Turkish Writing History Museum-Astana Kazakhstan

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 5 - 10, 01.07.2018

Salih Doğan

Öz

Establishment process of the museum was achieved by collection of epigraphs used by Turks in history and the process was
started by preparation of scientific copy of Kultigin Epigraph in 2001 at Kazakhstan, Astana L.N. Gumilyov Eurasian National
University and completed in 2003, under leadership of Prof. Karcaubay Sartkocaoglu. Museum was designed as two sections.
Section I – Kultigin Atrium: This section includes visualizations of Gokturk Epigraps and a scientific copy of Kültigin Epigraph.
In addition to that, oil painting portraits of leaders called “El Tutka”, who leaded Kazakhs in history are presented in this Atrium.
Another oil painting in this section portrays the war between Scythians and Persians.
Section II: This section includes examples of all epigraphs used by Turks in history. Scythian epigraphs found in Isik Kurgan,
which were dated B.C. 4th – 5th centuries, are in this section. Turkish epigraphs, Uygur epigraph samples, Mongol epigraphs,
Brahmin epigraph, epigraphs in Arabic alphabet and old Chinese epigraphs are presented here.
One of the most important objects presented in the museum is head of Kutluk Khan Sculpture, which was found in Mongolia in
2002 and brought to Kazakhstan. Also there is an archeology section within the museum. Some pictures of the findings and model
of Gokturk Khan’s tomb is presented in this sub-section. In addition to these, art estampages of Yenisey Epigraphs and epigraphs
on Turks, which were found in China are in this section. Oil paintings of Gokturk leaders (Kutluk Khan, Bilge Khan, Vizier Tonyukuk)
and a sub-section including photographs and a portrait sculpture of Danish scientist, Turcologist and philologist Vilhelm
Thomsen, who analyzed and decoded first Gokturk Epigraph can also be seen in the museum.

Anahtar Kelimeler

L. N. Gumilyov, Kazakhstan, Turkish Writing History Museum

Türk Yazı Tarihi Müzesi / Astana Kazakistan

Öz

Yazı Tarihi Müzesi L.N. Gümilev Avrasya Milli Üniversitesinde 2003 yılında kurulmuştur. Müzenin temeli 2001 yılında Moğolistan’daki
Kültigin kitabesinin bilimsel kopyasının yapılması ile başlamıştır. İki yıl aradan sonra Prof.Dr. Karcaubay Sartkocaoğlu’nun
başkanlığında ilk defa Türk Kökenli Halklar’ın tarihte kullandığı yazıtlar ile ‘’Yazı Tarihi Müzesi’’ kurulmuştur.
Müze iki alandan oluşmaktadır. 1.Kısım: Kültigin Atriumu. (Bu alanda Kültegin kitabesinin kopyası ve Orhun Abideleri’nin fotoğrafları
bulunmaktadır. Atrium’un son kısmında ‘’El tutka’’adını alan yağlı boya tablosu bulunmaktadır. Tabloda Kazak halkının tarihteki
bütün önderlerinin portreleri çizilmiştir. İkinci bir tarafında ‘’Tomiris’’ adını alan iskitler ve farsiların savaşını yansıtan yağlı
boya tablosu bulunmaktadır. 2. Kısım: Bu kısımda tarihte Türklerin kullandığı bütün yazıt örnekleri ve taş tablolar bulunmaktadır.
En eskisi M.Ö. 4-5 yy. dönemine ait esik kurganından bulunan iskitlerin yazıt örnekleri vardır. Dolayısıyla Göktürk yazıt örnekleri,
brahmi yazıtı, uygur yazıtı, eski çin yazıtı, moğol yazıtı, arap alfabeli yazıtlar vs. sunulmuştur. Müzenin önemli eserlerinin biri
de Kutluk kağan heykelinin başıdır. Heykel 2002 yılı Moğolistan’da bulunmuş olup Kazakistan’a getirilip müzeye koyulmuştur.
Müzenin sağ kısmında arkeoloji alanı da oluşturulmuştur. Mayhan uul denilen yerde bulunan (dağ)Gök Türk kağan mezar maketi
ve buluntuların fotoğrafları bulunmaktadır. Bunun yanı sıra Enisey yazıtların estampaj kopyaları, Çin’de bulunan Türk tarihine ait
önemli kitabelerin estampajıları bulunmaktadır. İlk Göktürk yazıtının deşifre eden V.Tomsen’in de ayrı bir köşesi bulunmakta (büst,
fotoğraf, eserleri). Göktürk liderleri adlı yağlı boyalı tablo bulunmaktadır. Burada Tonikok, Kutluk Kağan, Yoluk Tegin, Bilge Kağan,
Külteginler’in portresi çizilmiştir. Müzede ortalama 100’e yakın yazıtla ilgili görsel ve maddi eserler bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

L. N. Gumilev, Kazakistan, Yazı Tarihi Müzesi

Kaynakça

• Prof. Dr. Sartkocaoğlu Qarcaubay - Göktürk Yazıtının Genezi
• Cantegin QarcaubayL. N Gumilev Avrasya Universitesi Arkeolog – Turkolog
• Prof. Dr. Kadirali Konkobayev-Altay Cumhuriyetindeki Eski Türk Yazıtları Albumu
• Ahmet Taşağıl - Gök-Türkler 1-2-3
• L.N.Gumilyov Eurasian National University-Wikipedia,thefreeencyclopedia
• GUMİLEV,L.N. (2003), Etogenez Halkların Şekillenişi Yükseliş ve Düşüşleri, İngilizce’den