ILGIN BELEKLER MAHALLESİ (KÖYÜ) CAMİSİ

Yıl 2019, Sayı: 11, 203 - 226, 30.12.2019

Razan Aykaç

Öz

Konya Ilgın Belekler Mahallesinde bulunan Belekler Köyü Cuma Camisi; kitabesi ve vakfiyesi bulunmayan, dikdörtgen planlı, üzeri dört yönden eğimli kırma çatı ile örtülü bir yapıdır. Caminin batısında, alt kısımda, Kuran Kursu için yapılmış dikdörtgen planlı bir bölüm yer almaktadır. Cami; plan, iç mekân örtü sistemi ve süsleme özelliklerinden hareketle XVIII. yüzyıl sonu XIX. yüzyılın başına tarihlendirilmektedir. Ahşap direkli ve ahşap tavanlı camiler gurubunda yer alan yapının; ahşap mihrap, minder, mahfil ve vaaz kürsüsü bulunmaktadır. Harim mekânındaki bu mihrap, minber ve vaaz kürsüsü Osmanlının batılılaşma dönemi süsleme özelliğine uygun olarak S/C kıvrımları, bitkisel ve geometrik motiflerle tezyin edilmiştir.
Özellikle; Ilgın, Akşehir, Kadınhanı, Beyşehir ve Seydişehir’in köylerinde ahşap direkli ve tavanlı, beden duvarı kerpiç malzeme ve sıvalı, dıştan düz dam ya da kırma çatı ile örtülü yapılar tercih edilmiştir. Ilgın Belekler Köyü Cuma Camisi, ahşap direkli ve ahşap tavanlı camilerin Konya bölgesindeki güzel örneklerinden biridir.
Ilgın Belekler Köyü’nün Cuma Camisi olarak inşa edilen bu yapı, XVIII-XIX yüzyıl Osmanlı batılılaşma dönemi süsleme özellikleriyle Orta Asya’dan günümüze kadar kullanılan ahşap direkli ve tavanlı camiler geleneğinin bir arada bulunduğu ve böylece; gelenekle yeniliğin harmanlandığı özgün bir yapıdır.

Anahtar Kelimeler

Belekler, Cami, Ahşap, Palmet, Osmanlı, Süsleme

ILGIN BELEKLER NEIGHBORHOOD (VILLAGE) MOSQUE

Öz

Belekler Friday Mosque, which is located in Belekler Village of Ilgın District of Konya, is a rectangular planned construction covered with hipped roof inclined in four directions and without epigraph and foundation. A rectangular shaped room for Qur'an Course is located in the base in the west of mosque. The mosque is dated between the end of 18th century and the beginning of 19th century with reference to the plan, interior cover system and decoration features. The mosque which is classified as the wooden posts and wooden ceilings mosque has the wooden mihrab, minbar, gathering-place and ambo. These mihrab, minbar and ambo in the sanctuary area were adorned with S/C scrolls, floral and geometric motifs in accordance with the adornment characteristics of the Westernization period of the Ottoman Empire.
Constructions with the wooden posts and ceilings, the mudbrick and the plastered main wall and covered with the externally flat or hipped roof are preferred particularly in the villages of Ilgın, Aksehir, Kadınhanı, Beyşehir and Seydişehir. Belekler Friday Mosque of Ilgın is one of the best examples of wooden posts and wooden ceilings mosques in Konya.
Belekler Friday Mosque of Ilgın is a construction that keeps the adornment characteristics of the Westernization period of the Ottoman Empire in 18th-19th centuries and the tradition of the wooden posts and wooden ceilings mosques that have been used from the Central Asia period to the present day together. Thus; it is a unique construction that combines the tradition and the innovation.

Anahtar Kelimeler

Belekler, Mosque, Wooden, Palmette, Ottoman, Decoration

Kaynakça

• AYKAÇ, Razan vd., Ebedi İstirahatgah Ilgın Mezar Taşları, Konya, 2019.
• BAHAR, Hasan, “Ilgın ve Çevresi Höyükleri 1994”, XVII. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, Ankara, 1995, s. 154.
• BAHAR, Hasan, Eski Çağ Konya Araştırmaları I, İstanbul, 1996.
• BORAN, Ali, “Ilgın’daki Kültür Varlıklarının Durumu”, I. Ulusal Ilgın Sempozyumu, Ilgın Belediyesi Kültür Yayınları, Konya, 2012, s. 103-120.
• ORAN, Ali, “Ilgın ve Köylerindeki Tarihi Eserler”, Geçmişten Günümüze Bütün Yönleriyle Ilgın, İstanbul, 2001, s. 24–57.
• BORAN, Ali, Ilgın Kültür Envanteri, Konya, 2013.
• BORAN, Ali, Kadim Şehir Ilgın, Konya, 2019.
• ÇAYCI, Ahmet, Eşrefoğlu Beyliği Dönemi Mimari Eserleri, Ankara, 2008.
• ERDEMİR, Yaşar, Konya ve Yöresindeki Nakışlı Ahşap Camiler ( S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Konya, 1985.
• ERDEMİR, Yaşar,“ Konya Beyşehir Bayındır Köyü Camii”, Vakıflar Dergisi, XIX, Ankara, 1986, s. 193 – 206.
• KARPUZ, Haşim, “Konya Kadınhanı’ndaki Vakıf Camiler”, Vakıf Medeniyeti Sempozyumu Kitabı, Ankara, 2003, s. 201 – 221.
• KARPUZ, Haşim, Türk Kültür Varlıkları Envanteri Konya, C.I-III, Ankara, 2009.
• Konya İl Merkezi Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Envanteri, Konya, 2010.
• OTTO DORN, K., "Seldschukische Holzaulen Moscheen in Kleinasien", Aus der Welt der Islamischen Kunst. Festchrift für Ernst Kühnel, Berlin, 1959, s. 59-88.
• ÖNEY, Gönül, "Anadolu'da Selçuklu ve Beylikler Devri Ahşap Teknikleri", Sanat Tarihi Araştırmaları, III, İstanbul, 1970, s. 135-149.
• ÖNGE, Yılmaz, "Selçuklularda ve Beyliklerde Ahşap Tavanlar", Atatürk Konferansları, V, Ankara, 1975, s. 179-196.
• ÖNDER, Mehmet, Mevlânâ Şehri Konya, Ankara, 1971.
• SAMUR, Tahsin, Ilgın’da Türk Devri Yapıları, Konya, 1992.
• SARRE, F., Küçükasya Seyâhati-1895 Yazı, (Çev. Dârâ Çolakoğlu), İstanbul, 1995.