19. YÜZYIL GELENEKSEL TARAKLI EVLERİNDE RESTORASYON ÖNERİSİ: KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ KAPSAMINDA İBRAHİM KAYA EVİ ÖRNEĞİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 61 - 85, 18.07.2025

Özlem Özkan Önür

Öz

Sakarya ilinin Taraklı ilçesi, kültürel mirasımız açısından önemli bir yerleşim yeridir. İlçe, 19. yüzyıl Osmanlı sivil mimarisi örnekleriyle karakteristik özelliğini koruyarak günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Taraklı, geleneksel mimari miras örneklerini barındırması, yerel malzemelerden inşa edilen tarihi dokusu ve benzersiz kimliğiyle estetik bir değer taşımaktadır. Bu çalışmada, Osmanlı sivil mimarisinin özgün bir örneği olan İbrahim Kaya Evi'nde analiz ve tespit çalışmaları yapılmış, yapının korunmasına yönelik temel sorunlar belirlenmiş ve değerlendirilmiştir. İbrahim Kaya Evi'nin rölöve, restorasyon ve restitüsyon projelerinin hazırlanması, gelecekteki restorasyon uygulamalarına bilimsel bir temel oluşturması ve rehberlik etmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Planlanan restorasyon çalışmalarının, yapının tarihi ve kültürel değerlerini koruyarak Taraklı'nın kültürel mirasının gelecek kuşaklara aktarılmasında ve korunmasında kritik bir rol oynayacağı öngörülmektedir. Bu sayede hem yerel toplumun kültürel kimliğinin güçlendirilmesi hem de bölgenin turistik potansiyelinin artırılması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel mimari , koruma , kültürel miras , restorasyon , Taraklı

19th CENTURY RESTORATION PROPOSAL FOR TRADITIONAL TARAKLI HOUSES: EXAMINATION OF THE IBRAHIM KAYA HOUSE CASE STUDY WITHIN THE SCOPE OF CULTURAL HERITAGE PRESERVATION AND SUSTAINABILITY

Öz

The Taraklı district of Sakarya province is an important settlement in terms of our cultural heritage. The district has preserved its characteristic features with examples of 19th century Ottoman civil architecture and has maintained its existence until today. Taraklı carries aesthetic value with its traditional architectural heritage examples, historical texture built from local materials, and unique identity. In this study, analysis and assessment work was carried out at the İbrahim Kaya House, which is an original example of Ottoman civil architecture, and the fundamental issues regarding the preservation of the structure were identified and evaluated. The preparation of survey, restoration, and restitution projects for the İbrahim Kaya House is of great importance in terms of providing a scientific foundation and guidance for future restoration applications. It is anticipated that the planned restoration works will play a critical role in transferring and preserving Taraklı’s cultural heritage for future generations while protecting the historical and cultural values of the structure. Through this, it is aimed to both strengthen the cultural identity of the local community and increase the region's tourism potential.

Anahtar Kelimeler

Traditional architecture , protection , cultural heritage , restorastion , Taraklı

Kaynakça

• [1] Ahunbay Z., 1998. Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Yapı Yayın.
• [2] ICOMOS, Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi, 2013.
• [3] Yusoff Omar, Norhayati Ishak, ‘‘Preventive Maintenance Management: An Approach Towards A Sustainability Of Adaptive Re-Use Historical Buildings in Kuala Lumpur, Malaysia’’, International Engineering Convention, Damascus, Syria, ss. 368-375. 2009.
• [4] Emine Yaldız, Nedret Gül Asatekin, ‘‘Anıtsal Yapıların Kullanım Sürecinde Değerlendirilmesine Yönelik Bir Model Önerisi’’, METU Journal of the Faculty of Architecture, 33, 2016.
• [5] Burcu Ünlü, Reyhan Ünver, İşlevi Değişen Yapılarda Aydınlatma- Myrelaion Sarnıcı, 1. Mimarlık ve Şehircilik Lisansüstü Sempozyumu, YTÜ Mimarlık Fakültesi, 54, 2019.
• [6] Fatma Köse, Aysel Ertuğrul, ‘‘Hüsrev Kethüda Darülkurrası Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Projesi’’, Restorasyon ve Konservasyon Dergisi, 2, ss. 32-49, 2009.
• [7] İsmail Acar Ata, Murat Emrah Başar, Cemil Tazefidan, Murat Şenalp, ‘‘Ankara Beypazarı’nda Geleneksel Evlerin Koruma Çalışmalarına Bir Örnek: Evi Restorasyon Projesi’’, Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences International Indexed and Refereed, 10, ss. 28-57, 2023.
• [8] Sibel Tellioğlu, Beyhan Satıcı, ‘‘Tarihi Yapılarda Restorasyon Tekniklerine Göre Uygulanacak Malzemelerin Belirlenmesi’’, Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 6, ss. 37-49, 2023.
• [9] Carla Tedeschi, Agnieszka Kwiecien, Maria Rita Valluzzi, Bartosz Zajac, Elisa Garbin, Luigi Binda, ‘‘Effect Of Thermal Ageing and Salt Decay On Bond Between Frp And Masonry’’, Materials and Structures, 47, 2014.
• [10] Feryal Seçer Kariptaş, ‘‘Unkapanı Değirmeni Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Projesi’’, Restorasyon ve Konservasyon Dergisi, 20, ss. 39-47, 2013.
• [11] Zeynep Kuyrukçu, Eda Yıldız Kuyrukçu, ‘‘Tarihi ve Kültürel Süreklilik Bağlamında Sait Bektimur Evi’nin Yeniden Kullanımı’’, Artium, 5, ss. 38- 50, 2017.
• [12] Eylem Saka, Ersin Kalınbayrak, Serap Şirin Mumcuoğlu, Emine Yaprak, ‘‘Yeniden İşlevlendirilen Bir Geleneksel Konut; Tokat Vasfi Süsoy Evi’’, TÜBA-KED Türkiye Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, ss. 119-149, 2018.
• [13] Kübra Güler, ‘‘Doğu Karadeniz Kırsal Mimarisi Örneklerinden Rize-Fındıklı Aydınoğlu Evi Restorasyon Projesi’’, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2012.
• [14] Hüseyin Ahmet Mahrebel, ‘‘Tarihi Yapılarda Taşıyıcı Sistem Özellikleri, Hasarlar, Onarım ve Güçlendirme Teknikleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2006.
• [15] Fatma Cavlun, 2006. ‘‘Eyüp’te Ümmi Sinan Tekkesi Restorasyon Projesi’’, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2006.
• [16] Leyla Karataş, ‘‘Mardin’de Kültürel Miras Yapılarında Restorasyon Sırasında Yapılan Hatalı Onarımlar, Restorasyon Sonrası Süreçte Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri’’, Kültürel Miras Araştırmaları Dergisi, 3 , ss. 78 – 86, 2022.
• [17] Seda Öztekin, ‘‘İstanbul Hanlar Bölgesi’nde Yer Alan Yarım Han’ın Restorasyon Projesinin Tarihi Belgelere Dayanarak Hazırlanması’’, Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3, ss. 241-288, 2020.
• [18] Süleyman Akbaş, Kâmil Oktay, ‘‘Geleneksel Türk Konaklarının Turizme Kazandırılması: Kastamonu Örneği’’, Turizm ve Arastırma Dergisi, 9, ss. 179-194, 2020.
• [19] Roberta Macdonald, Lee Jolliffe, ‘‘Cultural Rural Tourism. Annals of Tourism Research’’, 30, ss. 307-322, 2003.
• [20] Selma Meydan Uygur, Eda Baykan, ‘‘Kültür Turizmi ve Turizmin Kültürel Varlıklar Üzerindeki Etkileri’’, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, ss. 30-49, 2007.
• [21] Tony Matthews, Deanna Grant Smith, ‘‘Managing Ensemble Scale Heritage Conservation in The Shandon Architectural Conservation Area in Cork’’, Cities, 62, ss. 152-158, 2017.
• [22] Kenneth Frampton, ‘‘Towards A Critical Regionalism: Six Points For An Architecture of Resistance’’, In The AntiAesthetic: Essays on Post-Modern Culture, ss. 50-51, 1983.
• [23] Özlem Özkan Önür, ‘‘Taraklı’daki Sivil Mimarlık Örnekleri ile Halim Düzgün Evi’nin Proje ve Ali Pektaş Evi’nin Restorasyon Çalışmaları’’, Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya, 2009.
• [24] Ferdi Seymen, ‘‘Taraklı’da Geleneksel Sivil Mimaride Kullanılan Yapım Teknikleri ve Sadık Özen Evi Restorasyon Önerisi’’, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2008.
• [25] Sadık Selçuk Özkan, ‘‘Taraklı’nın Fiziksel ve Tarihsel Dokusu, Sivil ve Anıtsal Mimarlık Örnekleri Hacı Rıfatlar Konağı Restorasyonu’’, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2008.
• [26] Taraklı Yusuf Bey Mahallesi. https://www.google.com/search?q=tarakl%C4%B1+yusufbey+mahallesi. Erişim Tarihi: 21.09.2023
• [27] Taraklı Belediyesi Arşivi 2011.
• [28] Özlem Özkan Önür, Funda Didem Aydoğan, Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Raporu, İbrahim Kaya Evi. 2011.
• [29] Özlem Özkan Önür, Esra Mutlu, Ahmet Celal Apay, ‘‘Tarihi Yapılarda Koruma Fatma Sevim Dönmez Evi’’, Kültürel Miras Araştırmaları Dergisi, 3, ss. 17–25, 2022.