YAKOVALI HASAN PAŞA VE PEÇUY’DAKİ KÜLLİYESİ

Yıl 2019, Sayı: 11, 263 - 280, 30.12.2019

Nazan Şahin

Öz

Peçuy, Macaristan’ın tarihî geçmişi olan önemli şehirlerinden biridir. Şehir zaman içinde değişik isimler almış, Osmanlı dönemindeki adı ise Peçuy’dur. 1543’den 1686’ya kadar Osmanlı idaresinde kalan Peçuy, ekonomi ve kültür şehri olmuştur. Zengin yeraltı ve yerüstü kaynaklarına sahiptir. Osmanlı kültürünün, gelenek ve göreneklerinin yaşandığı şehirde inşâ edilen yapılar, Osmanlı tarihi açısından da önemlidir. Bu yapılardan biri de; Yakovalı Hasan Paşa tarafından şehrin Seged kapısı dışında yaptırılan külliyedir. Külliye câmi, medrese ve mevlevîhâneden oluşmaktadır. 16. yüzyıl ortalarında inşâ edilen, Yakovalı Hasan Paşa Câmiinin minaresi günümüze kadar gelmiştir. 1665’de câmînin yanında inşâ edilen Mevlevîhâne çeşitli sebeplerden dolayı yıkılmıştır. Memi Paşa Seged kapısının iç tarafında bir külliye yaptırmış, Hasan Paşa da Seged kapısının dışında bir külliye inşâ ettirmiştir. Yakovalı Hasan Paşa hakkında çok az bilgi mevcuttur. Bu çalışmada Yakovalı Hasan Paşa hakkında bilgi verilerek, Yakovalı Hasan Paşa Câmii ve Peçuy Mevlevîhânesi incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Peçuy, Yakovalı Hasan Paşa, Yakovalı Hasan Paşa Câmi, Peçuy Mevlevîhânesi

YAKOVALI HASAN PASHA AND ISLAMIC COMPLEX IN PECS

Öz

Pecs is one of the important cities of Hungary with its historical background. The city has taken different names in time, its name in the Ottoman period was Peçuy. From 1543 to 1686, Pecs remained under Ottoman rule and became a city of economy and culture. It has rich underground and surface resources. The structures built in the city where the traditions and customs of the Ottoman culture took place are also important in terms of Ottoman history. One of these structures is the Islamic social complex built by the Yakovalı Hasan Pasha outside the Seged gate of the city. The complex consists of a mosque, a madrasah and a mevlevi lodge. The minaret of the Yakovalı Hasan Pasha Mosque, which was built in the middle of the 16th century, has survived until today. The Mevlevî lodge, which was built next to the mosque in 1665, was destroyed for various reasons. Memi Pasha had a complex built inside the Seged gate. Hasan Pasha also built a complex outside the Seged gate. There is little information about Yakovalı Hasan Pasha. In this study, information is given about Yakovalı Hasan Pasha and Yakovalı Hasan Pasha Mosque and Pecs Mevlevî lodge will be studied.

Anahtar Kelimeler

Pecs, Yakovalı Hasan Pasha, Yakovalı Hassan pasha Mosque, Pecs Mevlevi lodge

Kaynakça

• Ágoston, Gabor, ‘’Macaristan'da Mevlevilik Ve İslam Kültürü’’, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, S. 14, 1994, s. 1-9.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı, Avrupa’da Osmanlı Mimârî Eserleri, (Romanya Macaristan), c. 1, İstanbul 1977, s. 197-218.
• Cselebi, Evlia, Evlia Cselebi Török Világutazó Magyarországi Utazásai, çev. Imre Karácson, Budapest 1985.
• Çelebi, Evliyâ, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, Yay. Haz. Seyit Ali Kahraman, 6. Kitap, c. 1, İstanbul 2010, s. 246-257.
• Çelebi, Evliyâ, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, Yay. Haz. Seyit Ali Kahraman, 6. Kitap, c. 2, İstanbul 2010, s. 713.
• Dávid, Géza, ‘’Macaristan’da Yönetici Osmanlı Aileleri’’, OTAM, S. 38, 2015, s. 13-30.
• Dreppenstedt, Hinnerk, Donaukreuzfahrt Von Passau bis zum Scworzen Meer, Berlin 2011.
• Fehér, Géza, A Pécsi Janus Pannonius Múzeum Hódoltságkori Török Emlékei, Pécs 1959.
• Gerő, Győző, Pécs Török Műemlékei, Képzőmüvészeti Alap Kiadóvállalata. Budapest 1960.
• Gölpınarlı, Abdülbaki, Mevlânâdan Sonra Mevlevîlik, İnkılap Kitapevi Yayınları, İstanbul 1953.
• Gyula, András, A Thousand Year of Travel in Old Hungary, Panorama, Budapest 1975.
• Hancz, Erika ve Varga, Sabolcs, Pécs Mindennapjai A Török Félhold Alatt, Pannon Kultúra Alapítvány-Janus Pannonius Múzeums, Pécs 2013.
• Kaya, Bayram Ali, Tekke Kapısı, Yenikapı Mevlevihanesinin İnsanları, İstanbul 2012. Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Klemm, Antal, Pécs És A Mecsek Neve, Dunántúl Pécsi Egyetemi Könykiadó, Pécs 1935.
• Kovács, Andras, A Pécsi Szőlőmüvesség Történeti Néprajza, József Attila Tudományi Kar Néprajzi Intézet Doktori Disszertáció, Pécs 1964-65.
• Kósa Balázs, Hajnalka Juhász, Lilla Gyüre, Olivér Schmidt, Renáta Németh-Szigeti, Kinga Éva Paczolai, Attila Béla Széll, ‘’Az Utcáinkban Megbúvó Török’’, Műszaki Tudományos Közlemények, S. 9, 2018, s. 131-134.
• Molnar, Janos, A Jakovali Hasszan dzsami, Pécs Varos Idegenforgalmi Hivatala, Pécs 1968.
• Páva, Zolt, Az Oszmán Kori Pécs, Szülöföld Könyvkiadó, Pécs 2014.
• Papp, Sandor, ‘’Peçuy’’, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 34, İstanbul 2007, s. 214-216.
• Scitovszky, János, Baranya, Nyomatott a’ Lyceum’ könvnyomó İntezetében. Pécs 1845.
• Sudár, Balasz, ‘’Ki volt Jakovali Hasszan pasa?’’, Pécsi Szemle, S. 9, 2006, s. 27-34.
• Sudár, Balasz, A Pécsi Jakováli Haszan pasa-dzsámi, Műemlékek Nemzeti Gondnoksága, Budapest 2010.
• Sudár, Balasz, ‘’Tko Je Bıo Hasan-Paša Jakovalı?’’, Scrinia Slavonica, S. 9, 2009, s. 398-406.
• Süreyya, Mehmet, Sicill-i Osmanî, c. 1, İstanbul 1996, s. 321.
• Süreyya, Mehmet, Sicill-i Osmanî, c. 3, İstanbul 1996, s. 785.
• Süreyya, Mehmet, Sicill-i Osmanî, c. 6, İstanbul 1996, s. 1814.
• Szakály, Ferenc, Pécs A Törökkorban, Pécs Története Alapítvány, Pécs 1999.
• Tanrıkorur, Şermin Barihüdâ, Türkiye Mevlevîhanelerinin Mimari Özellikleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Konya 2000.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yay, Ankara 1998, Cilt 2, s. 494-495.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, , Türk Tarih Kurumu Yay, Cilt 2, Ankara 1983, s. 471-494.
• Ünver, Ahmet Süheyl, Osmanlı İmparatorluğu Mevlevîhâneleri ve Son Şeyhleri, Mevlana Güldestesi, Konya 1964.
• Yılmaz, Mehmet Emin, ‘’Peçuy Tekkeleri’’, Ege ve Balkan Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2015, s. 165-180.
• Ziya, Mehmet, Yenikapı Mevlevihanesi, Tercüman Yay, İstanbul 1913.