Soğuk Savaş, Bölgesel Sorunlar ve Türkiye-ABD İlişkileri

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 29 - 46, 15.03.2021

Hüsamettin İnaç Betül Yazıcı

Öz

Tarih sahnesi; savaşlar, yıkımlar, anlaşmalar, stratejik planlar, bloklaşmalar ve buna benzer çeşitli politikaları tekerrür ederek ilerlemiştir. Nitekim bu platformdan doğan sonuçlar kimi ülkelerin lehine işlerken, kimilerinin de aleyhine işlemiştir. Soğuk Savaş dönemi ise, dünya tarihinin sayfalarına bu işleyişin en önemli parçalarından birisini oluşturarak girmiştir. Soğuk Savaş olgusu, çift kutuplu bir dünyayı oluşturmuş; buna mukabil dünyayı birbirine düşman şekilde iki ayrı kampa ayırmıştır. Her ne kadar çift kutuplu bir dünyadan bahsedilse de, bu kutuplar, mevcut müttefik devletleri kendi elinde tutmaya çalışmış ve yeni müttefikler kazanmak amacı ile adeta bir yarışa girerek, diğer dünya ülkelerini de kendi tesirleri altına almışlardır. İkinci Dünya Savaşı sonrası görülen ve ABD ile SSCB’nin hem askeri, hem de siyasi gerginlik dönemini oluşturan Soğuk Savaş dönemi, çeşitli sorunları doğurarak bazı işleyişleri etkilemiştir. Diğer ülkelerin de fazlasıyla etkilendikleri bu dönem (1947-1989), dünya tarihi açısından büyük önem teşkil etmektedir. Buradan doğan sonuçlar, kimilerini doğrudan, kimilerini ise dolaylı şekilde etkilemiştir. Konumuz bağlamında, Türk dış politikasının en hassas kalemi, ABD ile olan ilişkilerimiz olmuştur. Bunun ana sebebi ise, Türkiye’nin iç siyasetinin ve diğer bütün dış politika içeriklerinin Türkiye-ABD ilişkilerinden etkilenmesidir. Türkiye, dünya platformunda daha etkin ve dinamik bir dünya gücü olarak uluslararası sisteme dâhil olma süreci içerisinde bulunmaktadır. ABD ile olan ilişkiler de, bu sürece yansımaktadır. Bu ilişkinin temeli ise stratejik boyutlara dayanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, ABD, Soğuk Savaş, Türk-Amerikan İlişkileri

Kaynakça

• • Bostanoğlu, Burcu (1999), Türkiye-ABD İlişkilerinin Politikası Kuram ve Siyasa, Ankara: İmge Kitabevi.
• • Campany, Richard (1986), Turkey and the United States: The Arms Embargo Period, New York: Praeger.
• • Criss, Nur Bilge (1995), “International Institutions and European Security: A Turkish Perspective”, içinde European Security and International Institutions after the Cold War (editör: Marco Carnovale), London: Palgrave Macmillan, ss. 198-214.
• • Çandar, Cengiz (2001), “Türklerin Amerika’ya Bakışından Örnekler ve Amerika’nın Türkiye Politikası”, içinde Türkiye’nin Dönüşümü ve Amerikan Politikası (editör: Morton Abramowitz), Ankara: Liberte Yayınları, ss. 169-219.
• • Dedeoğlu, Beril (2006), “Türkiye‐AB‐ABD: İlişkileri Nereye Gidiyor?” Çalıştayı, TEPAV, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Ankara.
• • Ersoy, Hamit & Ersoy, Lale (2002), Küreselleşen Dünya’da Bölgesel Oluşumlar ve Türkiye, Ankara: Siyasal Kitapevi.
• • Gürel, Şükrü Sina (1998), “A General Appraisal of Current Turkish Foreign Policy”, içinde Turkey at the Threshold of the 21th Century (editör: Mustafa Aydın), Ankara: International Relations Foundation.
• • Heywood, Andrew (2014), Küresel Siyaset, Çeviren: Nasuh Uslu & Haluk Özdemir, Ankara: Adres Yayınları.
• • İnaç, Hüsamettin (2016), Türkiye’nin Kimlik Problemleri, Ankara: Adres Yayınları.
• • İnaç, Hüsamettin (2020), “Yeni Dünya Düzeni Bağlamında Azerbaycan-Ermenistan Çatışması ve Kafkas Baharı”, M5 Ulusal Güvenlik, Savunma ve Strateji Dergisi, Yıl: 46, Sayı: 352, ss. 34-44.
• • İnaç, Hüsamettin & Aktaş, Fatih (2013), “11 Eylül 2001 Terör Saldırılarının Amerikan Güvenlik Bürokrasisine Etkileri, Akademik Bakış: Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı: 34 (Ocak-Şubat 2013), ss. 1-19.
• • Karakus, H. A. (2005), Die Außenpolitik der Republik Türkei im Zeitraum 1990 bis 2000, Wien: Diplomarbeit.
• • Kinzer, Stephen (2011), Ezber Bozmak: İran, Türkiye ve Amerika’nın Geleceği, Çeviren: Sulhiye Gültekingil, İstanbul: İletişim Yayınları.
• • Makavsky, Alan (2002), “Turkey’s Unfinished Role in the War and Terrorism”, Insight Turkey, Jänner-März 2002, No: 1.
• • Oran Baskın (2001), “Türk Dış Politikasının Teoriği ve Pratiği”, içinde Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt 1 (editör: Baskın Oran), İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 46-53.
• • Oran, Baskın (2001), “Dönemin Bilançosu: 1990-2001”, içinde Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt 1 (editör: Baskın Oran), İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 203-242.
• • Öcal, Mehmet (2005), Die türkische Außen und Sicherheitspolitik nach dem Ende des Ost West Konflikts: 1990-2001, Schenefeld: EB-Verlag.
• • Parris, Mark R. (2005), “On the Future of US-Turkish Relations”, içinde The EU & Turkey: A Glittering Prize or a Millstone? (editör: Michael Lake), Londra: Federal Trust for Education and Research.
• • Roskin, Michael G. & Berry, Nicholas O. (2014), Uİ’nin Yeni Dünyası, Çeviren: Özlem Şimşek, Ankara: Adres Yayınları.
• • Rustow, Dankwart A. (1987), Turkey: America’s Forgotten Ally, New York: Council on Foreign Relations.
• • Steinbach, Udo (1996), Die Türkei im 20. Jahrhundert. Schwieriger Partner Europas, Bergisch Gladbach: G. Lübbe.
• • Uzgel, İlhan (2001), “ABD ve NATO ile İlişkiler”, içinde Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt II: 1980-2001 (editör: Baskın Oran), İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 34-82.
• • Yavuz, M. Hakan & Khan, Mujeeb R. (1992), “Turkish Foreign Policy toward the Arab-Israeli Conflict: Duality and the Development (1950-1991)”, Arab Studies Quarterly, Cilt 14, No: 4 (Sonbahar 1992), ss. 69-94.
• • Yılmaz, Işık (2007), “PKK’nın Yükselişi ve Türkiye‐ABD İlişkilerine Etkisi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Yüksek Lisans Programı, Ankara.