Dünün ve Bugünün Işığında Fransa’nın Suriye Politikasını Anlamak

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 20 - 41, 01.03.2022

Hacı Mehmet Boyraz Süheyl Yasir Yıldız

Öz

Sahip olduğu stratejik konum itibariyle yüzyıllardır büyük güçlerin mücadele sahası olan Suriye, 2011’den beri yeni bir küresel mücadeleye sahne olmaktadır. ABD ve Rusya gibi büyük güçlerin yanı sıra, Fransa gibi orta ölçekli ülkeler de bu mücadele sahnesinde yer almaya çalışmaktadır. Bu bağlamda, Fransa’nın Napolyon döneminden beri Suriye topraklarına ilgi duyması ve bu bölgede siyasi nüfuzunu güçlendirmeye çalışması, somut bir tarihi vakıadır. Bunun yanında, Fransa, Birinci Dünya Savaşı sürecinde diğer büyük aktörlerle yaptığı gizli anlaşmalar neticesinde, savaş sonrası dönemde Suriye’yi ve civarını kontrol altına almak istemiştir. Ancak savaş sonrası dönemde uluslararası konjonktürün buna izin vermemesi ve yerel halkın bağımsız taleplerinin baş göstermesi neticesinde, Fransa’nın bu hedefi başarılı olamamıştır. Yakın tarihe gelindiğinde ise, Fransa, Suriye’de iç savaşın başlaması üzerine ülkedeki kriz ortamını kendi adına fırsata çevirmeye çalışarak, yeniden bu bölgeye yönelmiştir. ABD’nin öncülüğünü yaptığı koalisyonla birlikte hareket eden ve DEAŞ (IŞİD) ile mücadele adı altında terör örgütü PYD’ye destek veren Fransa, masadaki siyasi ve sahadaki askeri varlığını güçlendirmeye çalışmıştır. Bu makalenin amacı, uzun yıllardan beri Suriye üzerinde etkili bir güç olmaya çalışan Fransa’nın Suriye politikasını analiz etmektedir. Bunun için, makale boyunca geriye dönük bir süreç takibi yapılarak, bütüncül bir yaklaşım ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Arap Baharı, Fransa, PYD, Sykes-Picot, Suriye

Kaynakça

• • Ahmed, Nafeez (2018), “Syria Intervention Plan Fueled by Oil Interests, Not Chemical Weapon Concern”, The Guardian, 30.08.2018, Erişim Tarihi: 28.01.2022, Erişim Adresi: https://www.theguardian.com/environment/earth-insight/2013/aug/30/syria-chemical-attack-war-intervention-oil-gas-energy-pipelines.
• • Anadolu Ajansı (2021), “Anadolu Ajansı, Fransız şirketi Lafarge’ın DEAŞ’ı Fransa istihbaratının bilgisiyle finanse ettiğini kanıtlayan belgelere ulaştı”, 07.09.2021, Erişim Tarihi: 11.01.2022, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/aa-fransiz-sirketi-lafarge-in-deas-i-fransa-istihbaratinin-bilgisiyle-finanse-ettigini-kanitlayan-belgelere-ulasti/2357849.
• • Bağlıoğlu, Ahmet (2008), “Lübnan’ın Tarihsel Dokusu ve Yönetim Anlayışındaki Mezhebî Etkiler”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 13, No: 1, ss. 13-36.
• • Balanche, Fabrice (2005), “Syrie et Liban: Intégration Régionale ou Dilution”, Mappemonde, No: 79 (3-2005), Erişim Tarihi: 28.01.2022, Erişim Adresi: http://mappemonde-archive.mgm.fr/num7/articles/art05306.html.
• • Barnavi, Elie & Friedlander, Saul (1985), La Politique Arabe du Générale de Gaulle, Geneva: Graduate Institute Publications.
• • Bauchard, Denis (2013), “La France et le Printemps Arabe”, AFRI, 259-270, 13.01.2013, Erişim Tarihi: 28.01.2022, Erişim Adresi: https://www.afri-ct.org/article/la-france-et-le-printemps-arabe/.
• • Bonzon, Ariane (2017), “Comment un philosophe, deux médecins et un aventurier aident discrètement les Kurdes”, Slate.fr, 06.10.2017, Erişim Tarihi: 28.01.2022, Erişim Adresi: http://www.slate.fr/story/152135/mousquetaire-independance-kurde.
• • Boyer, Yves (2011), “Pourquoi il n’y a pas d’intervention en Syrie”, La Croix, 01.05.2011, Erişim Tarihi: 28.01.2022, Erişim Adresi: https://www.la-croix.com/Actualite/Monde/Pourquoi-n-y-a-t-il-pas-d-intervention-en-Syrie-_EP_-2011-05-01-607612.
• • Brustlein, Corentin (2018), “Syrie: les multiples options militaires françaises”, Libération, 09.04.2018, Erişim Tarihi: 28.01.2022, Erişim Adresi: https://www.ifri.org/fr/espace-media/lifri-medias/syrie-multiples-options-militaires-francaises.
• • Cadeth, Judith (2009), “La Politique Syrienne de la France, de Jacques Chirac à Nicolas Sarkozy”, Politique Etrangère, Printemps 2009, ss. 177-188.
• • Delanoe, Igor (2019), “France weighs its Syria presence, cooperation with Russia”, Al-Monitor, 11.01.2019, https://www.al-monitor.com/originals/2019/01/russia-france-syria-kurds-turkey.html.
• • Dufourcq, Jean, & Kempf, Olivier (2016), “The Evolution of French Policy in Syria”, Dirasat, King Faisal Center For Research and Islamic Studies, Mart 2016, Erişim Tarihi: 01.01.2022, Erişim Adresi: https://www.lettrevigie.com/wp-content/uploads/2016/04/The-Evolution-of-Frances-Policy-in-Syria.pdf.
• • Dursunoğlu , Alptekin (2006), “Lübnan Savaşı, Stratejik Hedefleri ve Sonuçları”, Yakın Doğu Haber, 15.08.2006, Erişim Tarihi: 02.01.2022, Erişim Adresi: http://www.ydh.com.tr/YD109_lubnan-savasi-stratejik-hedefleri-ve-sonuclari.html.
• • Erkmen, Ayşe (2019), “Fransız Manda Yönetimi Altında Suriye’de Yaşananlara Bir Bakış”, Middle East International Conference on Contemporary Scientific Studies-II, 12.10.2019, Erişim Tarihi: 15.01.2022, Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/344904060_FRANSIZ_MANDA_YONETIMI_ALTINDAKI_SURIYE%27DE_YASANANLARA_BIR_BAKIS, ss. 213-237.
• • Feertchak, Alexis (2017), “Patrice Franceschi : «À Raqqa se joue aussi l’avenir du Kurdistan syrien»”, Le Figaro, 08.06.2017, http://premium.lefigaro.fr/international/2017/06/08/01003-20170608ARTFIG00270-patrice-franceschi-raqqa-se-joue-aussi-l-avenir-du-kurdistan-syrien.php.
• • Fernaini, Carine (2010), “Bilan des relations économiques libano-syriennes”, Le Commerce du Levant, 01.02.2010, Erişim Tarihi: 01.01.2022, Erişim Adresi: https://www.lecommercedulevant.com/article/17009-bilan-des-relations-conomiques-libano-syriennes.
• • France 24 (2018), “L’agence turque Anadolu publie une carte des positions militaires françaises en Syrie”, 30.03.2018, Erişim Tarihi: 07.01.2022, Erişim Adresi: http://www.france24.com/fr/20180330-france-syrie-turquie-agence-anadolu-publie-carte-positions-armee-francaise.
• • Gabiron, Quentin (2018), “La Relation Bilatérale Franco-Syrienne depuis 2000: Ruptures et Continuité à travers le Prisme de la Présidentialisation de la Politique Etrangère Française”, Master « Sécurité et défense », UNIVERSITÉ PANTHÉON-ASSAS – PARIS II, Danışman: Nicolas HAUPAIS, Erişim Tarihi: 15.01.2022, Erişim Adresi: https://docassas.u-paris2.fr/nuxeo/site/esupversions/c01c878b-2226-40b1-b5f0-15aa82d367ac?inline.
• • Jabr, Raed (2019), “Russia, France Agree on Military Coordination in Syria”, Asharq Al-Awsat, 19.11.2019, Erişim Tarihi: 14.01.2022, Erişim Adresi: https://english.aawsat.com//home/article/1998406/russia-france-agree-military-coordination-syria.
• • Kodaz, Yusuf, (2016), “Bağımsız Suriye için Atılan İlk Adım: Fransa-Suriye Antlaşması ve Türk Kamuoyu”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 35, No: 59, ss. 213-237.
• • Le Figaro (2018), “Syrie: le président français a reçu une délégation de la coalition arabo-kurde”, 29.03.2018, Erişim tarihi: 15.01.2022, Erişim adresi: http://premium.lefigaro.fr/flash-actu/2018/03/29/97001-20180329FILWWW00395-syrie-le-president-francais-a-recu-une-delegation-de-la-coalition-arabo-kurde-fds.php.
• • Mas, Cédric “After the U.S. Withdrawal, What’s Next for France’s Military Operations in Syria?” World Politics Review, 22.02.2019, https://www.worldpoliticsreview.com/articles/27492/after-the-u-s-withdrawal-what-s-next-for-france-s-military-operations-in-syria.
• • Mertek, Musab (2013), “AB’nin Suriye Çıkmaz”, SETA, Erişim Tarihi: 06.01.2022, Erişim Adresi: https://www.setav.org/abnin-suriye-cikmazi/.
• • Metintaş, Mustafa Yahya (2019), “Suriye Coğrafyasında 1919 - 1921 Döneminde Siyasal ve Sosyal Olaylar ve Türkiye-Fransa İlişkileri”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Haziran 2019, Cilt:4, No:1, ss. 78-112.
• • Ministère des Armes (2018), “Opération Chammal”, Erişim Tarihi: 12.01.2022, Erişim Adresi: https://www.defense.gouv.fr/operations/operations/irak-syrie.
• • Musaoğlu, Neziha (2008), “Fransa’nın Ortadoğu Politikaları”, içinde (editörler: Kemal İnat & Muhittin Ataman) Ortadoğu Yıllığı, Sakarya: Nobel Yayınevi, ss. 483-498.
• • Nijkerk, Margaux (2019), “France’s Role in Syrian Reconstruction, and the Implications for Israel”, Strategic Assessment, Ocak 2019, Cilt 21, No: 4, ss. 55-63.
• • Ramadan, Noureddine (2021), “Al-Assad Fails to Lift Existing Sanctions—the West Vows More”, Enab Baladi Politics, 26.03.2021, Erişim Tarihi: 12.01.2022, Erişim Adresi: https://english.enabbaladi.net/archives/2021/03/al-assad-fails-to-lift-existing-sanctions-the-west-vows-more/.
• • Okur , Mehmet Akif (2009), “Emperyalizmin Ortadoğu Tecrübesinden Bir Kesit: Suriye’de Fransız Mandası”, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Ocak 2009, ss. 137-156.
• • Özen Çınar, Yeşilyurt Nuri (2018), “Fransız Dördüncü Cumhuriyeti’nde Siyasal Yapı ve Dış Politika: Süveyş Krizi’ne Giden Yolda Fransa’nın İsrail Politikası”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Şubat 2018, Cilt17, No:1, ss. 99-126.
• • Perrin, Jean-Pierre (2008), “Le dictateur syrien Bachar el-Assad invité officiel au défilé du 14 Juillet”, Libération, 11.06.2008, Erişim Tarihi: 03.01.2022, Erişim Adresi: https://www.liberation.fr/planete/2008/06/11/le-dictateur-syrien-bachar-el-assad-invite-officiel-au-defile-du-14-juillet_21147/.
• • Rapnouil, Manuel Lafont (2018), “Alone in the desert? How France can lead Europe in the Middle East”, European Council on European Relations, 10.04.2018, Erişim Tarihi: 04.01.2022, Erişim Adresi: https://ecfr.eu/publication/alone_in_the_desert_how_france_can_lead_europe_in_the_middle_east/.
• • Saint Victor, Florent (2017), “Irak (et Syrie) - L’action des militarires français auprès des unités irakiennes ou kurdes (et syrienne): forces spéciales et équipements”, Mars Attaque, 20.01.2017, Erişim Tarihi: 07.01.2022, Erişim Adresi: http://mars-attaque.blogspot.com/2017/01/irak-syrie-forces-speciales-cos-france-operations.html.
• • Serbest, Bürkan (2017), “Süveyş Kanalı’nın Ulusallaştırılması Sorunu ve Süveyş Bunalımı”, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, Ocak 2017, ss. 689-711.
• • Simons, Marlise (2021), “Criminal Inquiries Loom Over al-Assad’s Use of Chemical Arms in Syria”, The New York Times, 02.03.2021, Erişim Tarihi: 15.01.2022, Erişim Adresi: https://www.nytimes.com/2021/03/02/world/europe/syria-chemical-weapons-assad.html.
• • Stein , Aaron (2018), (2018), “What’s the Matter with Manbij? How an Obscure Syrian Town Could Determine the Future of the US-Turkish Alliance and What to Do about It?”, War on the Rocks, 21.05.2018, Erişim Tarihi: 08.01.2022, Erişim Adresi: https://warontherocks.com/2018/05/whats-the-matter-in-manbij-how-an-obscure-syrian-town-could-determine-the-future-of-the-u-s-turkish-alliance-and-what-to-do-about-it/.
• • Tok, Levent, & Temizer, Selen (2018), “Fransız askerleri YPG/PKK’yla işbirliği içinde”, Anadolu Ajansı, 30.03.2018, Erişim Tarihi: 09.01.2022, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/fransiz-askerleri-ypg-pkkyla-isbirligi-icinde/1103907.
• • Umar, Ömer Osman (2002), “Suriye’de Fransız Emperyalizmi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 12, No: 1, ss. 297-310.
• • Vaïsse, Justin (2017), “Le passé d’un oxymore: le débat français de politique étrangère”, Esprit, ss. 76-91.
• • Vernet, Daniel (2016). “En Syrie, les Occidentaux ont commis toutes les erreurs possibles”, Slate.fr, 15.03.2016, Erişim Tarihi: 05.01.2022, Erişim Adresi: http://www.slate.fr/story/115397/en-syrie-les-occidentaux-ont-commis-toutes-les-erreurs.