ENGELLİ BİREYLERE SAHİP AİLELERİN EĞİTİM ALANINDA YAŞADIĞI ZORLUKLARIN OKUL SOSYAL HİZMETİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 188 - 210, 31.12.2021

Emine Çakır , Zeynep Özkan Aylin Arıcı , Gizem Burcu Bolat

https://doi.org/10.54961/uobild.1030818

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı engelli birey ve ailelerinin eğitim sürecinde okul ortamında karşılaştıkları sorunları belirlemek ve bu sorunları okul sosyal hizmet modeli ekseninde değerlendirmeye tabi tutmaktır. Yöntem: Çalışma grubunu Şırnak ve İstanbul illerinde yaşayan, farklı engel gruplarına sahip aile bireyleri bulunan 15 katılımcı oluşturmaktadır. Çalışmada yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış olup, derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Katılımcılara kartopu tekniği kullanılarak ulaşılmıştır. Bulgular: Engelli bireylerin ve ailelerin yaşadığı sorunlar incelendiğinde, çevreninin fiziksel yetersizliklerine bağlı gelişen sorunlar, ulaşım sorunu, dışlanma, akran zorbalığı ve çevre baskısı öne çıkan problemleri oluşturmuştur. Mevcut sosyal destek mekanizmalarının yeterli olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca ailelerin okul sosyal hizmet modelinden haberdar olmadıkları ancak böyle bir uygulamaya ihtiyaç duydukları gözlemlenmiştir. Sonuç: Yapılan çalışmada ortaya çıkan bulgular okul sosyal hizmetinin gerekli ve eksikliği hissedilen bir alan olduğunu göstermektedir. Bununla beraber görüşme yapılan kişilerin bu alanı tanımaması ve haklarından haberdar olmaması da başka bir eksikliktir. Okul sosyal hizmet modeli ülkemizde pilot çalışmalar üzerinden ilerlese bile bu durum tüm öğrencilere ulaşmayı imkânsız kılmaktadır. Ayrıca fiziksel olarak yaşanan sorunların yanı sıra ailelerin ihtiyaç duyduklarında destek alabilecekleri farklı mekanizmaların varlığından ve bu imkanlardan nasıl faydalanacaklarından haberdar olmamaları, okulda rehberlik ve danışmanlık öğretmenlerinin aile, engelli çocuk ve okul arasındaki ilişkide yetersiz kalması, ailelerin gereken desteği alamaması, sınıf öğretmenlerinin yeterli bilince sahip olmaması, okul sosyal hizmetine duyulan ihtiyacı artırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, Engelli Bireylere Sahip Aileler, Okul Sosyal Hizmeti, Online Eğitim Sürecinde Engelli

EVALUATION OF THE CHALLENGES OF FAMILIES WITH DISABLED INDIVIDUALS IN THE FIELD OF EDUCATION WITHIN THE SCHOOL SOCIAL SERVICE

Öz

Purpose: The aim of this study is to determine the problems faced by disabled individuals and their families in the school environment during the education process and to evaluate these problems in the axis of the school social work model. Method: The study was modeled on the qualitative method. In the study, semi-structured interview technique, which is one of the in-depth interview types, was used. The sample of the study consists of 15 participants who live in Şırnak and Istanbul and have family members with different disability groups. Snowball technique, one of the sampling methods, was used in the study. Findings: When the problems experienced by disabled individuals and their families are examined, the problems that develop due to the physical inadequacies of the environment, transportation problem, exclusion, peer bullying and environmental pressure are the prominent problems. It has been determined that the existing social support mechanisms are not sufficient. In addition, it has been observed that families are not aware of the school social work model, but they need such a practice. Conclusion: The findings of the study nda that school social work is a necessary and lacking area. However, another shortcoming is that the interviewees do not know this area nda re not aware of their rights. Even if the school social work model progresses through pilot studies in our country, this situation makes it impossible to reach all students. In addition to the physical problems, families are not aware of the existence of different mechanisms by which they can get support when they need it and how they can benefit from these opportunities, the inadequacy of the school counselors in the relationship between the family, the disabled child and the school, the failure of the families to receive the necessary support, the lack of awareness of the classroom teachers, the school increases the need for social services.

Anahtar Kelimeler

Disability, Families with Disabled Individuals, School Social Work, Online Education Process

Kaynakça

• Aktaş E. (2010). Fiziksel Engelli Çocuk ve Ailesinin Evde Bakım Gereksinimine Işık Tutucu Araştırmaların Sistematik İncelemesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Alptekin, K. ve Akbaba, O. (2018). Okul Sosyal Hizmeti Projesi. Konya: Konya Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü.
• Altınparmak, M., & Nakiboğlu, M. (2005). Fen Bilimleri Eğitimi Lisans Üstü Tez Çalışmalarında Uygulanan Nitel ve Nicel Yöntemler. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (17). 355-358.
• Arıcı, A., Artan, T., Çiçek, M., Özbek Y., & Özüçelik, D. N. (2017). Yaratıcı Dramanın Okul Tükenmişliği ve Öğrenci Yaşam Doyumu Üzerindeki Etkisi. Journal of Current Researches on Social Sciences, 7 (4), 77-98.
• Babaoğlu, P. (2019). Engellilerin Karşılaştığı Toplumsal Sorunlar: Ankara’daki Sivil Toplum Kuruluşları Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 231-274.
• Besiri, A. (2009). Yoksulluk Ekseninde Engellilerin Eğitimi. TBB (83), 353-374.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• Cenikli, B. (2019) Okul Sosyal Hizmeti Kapsamında Sosyal Desteğin Akademik Motivasyona Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Hizmet Anabilim Dalı.
• Çetin, E. (2020). Türkiye’de Engelli Bireylerin Ulusal ve Uluslararası Sözleşmeler Bağlamında Eğitim Hakkına Erişimi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(53), 1111-1122.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2011). Dünya Engellilik Raporu. Malta: Dünya Sağlık Örgütü.
• Karataş, Z. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırma Dergisi, 1(1). 62-80.
• Orhan, S. ve Özkan, E. (2020). Engelli Kadın Olmak. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1). 1-19.
• Öztabak, M. Ü. (2017). Engelli Bireylerin Yaşamdan Beklentilerinin İncelenmesi. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (9). 355-375.
• Sart, Z. H. (2016). Engeli Olan Çocukların Türkiye’de Eğitime Erişimi: Analiz ve Öneriler. İstanbul: İmak Ofset Basım Yayım.
• Tunç M. (2011). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Yaşam Kalitesini Etkileyen Etmenler: Yenimahalle İlçesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmet Anabilim Dalı.
• Tunç, B. (2019) Türkiye’de Okul Sosyal Hizmetinin Hayata Geçirilmesini Önemi Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sosyal Hizmet Anabilim Dalı.
• Türnüklü. A (2000). Eğitim Bilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Araştırma Tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (24). 543-559.
• Yaman, Ö. M. (2016). Apaçi Gençlik, Gençlerin Toplumsal Davranış ve Yönelimleri: İstanbul’da Apaçi Altkültür Grupları Üzerine Nitel Bir Çalışma, (7. Basım). İstanbul: Şenyıldız Matbaacılık.
• Yeşilkayalı, E. (2016). Okul Sosyal Hizmeti Uygulamasında Yaklaşım ve Model Örnekleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 135-152.
• Yeşilkayalı, E., & Meydan, S. (2017). Bir Ortaokul Özelinde Okul Sosyal Hizmeti İhtiyacının Belirlenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(53), 206-221.
• Yıldırım. A. ve Şimşek. H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, A. N. (2020). Nitel Bir Araştırma Tekniği Olarak: Görüşme. Social Sciences Studies Journal, 547-552.