Semantic Field of the Concept of Property in the Qur’ān

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 131 - 154, 30.12.2019

Mustafa Sağlam

Öz

It is seen that the concept of property is mentioned in the Qur’ān from
three different dimensions: as the property of Allah in the sense of the
authority of Him over the existence, human’s property in the sense of the sovereignty
and as being wealthy in the sense of ownership. The metaphorical/intangible
dimension which is related to the authority is used much more than the tangible
side of the meaning. The concept of property in the Qur’ān, comes to the
forefront as an umbrella concept which includes the meaning that directly
possessing authority or commodity both for Allah and humans. This makes the
concept important in accordance with the overall message of the Qur’ān that one
should develop a balanced viewpoint taking both the tangible and intangible aspects
of an issue. In this regard, the concept of property is mentioned in the Qur’ān
in the contexts that Allah is the sole and supreme owner/authority, He endears
to possess property, His authority/property should not be given to the
dissolute, He can give the property to whom He wishes and take it back from
whom He wishes and He is not liable for this.

Anahtar Kelimeler

Qur’ān, Exegesis, Property, Malakût, Proprietorship

Kur’an’da Mülk Kavramının Anlam Çerçevesi

Öz

Kur'an’da
mülk kavramının varlığın yönetimi anlamında Allah’ın mülkü, saltanat ve
hükümdarlık anlamında insanların mülkü, mülkiyet anlamında da servet sahibi
olmak şeklinde üç yönden ele alınmaktadır. Kavramın manevî yönü diyebileceğimiz
yönetimle ilgili boyutu, kavramın maddî yönü diyebileceğimiz mülkiyete bakan
temlik ve malik olma yönüne göre daha fazla kullanılmıştır. Mülk kavramı Kur'an’da,
hem Allah için hem de insanlar için, doğrudan yönetim ve mal, mülk edinme
konularını içine alan bir kavram olarak ön plana çıkmaktadır. Bu durum; kavramı,
Kur’an’ın hayatın maddiyata ve maneviyata bakan yönlerine dengeli bir bakış
açısı geliştirerek bakılması gerektiği noktasındaki Kur’an’ın genel mesajı
açısından önemli hale getirmiştir. Bu bağlamda Kur’an’da mülk kavramından, Allah’ın
mülkün yegâne sahibi oluşundan, mülk edinmeyi sevdirmesinden, mülkünün sefih kimselere
verilmemesi gerektiğinden, mülkünü dilediğinden alıp yine dilediğine
verebileceğinden ve bu konuda hiçbir kimseye hesap vermekle yükümlü olmadığından
bahsedilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Tefsir, Mülk, Melekût, Mülkiyet

Kaynakça

• Abdülbâki, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemu’l-Mufehres li-Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Nşr. Dâru’l-Hadîs. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1994/1414.
• Akyüz, Vecdi. Kur’ân’da Siyâsî Kavramlar. İstanbul: Kitabevi yayınları, 1. Baskı, 1998.
• Armağan, Servet. İslam Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetler. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1987.
• Ateş, Süleyman. Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. 12 Cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer. Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl. Thk. Muhammed Subhi b. Hasan Hallâk & Mahmut Ahmet Atraş. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Raşîd, 1. Basım, 2000/1421.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. nşr. Merkezü’r-Risâle li’d-Dirâsâti ve Tahkîki’t-Türâs. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2017/1438.
• Bulaç, Ali. Çağdaş Kavramlar ve Düzenler. İstanbul: Beyân Yayınları, 1993.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. Ahkâmü’l-Kur’ân. Nşr. Muhammed Sâdık Kamhâvî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1992/1412.
• Cevherî, İsmaîl b. Hammâd, es-Sıhâh Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhu’l-Arabiyye. Thk. Ahmed Abdü’l-Gafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1979.
• Challeye, Felicien. Mülkiyetin Tarihi. Çev. Turgut Aytuğ. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1944.
• Çantay, Hasan Basri. Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerim, 3 Cilt. İstanbul: Dergâh yayınları, 2011.
• Çolak, Ali. Kur’ân ve Hadislere Göre Melek Kavramı. Ankara: İlahiyat Yayınları, 1. Baskı, 2000.
• Demir, Fahri. İslam Hukukunda Mülkiyet Hakkı ve Servet Dağılımı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1986.
• Develioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, 29. Baskı, 2012.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf b. Hayyân el-Endelüsî, el-Bahru’l-Muhît. Nşr. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993/1413.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1982.
• Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı Meal-Tefsir. Çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İstanbul: İşaret Yayınları, 6. Basım, 1999.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmail b. Şihâbiddîn Ömer. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-‘Azîm. Nşr. Dâru’l-Hadîs. 4 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1. Basım, 1988.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. Nşr. Ahmed Fâris eş-Şidyâk. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâder, 1388/1968.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. Zâdü’l-Mesîr fî ‘İlmi’t-Tefsir. Nşr. M. Züheyr eş-Şâvîş. 9 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1987/1432.
• İsfehânî, Ebu’l-Kâsım b. Muhammed er-Râgıb. Müfredatü Elfâzı’l-Kur’ân. Thk. Safvân Adnân Dâvûdî. Beyrut: ed-Dâru’ş-Şâmiyye, 1. Basım, 1414/1992.
• Karaman, Hayreddin. Mukâyeseli İslam Hukuku, 3 Cilt. İstanbul: Bayrak Matbaacılık, 1991.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmi’ li-Ahkâmi’l-Kur’ân. Nşr. Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye. 21 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1435/2014.
• Kutluer, İlhan. “Hikmet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 17/503-511. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Kutup, Seyyid. Fi Zılâli’l-Kur’ân. Çev. M. Emin Saraç,-İ. Hakkı Şengüller-Bekir Karlığa. İstanbul: Hikmet Neşriyat, 1970.
• Mutçalı, Serdar. el-Mu’cemu’l-Arabiyyi’l-Hadîs. Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları: 1. Baskı, 1995.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Muhtasaru Sahîh-i Müslim. Nşr. ‘Isâmüddin es-Sabâbtî. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1374/1955.
• Mütercim Asım Efendi, Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi. Nşr. Mustafa Koç & Eyyüp Tanrıverdi. 6 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: 1. Baskı, 1436/2014.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât. Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vil. Nşr. Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2. Basım, 1435/2014.
• Özsoy, Ömer & Güler, İlhâmi. Konularına Göre Kur’ân. Ankara: Fecr Yayınları, 2. Baskı. 1997.
• Râzî, Fahreddîn Muhammed b. Ömer. et-Tefsîru’l-Kebîr (Mefâtihu’l-Gayb). Thk. İbrâhim Şemsuddin & Ahmed Şemsuddin. 33 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1434/2013.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetu’t-Tefâsîr. 3 Cilt. İstanbul: Dersaadet, ts.
• Sadr, Muhammed Bakır. İslam Ekonomi Sistemi. Çev. M. Keskin-S. Ergün & B. Eryarsoy. 3 Cilt. İstanbul: Rehber Yayınları, 1993.
• Şeyhzâde. Hâşiyetü Muhyiddîn Şeyhzâde Alâ Tefsîri’l-Kâdî Beyzâvî. Nşr. Muhammed Abdulkâdir Şâhin. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübil-ilmiyye, 1999/1419.
• Uçar, Şahin. Tarih Felsefesi Açısından İslam’da Mülk ve Hilafet Medine’yi Yeniden Kurmak. İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
• Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Nşr. Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye. 13 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1435/2014.
• Talegânî, Mahmûd. İslam ve Mülkiyet. Çev. Ahmet Saidoğlu. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1. Baskı. 1989.
• Tehânevî, Muhammed A’lâ b. Ali b. Muhammed Hâmid. Keşşâfü Istılâhâti’l-Fünûn ve’l-Ulûm. Nşr. Rafîk el- ‘Acem. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnan Nâşirûn, 1996.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre. Sünen-i Tirmizî. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir-Kemal Yusuf el-Hût. Beyrut. ts.