SURİYE TÜRKMENLERİNİN İÇ SAVAŞ SONRASI GERİ DÖNÜŞ EĞİLİMLERİ

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 3 - 26, 01.09.2025

Elmashan Küçükakbulut

Öz

İç savaş sonrası dönemde Suriye Türkmenleri, değişen yönetimle beraber, baskıcı politikaların azaldığı, siyasi temsil alanlarının genişlediği ve politik arenada daha aktif oldukları bir gelecek portresi çizme arzularını sivil toplum kuruluşu temsilcileri aracılığıyla her fırsatta dile getirmektedirler. Suriye’deki Türk varlığının, Ahmet Şara yönetimindeki geçiş hükümetince bir paydaş olarak karar alma mekanizmalarına dahil edilmesi için verilen mücadele de savaş süresince Türk bölgelerini terk etmek zorunda kalan Suriye Türkmenlerinin bir ‘geri dönüş göçü’ hazırlığında olduklarını düşündürmektedir. Bu bağlamda, çalışma, Suriye Türkmenlerinin ülkelerine dönme eğilimlerini incelemekte; savaşın Türkmen nüfusu üzerindeki etkilerini tartışarak, Türkmenlerin kısa ve uzun vadeli göç planlamalarına dair fikir yürütmektedir. Tüm bu değerlendirmelerin akabinde, makalede, Türkmenlerin dönüş göçü kararlarını etkilemekte olan spesifik unsurlar incelenmekte; savaş sonrası karşılaşılması muhtemel ekonomik problemler, güvenlik endişeleri ve toplumsal entegrasyon süreçlerine dair bir analiz sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Suriye Türkmenleri , Suriye İç Savaşı , Göç Politikaları , Geri Dönüş Paradoksu

RETURN TENDENCIES OF SYRIAN TURKMENS AFTER THE CIVIL WAR

Öz

Through the post-civil war period, along with the transitioning administration, Syrian Turkmens have expressed their desire to portray a future in which oppressive policies have decreased, their political representation areas have expanded, and their activity in the political arena has increased, at every opportunity through representatives of civil society organizations. The struggle for the inclusion of the Turkish presence in Syria, within the decision-making mechanisms of the transitional government led by Ahmet Shara, also suggests that Turkmens who were forced to leave Turkish regions in Syria during the war are preparing for a ‘return migration’. In this context, the study examines the tendency of Syrian Turkmens to return to their country; discusses the effects of the war on the Turkmen population and provides ideas on the short and long-term migration plans of Turkmens. Following these evaluations, the article examines the specific factors affecting the Turkmens’ return decision, and provides a preliminary assessment of the economic problems, security concerns, and acquisition of political rights and social integration processes that may be encountered after the war.

Anahtar Kelimeler

Syrian Turkmens , Syrian Civil War , Migration Policies , Return Paradox

Kaynakça

• • Ağlarcı, Merve Gül Aydoğan (2025), “90% of Syria's population living in poverty after years of civil war: UN official”, Anadolu Ajans, 25.02.2025, Erişim Tarihi: 23.04.2025, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/en/middle-east/90-of-syrias-population-living-in-poverty-after-years-of-civil-war-un-official/3488485.
• • Anonuevo, Augustus T. (2019), “Successful Return Migration: A Study of Reintegration Experiences of Filipino Permanent Returnees”, Bonn: Rheinischen Friedrich-Wilhelms-Universität.
• • Bilecen, Tuncay (2022), “To Stay or to Return? A Review on Return Migration Literature”, Migration Letters, Cilt 19, Sayı: 4, ss. 367-385.
• • Bölükbaşı, Yusuf Ziya (2018), “Etnisite, Kimlik ve Dış Politika: Türkiye’nin Suriye Türkmenleri Politikası”, PESA International Journal of Social Studies, Cilt 4, Sayı: 1, ss. 105-123.
• • Cassarino, Jean-Pierre (2010), “Theorising Return Migration: The Conceptual Approach to Return Migrants Revisited”, International Journal on Multicultural Societies, Cilt 3, Sayı: 2, ss. 253-279.
• • Cohen, Robin (2022), Global Diasporas: An Introduction, New York: Routledge.
• • Erkmen, Serhat (2023), “Suriye Türkmenlerinin Mevcut Durumu ve Suriye’nin Geleceğindeki Rolü”, Omran Stratejik Araştırmalar Merkezi, 07.12.2023, Erişim Tarihi: 10.02.2025, Erişim Adresi: https://tr.omrandirasat.org/yay%C4%B1nlar%C4%B1m%C4%B1z/raporlar/suriye-turkmenlerinin-mevcut-durumu-ve-suriye%E2%80%99nin-gelecegindeki-rolu.html.
• • Erol, Mehmet (2020), “Göç ve Kimlik Bağlamında Suriye Türkmenleri: Suriye’de Türk, Türkiye’de Suriyeli Olmak”, içinde (editör: Yunus Emre Tansü) İbn Haldun Anısına Türkiye ve Türk Dünyası Araştırmaları, Ankara: İksad Publishing House, ss. 125-129.
• • Erol, Mehmet (2022), “Dünden Bugüne Suriye Türkmenleri”, içinde (editör: T. Hacaloğlu) Türk Dünyasının Kanayan Yaraları: Kırım, Doğu Türkistan, Irak, Suriye, Balkanlar, Kafkasya ve Kıbrıs, Ankara: Türk Ocakları Ankara Şubesi, ss. 23-41.
• • Gmelch, George (1980), “Return Migration”, Annual Review of Anthropology, Cilt 9, ss. 135-159.
• • Göç İdaresi Başkanlığı (2024), “İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya 1 Ocak – 1 Temmuz 2025 Arasında Tanınacak 3 Kez Çıkış-Giriş Hakkıyla İlgili Açıklamalarda Bulundu”, 27.12.2024, Erişim Tarihi: 15.03.2025, Erişim Adresi: https://www.goc.gov.tr/icisleri-bakani-ali-yerlikaya-1-ocak-1-temmuz-2025-arasinda-taninacak-3-kez-cikis-giris-hakkiyla-ilgili-aciklamalarda-bulundu.
• • Göç İdaresi Başkanlığı (2025), “İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya: "Bir Ayda 52 Bin 622 Suriyeli Gönüllü, Güvenli, Onurlu ve Düzenli Geri Dönüş Yaptı"”, 10.01.2025, Erişim Tarihi: 15.03.2025, Erişim Adresi: https://www.goc.gov.tr/icisleri-bakani-ali-yerlikaya-bir-ayda-52-bin-622-suriyeli-gonullu-guvenli-onurlu-ve-duzenli-geri-donus-yapti.
• • Grandi, Filippo (2025), “High Commissioner’s Statement at the Brussels Syria Conference”, The UN Refugee Agency, 17.03.2025, Erişim Tarihi: 25.04.2025, Erişim Adresi: https://www.unhcr.org/news/speeches-and-statements/high-commissioner-s-statement-brussels-syria-conference-0.
• • Gülbaş, Melisa (2025), “Suriye Konferansı: AB'den Suriye'ye 2,5 Milyar Avroluk Yardım”, Aposto, 17.03.2025, Erişim Tarihi: 25.04.2025, Erişim Adresi: https://aposto.com/s/suriye-konferansi-abden-suriyeye-25-milyar-avroluk-yardim.
• • Heras, Nicholas A. (2013), “Syrian Turkmen Join Opposition Forces in Pursuit of a New Syrian Identity”, Terrorism Monitor, Cilt 11, Sayı: 11, ss. 4-6.
• • IOM - International Organization for Migration (2019), An Integrated Approach to Reintegration, Cenevre: IOM Publications.
• • Kirişçioğlu, Fatih (2013), “Suriye’de İç Savaş Sürerken Suriye Türkleri”, 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, Rapor: 1, Ankara 2013.
• • Levitt, Peggy (2004), “Transnational Migrants: When "Home" Means More Than One Country”, Migration Policy Institute, 01.10.2004, Erişim Tarihi: 10.04.2025, Erişim Adresi: https://www.migrationpolicy.org/article/transnational-migrants-when-home-means-more-one-country.
• • Mannix, Ezra & Antara, Lina (2018), Political Participation of Refugees: The Case of Syrian Refugees in Turkey, IDEA - International Institute for Democracy and Electoral Assistance, Stockholm: Robert Bosch Stiftung.
• • Mitchell, Katharyne (2004), Crossing the Neoliberal Line: Pacific Rim Migration and the Metropolis, Philadelphia: Temple University Press.
• • OECD (2024), Return, Reintegration and Re-Migration: Understanding Return Dynamics and the Role of Family and Community, Paris: OECD Publishing.
• • Suriye Türkmen Dernekler Federasyonu (2025), “Suriye’deki Güncel Gelişmeler ve Türkmenlerin Son Durumu Hakkında Basın Bildirisi”, 08.01.2025, Erişim Tarihi: 10.03.2025, Erişim Adresi: https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=592743733463690&id=100081842040024&_rdr.
• • Sussman, Nan M. (2011), Return Migration and Identity: A Global Phenomenon, A Hong Kong Case, Hong Kong: Hong Kong University Press.
• • Şahin, Mısra (2024), “Suriye Türkmen Hareketi Başkanı Ziyad Hasan Türkmen Esad Rejimi Sonrası Suriye’deki Yeni Oluşumu ve Geleceğini Değerlendirdi”, Uluslararası Diplomatik İlişkiler Akademik Araştırmalar ve Eğitim Derneği, 25.12.2024, Erişim Tarihi: 27.03.2025, Erişim Adresi: https://udiad.org/suriye-turkmen-hareketi-baskani-ziyad-hasan-turkmen-esad-rejimi-sonrasi-suriyedeki-yeni-olusumu-ve-gelecegini-degerlendirdi.
• • Şan, Adil (2016), Suriye Türkmenleri Kültürü, Gaziantep: Yıldızlar Yayıncılık.
• • Temizer, Selen (2016), “Türkmenler PYD Baskısı Nedeniyle Yurtlarına Dönemiyor”, Anadolu Ajansı, 18.11.2016, Erişim Tarihi: 20.02.2025, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkmenler-pyd-baskisi-nedeniyle-yurtlarina-donemiyor/688165.
• • Tsuda, Takeyuki (2009), Diasporic Homecomings: Ethnic Return Migration in Comparative Perspective, Stanford: Stanford University Press.
• • United Nations Development Programme (2025), The Impact of the Conflict in Syria: A Devastated Economy, Persasive Poverty and A Challenging Road Ahead to Social and Economic Recovery, Erişim Tarihi: 25.02.2025, Erişim Adresi: https://www.undp.org/sites/g/files/zskgke326/files/2025-02/undp-sy-seia-final-24022025_compressed.pdf.
• • Unutulmaz, Onur (2021), “Gündemdeki Kavram: "Göçmen Entegrasyonu" – Avrupa’daki Gelişimi ve Britanya Örneği”, içinde (editörler: Suna Gülfer Ihlamur Öner & N. Aslı Şirin Öner) Küreselleşme Çağında Göç, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 135-160.
• • Vertovec, Steven (2009), Transnationalism, Londra: Routledge.
• • Yıldırım, Duygu Şerife (2017), “Suriye’den Türkiye'ye Göç Etmiş Türkmenler Üzerine Bir Araştırma”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara, Türkiye, Yüksek Lisans Tezi.