The Spatial Distribution of Disasters in Turkey and Their Relationship with Public Investments in the Period 2014–2023: An Analysis from a Spatial Justice Perspective

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 2, 202 - 215, 28.10.2025

Murat Tatoğlu

Öz

The present study aims to analyse the relationship between the spatial distribution of disasters that occurred between 2014 and 2023 in Turkey and the distribution of public investments at the regional level. In the course of the research, the frequency of disasters, public investments, and developmental levels were evaluated in 81 provinces using data from AFAD, TÜİK and SEGE. The spatial clustering tendency of disasters was analysed using Moran's I test, and the relationships between disaster intensity and investment level were measured. The findings indicate that disasters are concentrated in specific regions (Moran's I ≈ 0.31; p <0.05), and public investments are predominantly focused on post-disaster response. In the aftermath of the earthquakes that struck Elâzığ and İzmir in 2020, it was observed that infrastructure and superstructure works were initiated in these cities. Furthermore, projects aimed at flood prevention were developed in Kastamonu, while initiatives to mitigate the risk of forest fires were implemented in Antalya and Muğla. It has been observed that this relationship is more evident in provinces with lower development levels. The findings indicate that public investments are instrumental not only in catalysing economic development but also in mitigating disaster risks and ensuring spatial justice. In this context, it is recommended that investment policies focused on pre-disaster risk reduction be expanded.

Anahtar Kelimeler

Spatial justice , disaster risk , public investments , spatial analysis

2014–2023 Döneminde Türkiye’de Afetlerin Mekânsal Dağılımı ve Kamu Yatırımlarıyla İlişkisi: Mekânsal Adalet Perspektifinden Bir Analiz

Öz

Bu çalışma Türkiye’de 2014-2023 yılları arasında gerçekleşen afetlerin mekânsal dağılımı ile kamu yatırımlarının bölgesel düzeydeki dağılımını karşılaştırarak, aralarındaki ilişkiyi analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında AFAD, TÜİK ve SEGE verileri kullanılarak 81 il düzeyinde afet sıklığı, kamu yatırımları ve gelişmişlik düzeyleri değerlendirilmiştir. Moran’s I testi ile afetlerin mekânsal kümelenme eğilimi analiz edilmiş, afet yoğunluğu ile yatırım düzeyi arasındaki ilişkiler ölçülmüştür. Bulgular, afetlerin belirli bölgelerde yoğunlaştığını (Moran’s I ≈ 0.31; p < 0.05), ve kamu yatırımlarının afet sonrası müdahaleye odaklandığını ortaya koymaktadır. Özellikle 2020 yılında yaşanan Elâzığ ve İzmir depremlerinden sonra bu kentlerde altyapı ve üst yapı çalışmalarının başladığı, Kastamonu’da taşkın önleme projelerinin, Antalya ve Muğla’da ise orman yangınlarını önlemek için projeler geliştirdiği görülmüştür. Gelişmişlik düzeyi düşük illerde bu ilişkinin daha belirgin olduğu görülmüştür. Sonuçlar, kamu yatırımlarının sadece ekonomik kalkınma açısından değil, aynı zamanda afet risklerinin azaltılması ve mekânsal adaletin sağlanması açısından da kritik rol oynadığını göstermektedir. Bu çerçevede, afet öncesi risk azaltma odaklı yatırım politikalarının yaygınlaştırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mekânsal adalet , kamu yatırımları , afet riski , mekansal analiz

Etik Beyan

bu çalışmada etik kurul onayına ihtiyaç duyulmamaktadır.

Teşekkür

çalışmamı titizlikle inceleyen dergi editör kuruluna ve çalışmaya yorumlarıyla büyük katkı sağlayan hakemlere teşekkürlerimi sunarım

Kaynakça

• AFAD. (2025). Türkiye Afet Müdahale Planı. https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-mudahale-plani
• Akar, S. (2013). Doğal afetlerin kamu maliyesine ve makro ekonomiye etkileri: Türkiye değerlendirmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 11(21), 185–206.
• Altun, T. (2019). Doğal afet önlemlerinin politik ekonomisi. International Journal of Public Finance, 4(1), 75–98.
• Aydın, T., & Çelik, M. A. (2019). 6–7 Ağustos 2018’de Elmalı ilçesinde meydana gelen sel afetinin tarım alanları üzerine etkisi. Doğu Coğrafya Dergisi, 24(42), 91–102.
• Bilgen, G., Balcı, E., & Kalça, M. Y. (2022). Kastamonu Bozkurt ilçesinde 11.08.2021 tarihinde meydana gelen sel felaketinin yerinde incelenmesi. Tasarım Mimarlık ve Mühendislik Dergisi, 2(1), 20–35.
• Birkmann, J., Cardona, O. D., Carreño, M. L., Barbat, A. H., Pelling, M., Schneiderbauer, S., & Welle, T. (2010). Framing vulnerability, risk and societal responses: The MOVE framework. Natural Hazards, 67(2), 193–211. https://doi.org/10.1007/s11069-013-0558-5
• Cutter, S. L., Burton, C. G., & Emrich, C. T. (2010). Disaster resilience indicators for benchmarking baseline conditions. Journal of Homeland Security and Emergency Management, 7(1).
• Erdoğan, S., & Aslan, R. (2021). Sürdürülebilir kalkınma için eşitsizliklerin azaltılması: Mekânsal adalet kavramı ışığında bir CBS uygulaması. Humanities Sciences, 16(1), 1–23.
• Esen, A. (2023). Dirençli şehirler oluşturma ve afet zararlarını azaltmada kamu yönetiminin yeri. Avrasya Dosyası, 14(1), 1–76.
• Kadıoğlu, M. (2008). Küresel iklim değişikliğine uyum stratejileri. Kar Hidrolojisi Konferansı (ss. 27–28).
• Kapucu, N., & Özerdem, A. (2013). Managing emergencies and crises. Jones & Bartlett Learning. Lindell, M. K. (2013). Recovery and reconstruction after disaster. In Handbook of Disaster Research. Springer.
• OCDE. (2014). Boosting resilience through innovative risk governance. OECD Publications Centre.
• Olcar, C., & Özkaynak, M. (2023). Mekânsal adalet kavramı bağlamında tarihi alanların morfolojik yaklaşımla değerlendirilmesi: Amasya İçeri Şehir örneği. Online Journal of Art & Design, 11(4).
• Özdemir, M., & Ergun, H. (2019). Kamu yatırımlarının mekânsal dağılımı üzerine bir analiz. Mekânsal Planlama Dergisi, 4(2), 121–138.
• Öztürk, S. P. (2021). Kentlerde biyofilik tasarım ve mekânsal adalet ilişkisi: Mahalle parkları deneyimi. Kent Akademisi, 14(3), 533–544.
• Perrow, C. (2007). The next catastrophe: Reducing our vulnerabilities to natural, industrial, and terrorist disasters. Princeton University Press.
• Philippopoulos-Mihalopoulos, A. (2014). Spatial justice: Body, lawscape, atmosphere. Routledge. Serin, Ş. C., & Akca, H. (2023). Doğal afetler ve kamu ekonomisi üzerine etkileri.
• Soja, E. W. (2013). Seeking spatial justice (Vol. 16). University of Minnesota Press.
• Tatoğlu, M. (2025). Üniversite öğrencilerinin afet risk algısı: Farkındalık, hazırlık ve davranışsal tepkiler üzerine bir araştırma. Afet ve Risk Dergisi, 8(2), 598–612. https://doi.org/10.35341/afet.1679395
• Tierney, K. (2020). The social roots of risk: Producing disasters, promoting resilience. Stanford University Press.
• UNDRR. (2019). Global assessment report on disaster risk reduction 2019. United Nations Office for Disaster Risk Reduction. https://www.undrr.org/publication/global-assessment-report-disaster-risk-reduction-2019
• Wisner, B., Blaikie, P., Cannon, T., & Davis, I. (2004). At risk: Natural hazards, people's vulnerability and disasters (2nd ed.). Routledge.
• Yavuz, A., & Dikmen, S. (2015). Doğal afetlerin zararlarının finansmanında kullanılan afet öncesi finansal araçlar. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 3(2), 303–322.
• Yavuz, G., & Keleş, R. (2020). Afet sonrası kamu harcamalarının mekânsal analizi: 1999 Marmara Depremi örneği. Kamu Yönetimi Dergisi, 53(2).
• Yazar, F. (2023). 2021 yılında Akdeniz ve Ege Bölgesinde gerçekleşen orman yangınlarının afet kriz iletişimi yönetimi bağlamında incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (50), 251–272.
• Yumaklı, İ. (2024, Mart 25). Deprem sonrası tarım ve kırsal kalkınma yatırımları Kahramanmaraş’ta açıklandı. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/tarim-ve-orman-bakani-yumakli-deprem-sonrasi-yapilan-yatirimlari-kahramanmarasta-acikladi/3473671
• Yurgiden, H. (2024). Dünya’da ve Türkiye’de afet ekonomisi ve afet sigortacılığı üzerine bir değerlendirme. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(1–Deprem Özel Sayısı–), 150–175.