿīl b. ʿUmar. Qiṣaṣ al-anbiyāʾ Kuwait: Gharas li’l-Nashr, 2009.
• Ibn Manẓūr, Muḥammad b. Mukarram. Lisān al-ʿArab. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah, 2009.
• Ibn Sayyid al-Nās. ʿUyūn al-athar fī funūn al-maghāzī wa-l-shamāʾil wa-l-siyar. Beirut: Dār al-Arqam, 1993.
• Ibn Saʿd, Muḥammad Ibn Saʿd b. Manīʿ al-Zuhrī. Kitab at-Tabakāt al-Kabīr. Cairo: Maktabat al-Hanji, 2002.
• Ibn ʿAsākir. Tārīkh Madīnat Dimashq. Beirut: Dār al-Fikr, 1995.
• ʿIzz al-Dīn b. al-Athīr. al-Kāmil fī l-tārīkh Beirut: Dār al-Kitāb al-ʿArabī, n.d.
• Javad Ali. al-Mufaṣṣal fī taʾrīkh al-ʿArab qabl al-Islām. Cairo: Maktabat al-Thaqafat al-Diniyya, 1993.
• al-Jawzī. al-Muntaẓam fī taʾrīkh al-mulūk wa-l-umam. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah, 2006.
• Khalīl b. Aḥmad. Kitāb al-ʿAyn Beirut: Mu’assat al-A’lamī li'l- Maṭbū'āt, 1988.
• al-Kharkushi, Abū Sa‘d Abd al-Malik b. Muḥammad. Sharaf al-Muṣṭafâ wa Dalāil al-Nubuwwa. Beirut: Dār al-Bashair al-Islamiyya, 2003.
• Kur’ân Yolu Meali. prepared by Hayreddin Karaman et al. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Maden, Şükrü - Yiğitoğlu, Mustafa. “Kur’ân-ı Kerim ve Eski Ahit Bağlamında Buzağıya Tapan İsrailoğulları’na Ölüm Cezası Verilmesi Meselesi”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (December 2018), 419-446.
• Makrīzī, Abū Muḥammad Taqiyyuddīn Ahmad. Imtā al-Asmā. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah, 1999.
• Qāḍī ʿAbd al-Jabbār, ʿAbd al-Jabbār b. Aḥmad al-Hamadhānī . Tathbīt dalʾāil al-nubuwwa. Cairo: Dār al-Muṣṭafā, 2006.
• al-Qurtubī, Muḥammad b. Ahmad. Tafsīr al-Qurtubī. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah, 2010.
• Saylan, Nesrişah. “Kur’ân’da Beddua”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 26/1 (2016), 125-135.
• Shams al-Dīn Sāmī, Muḥammad b. Yūsuf al-Ṣāliḥī. Subul al-hudā wa-l-rashād. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah, 2013.
• al-Shawkānī, Muḥammad. al-Fatḥ al-qādir. Cairo: Dār al-Ḥadīth, 2003.
• al-Suhaylī, Abd al-Raḥmān b. ʿAbdallāh. al-Rawḍ al-unuf. Cairo: Dār al-Ḥadīth, 2008.
• al-Ṭabarī, Abū Ja‘far Muḥammad b. Jarīr. Tārīh al-Umam wa al-Muluk. Cairo: Dār al-Maʿārif n.d.
• al-Ṭabarī, Abū Jaʿfar Muḥammad b. Jarīr. Tafsīr al-Ṭabarī. Damascus: Dār al-Kalam, n.d.
• al-Wāqidī, Muḥammad b. ʿUmar. Kitāb al-Maghāzī. Beirut: Ālam al-Kutub, 2006.
• al-Zurqānī, Muḥammad. Sharḥ ʿalā l-mawāhib al-laduniyya. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyah 1996.