KENTSEL PEYZAJDA YAŞLI / ENGELLİ İÇİN BAĞIMSIZ HAREKET OLANAĞI VE EVRENSEL TASARIM KAVRAMI .pdf

Yıl 2009, Sayı: 1, 27 - 40, 01.05.2009

Aysel Uslu

Öz

Yaşlılık nedeni ile zaman içinde psikolojik ve fizyolojik değişimler meydana
gelir. Bu değişimler, her bireyde farklı hız ve oranda görülmekle birlikte,
genel olarak düşünme, algıda (görsel, işitsel vb) hareket kabiliyetinde
azalma, yavaşlık ve farklı yeti kayıplarıdır. Yaşlılık yada herhangi bir
nedenle oluşan engellilik durumu, bireyin bağımsız olarak hareket
olanaklarını da etkilemektedir. Kentsel peyzajda yer alan aktivite alanları,
ulaşım, yürüme-yaya yolları, sokaklar, çeşitli tasarım elemanlarının
nitelikleri de yaşlıların /engellilerin kentsel yaşamda aktif olarak yer
almasında oldukça önemlidir.
Bu makale, kentsel mekanların tasarım özelliklerinin yaşlı /engelli bireylerin
bağımsız hareketleri üzerindeki rolünü vurgulamaktadır. Bilişsel ve motor
becerilerindeki farklılıkları olan bireyler için kentsel peyzajda, park, sokak
gibi kamusal alanlarda engelleri azaltan ya da engelsiz bir çevre yaratan
tasarım yaklaşımı üzerindedir. Çalışma herkes için ve yaşlıların kentsel
peyzajda bağımsız hareketlerini destekleyen tasarımı kavramları üzerinde
yoğunlaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

engelli /yaşlı, bağımsız yaşam, evrensel tasarım, engelsiz tasarım, herkes için tasarım, kentsel peyzaj tasarımı

THE OPPORTUNITY OF INDEPENDENT MOVING FOR ELDERLY / DISABLED PEOPLE AND THE CONCEPT OF UNIVERSAL DESIGN IN THE URBAN LANDSCAPE

Öz

Psychological and physiological changes come into existence because of age with time. Although these changes to be seen in a different speed and ratio for each person, in generally these changes are the ability of thinking, the lack of moving ability, and the power of understanding (visually, auditory etc.) , slowness and the loss of different ability. Elderly or the disability occurred with any reason; affect the independent moving at home or in the urban life. Activity areas in the city, transportation, pedestrian areas, streets, or the characteristic of different design elements are very important for the participation of elderly /disabled people in urban life. environments on urban landscape such as public places, street for people whose differences with mentally or physically abilities. It also concentrates on the concepts of design for all and promoting the independent moving of elderly in urban landscape design

Anahtar Kelimeler

disabled/elderly, independent living, universal design, barrierfree design, design for all, urban landscape design

Kaynakça

• Arpacı, Fatma. “Farklı boyutlarıyla yaşlılık”. Türkiye İşçi Emeklileri Derneği Eğitim ve Kültür Yayınları. Ankara, 2005.
• Bozar, Mehpare. ” Dış Mekan Tasarımında Yaşlılık Olgusu”. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı, Basılmamaış Yüksek Lisans Seminer Kitapçığı. Ankara. 2003
• Ergin, Şenel, “Yaşlılık dönemini yaşayan insanlık”. III. Ulusal yaşlılık Kongresi. 16-19 Kasım 2005. Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği Yayını Okullar Yayınevi, ISBN 975-00591-07, s. 1-9, İzmir, 2005
• Çelem, Hayran, ve Oğuz, Dicle. ” Dış Mekan Tasarımında Yaşlılar İçin Alınması Gerekli Önlemler “ Yaşlı sorunları Araştırma Derneği Dergisi, 1 (1) s: 35-43, 2001.
• Çetin, Demet, ve Çakır, Derya. “Yaşlıların fizyolojik psikolojik ve sosyo- ekonomik gereksinimlerine bağlı yaşlı yurtları tasarım önerileri. III. III. Ulusal yaşlılık Kongresi. 16-19 Kasım 2005. Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği Yayını, Okullar Yayınevi, ISBN 975-00591-07, s. 339-348, İzmir, 2005.
• Kayıhan, Hülya. ”Yaşam kalitesi”. http: www. yaşlılık rehberi. org. tr/user/files/495/ YASAM_KALİTESİ. doc erişim tarihi: 12. 02. 2010
• Morrow, R. , “Universal design. factors that impact on quality design of the urban space CARDI (Center for Agency Research and Development in Ireland) . ” http: www. sparc. ac. uk/workshop erişim tarihi: 10. 03. 2010.
• Soyuer, Ferhan, ve Soyuer, Ali. ”Yaşlılık ve fiziksel aktivite”. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 15 (3) s. 219-224. 2008
• Türk Standartları Enstitüsü, “ Şehir İçi Yollar- Özürlü ve Yaşlılar İçin Sokak, Cadde, Meydan ve Yollarda Yapısal Önlemler ve İşaretlenmelerin Tasarım Kuralları. ICS 11. 180: 91. 040. 30; 93. 080. 30, TS 12576/Nisan 1999. Ankara.
• Türel, Sönmez-Hatice, Yiğit Makoç-Emine, Altuğ İpek. ” Kamusal dış mekan
• değerlendirilmesi üzerine bir araştırma”. 16-19 Kasım “2005, 3. Ulusal Yaşlılık Kongresi, Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Okullar Yayınevi, ISBN: 975- 00591-07. 2005 s. 224-239. İzmir. yaşlılar
• yönüyle 12. Uslu, Aysel. “Yaşlılıkta yaşam kalitesi ve sosyal etkileşimin sağlanması için dış mekan tasarımının rolü”. 16-19 Kasım 2005, 3. Ulusal Yaşlılık Kongresi, Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Okullar Yayınevi, s. 240-257. ISBN: 975- 00591-07. 2005 İzmir.
• Uslu, Aysel. ” Kentsel tasarımda engelli dostu yaklaşımı “. Engelli Dostu Belediye Semineri. 27 Mayıs 2008 Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı ve Keçiören Belediyesi İşbirliği İle Hazırlanan Sempozyum Bildiri Kitapçığı, s. 58-77, 2008. Ankara.