NATO’nun Sistem İçerisindeki Dönüşümü ve Geleceği

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 61 - 84, 15.09.2022

Seda Gözde Tokatlı

Öz

İkinci Dünya Savaşı sonrasında, Batı İttifakı içerisinde kolektif güvenliğin sağlanması, Batı cephesinde ortak hareket etme bilincinin oluşması ve uluslararası sorunların veya iç çatışmaların sona ermesinde büyük rol oynayan NATO, geçmişten günümüze büyük bir dönüşüm içerisine girmiştir. Uluslararası sistem içerisinde yaşanan yapısal değişiklikler, değişen tehdit algısı ve güvenlik ortamı karşısında, NATO, görev tanımını belirli dönemlerde revize etmek zorunda kalmıştır. Soğuk Savaş döneminde, NATO’nun kurumsal kimliği, stratejik misyonları ve operasyon kapasitesi savaş sonrası döneme nazaran daha belirgin olmuştur. Soğuk Savaş’ın bitmesiyle ilk ciddi sınavını veren NATO, çok-kutuplu uluslararası sistem içerisinde varlığını devam ettirebilmek ve Batı İttifakı içerisinde kolektif güvenliğin ve uluslararası sistem içerisinde ise istikrarın sağlanmasına katkıda bulunmak için yeni stratejik misyonlar tanımlamıştır. Yeni Dünya Düzeni içerisinde kendisini revize etmeyi başaran NATO, küresel sorunların çözümünde, Avrupa kıtası içerisindeki birlik ve uyumun sağlanmasında ve genişleme politikaları kapsamında etki alanını genişletme noktasında başarılı sonuçlar elde etmiştir. 11 Eylül terör olayları sonrasında, Amerikan dış politika kararlarında yaşanan değişiklikler ve küresel tehdit anlayışının veya rakiplerin yön değiştirmesi, Transatlantik İttifak içerisinde de etkisini göstermeye başlamıştır. Bu çalışmada, NATO’nun geçmişten günümüze değişen kurumsal misyonu, Transatlantik İttifak içerisinde oynadığı rol, NATO askeri örgütüne yönelik yapılan eleştiriler ve Batı İttifakı’nın geleceği hakkında yapılan tartışmalara yer verilecektir. Uluslararası sistem içerisinde yapısal değişikler çerçevesinde şekillenen NATO’nun stratejik misyon ve kapasitesine de bu çalışma kapsamında yer verilecektir. Bu çalışmada, metodolojik çoğulculuk ve tarihsel karşılaştırmalı araştırma yöntemleri kullanılarak nitel araştırma teknikleri değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Sistem, Kolektif Güvenlik, Transatlantik İttifak, Askeri Güç, NATO

THE TRANSFORMATION OF NATO WITHIN THE SYSTEM AND ITS FUTURE

Öz

After the Second World War, NATO, which played a major role in ensuring collective security within the Western Alliance, forming a common ability to act on the Western front, and ending international problems or internal conflicts, has undergone a great transformation from the past to the present. In the face of structural changes in the international system, changing threat perception and the security environment, NATO has had to revise its mission definition at certain periods. During the Cold War, NATO’s corporate identity, strategic missions, and operational capacity were more prominent than in the post-war period. NATO, which gave its first serious test at the end of the Cold War, has defined new strategic missions to maintain its presence in the multipolar international system and contribute to ensuring collective security in the Western Alliance and stability in the international system. Having managed to revise itself within the New World Order, NATO has achieved successful results in solving global problems, ensuring unity and harmony within the European continent, and expanding its sphere of influence within the framework of enlargement policies. After the terrorist events of September 11, changes in American foreign policy decisions, a change in the global understanding of the threat or the direction of competitors have also begun to have an impact within the Transatlantic Alliance. In this study, the changing institutional mission of NATO from the past to the present, the role it plays in the Transatlantic Alliance, the criticisms made against the NATO military organization and the discussions on the future of the Western Alliance will be included. The NATO strategic mission and capacity, which are formed within the framework of structural changes in the international system, will be included as well in the scope of this study. In this study, qualitative research techniques will be implemented by using methodological pluralism and historical comparative research methods.

Anahtar Kelimeler

International System, Collective Security, Military Power, Transatlantic Alliance, NATO

Kaynakça

• • Art, Robert J. (1996), “Why Western Europe Needs the United States and NATO”, Political Science Quarterly, Cilt 111, Sayı: 1, ss. 1-39.
• • Ateşoğlu, Nadir (2006), Güney, Batı’nın Yeni Güvenlik Stratejileri: AB-NATO-ABD, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• • Akçay, Ekrem (2017), “Barack Obama Dönemi Avrupa Birliği- ABD İlişkileri”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 6, Sayı: 4, ss. 713-731.
• • AA News (2021), “Küresel Güç Dengelerinde AUKUS Sarsıntısı”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/analiz/kuresel-guc-dengelerinde-aukus-sarsintisi/2373759.
• • BBC (2007), “World View of US Role Goes from Bad to Worse”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: http://news.bbc.co.uk/2/shared/bsp/hi/pdfs/23_01_07_us_poll.pdf.
• • BBC (2019), “Münih Güvenlik Konferansı: ABD ve Avrupa'nın ayrışmasını ortaya koyan zirve”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47333464.
• • BBC (2021), “AUKUS Paktı: Çin; ABD, İngiltere ve Avustralya'nın savunma anlaşmasına Büyük sorumsuzluk' diyerek tepki gösterdi”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-58579603.
• • CRI News (2021), “Fransa’nın 21. yy’da bunu yapabilme sansı yok”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://www.criturk.com/fransanin-21-yuzyilda-bunu-yapabilme-sansi-yok.
• • Demirdöğen, Ülkü Demirtürk (1993), “Soğuk Savaş Sonrasında Yeni NATO ve Yeni Stratejisi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi mecmuası, Cilt 46, ss. 153-162.
• • Erhan, Çağrı (2001), “ABD ve NATO ile İlişkiler”, içinde Baskın Oran (der.), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Günümüze Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt I, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 522-575.
• • Euronews (2021), “Çin’i dengelemeyi amaçlayan Quad ittifakı liderleri Beyaz Saray'da bir araya geldi”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://tr.euronews.com/2021/09/25/cin-i-dengelemeyi-amaclayan-quad-ittifak-liderleri-beyaz-saray-da-bir-araya-geldi.
• • Gheciu, Alexandra (2005), NATO in the ‘New Europe’: The Politics of International Socialization after the Cold War, Stanford: Stanford University Press.
• • Hosti, Ole R. (2008), To See Ourselves as Others See Us, Ann Arbor: Michigan Üniversitesi,
• • Intell 4 Strategy News (2021), “Quad ittifakında kimler var ve neden kuruldu”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://www.intell4.com/quad-ittifaki-nedir-quad-ittifakinda-kimler-var-quad-ittifaki-neden-kuruldu-haber-191080.
• • Kocamaz, Sinem (2020), “Batı’nın Yeniden İnşa Etmenin Zorluğu Üzerine”, Panorama Dergisi, Uluslararası İlişkiler Konseyi, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://www.uikpanorama.com/blog/2020/02/17/batiyi-yeniden-insa-etmenin-zorlugu-uzerine-sinem-unaldilar-kocamaz/.
• • Munich Security Conference Report (2020), “Westlessness”, MSCR, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: www.securityconference.org.
• • Madak, Özlem & Gençalp, Ebru (2020), “2011 Libya Krizi ve Avrupa Birliği’nin Askeri Müdahale Girişimi”, Journal of Yaşar University, No: 15, Special Issue on 3rd International EUREFE Congress, ss. 1-20.
• • NATO (1989), “Facts and Figures, NATO Archives”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://archives. nato.int/uploads/r/null/1/4/145727/0048_NATO_Facts_and_Figures_1989_ENG. Pdf.
• • NATO (2020), “NATO 2030: United for a New Era Report”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2020/12/pdf/201201-Reflection-Group-Final-Report-Uni.pdf.
• • NATO Public Diplomacy (2013-2020), “Defence Expenditure of NATO Countries Press Release”, 21.09.2020, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2020/10/pdf/pr-2020-104-en.pdf.
• • Nye, Joseph (2002), “Limits of American Power”, Political Science Quarterly, Cilt 117, Sayı: 4, ss. 545-559.
• • Oğuzlu, Tarık (2012), “NATO’nun Dönüşümü ve Geleceği”, Ortadoğu Analiz, Cilt 4, Sayı: 40, ss. 8-18.
• • Oğuzlu, Tarık (2019), “Nato ve Yeni Dünya Düzeni”, Güvenlik Yazıları Serisi, No: 20.
• • Özkan, Ayşe (2002), “Uluslararası Hukukta Birleşmiş Milletler ve Afganistan Operasyonu”, Avrasya Dosyası, Cilt 8, Sayı: 1, İlkbahar 2002, ss. 238-257.
• • Paravicini, Giulia (2019), “Angela Merkel: Europe Must Take ‘Our Fate’ into Own Hands’’, Politico, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: www.politico.eu/article/angela-merkeleurope-cdu-must-take-its-fate-into-its-own-hands-elections-2017.
• • Pifer, Steven (2017), “Is Trump Undoing Trans-Atlantic Relations?”, Brookings, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2017/05/31/is-trump-undoing-trans-atlantic-relations/.
• • Ringsmose, Jens & Rynning, Sten (2011), “NATO’s New Strategic Concept: A Comprehensive Assessment”, DIIS Report, Copenhagen: Danish Institute for International Studies.
• • Purtaş, Fırat (2005), “Soğuk Savaş Sonrası NATO’nun Dönüşümü ve Genişlemesi Çerçevesinde Türk Amerikan Askerî İlişkileri”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: http://www.savunmasanayiidergilik.com/public/images/uploads/Makale/GSD-2-Art-1-122005.pdf.
• • Shea, Joshua (1992), “NATO’s Role in Peacekeeping”, Jason Magazine, No: 6, ss. 22-23.
• • Sokullu, Ebru, Canan (2019), “Savaş Türleri”, Güvenlik Yazıları Serisi, İstanbul, No: 22.
• • Sputnik Türkiye (2019), “Macron: NATO’nun beyin ölümü gerçekleşiyor”, Erişim Tarihi: 19.11.2021, Erişim Adresi: https://tr.sputniknews.com/20191107/macron-natonun-beyin-olumu-gerceklesiyor-1040575665.html.