KİLİKYA BÖLGESİNDEKİ KALELER İÇERİSİNDE SİLİFKE AKKALE (AK LİMAN)’NİN YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2021, Sayı: 15, 137 - 160, 03.02.2022

Razan Aykaç

https://doi.org/10.23897/usad.1067805

Cited By: 2

Öz

Silifke Akkale, Akdeniz bölgesinde, Mersin ilinin Silifke ilçesine bağlı bir mahalle olan Taşucu’ndadır. Stratejik konumundan dolayı bölgede, Antik Çağlardan itibaren birçok medeniyet tarafından hâkimiyet kurulmuş, 1571’de Kıbrıs’ın fethinin ardından özellikle Silifke ve Taşucu’nun önemi artmıştır. Silifke Kalesi’nin limana uzak olması sebebiyle, limana yakın bir yerde yeni bir kale inşa edilmesi uygun görülmüştür. Böylece Karamanlı bir mimar tarafından, hem limanın hem de yol güvenliğinin kontrol edilebileceği bir noktada kale yapımına başlanmıştır.
Orta Çağ’ın hac ve ticaret yolu üzerinde bulunan, günümüzde olduğu gibi Kıbrıs’la bağlantının sağlandığı Taşucu Körfezinde inşa edilen Akkale, bölgedeki kale mimarisiyle Osmanlının savunma mimarisindeki anlayışının sentezlendiği bir eser olarak önem arz etmektedir.
Osmanlı Devletinin Kıbrıs’ı fethinin ardından Taşucu Körfezi’nde yaptırdığı kale limanın topoğrafik konumuna uygun olarak inşa edilmiştir. Dörtgen planlı olan kale iki bölümden oluşmakta ve limanın güvenliğini sağlamaktadır. Liman kalesi olan Akkale’nin birinci bölümünde askerlerin kaldığı koğuş, yatakhane, toplantı salonu gibi mekânlar ile ibadet mekânı, su yapıları; ikinci bölümde ise değerli malların muhafaza edilerek korunduğu bölümler bulunmaktadır. İkinci bölüm birinci bölümden surla ayrılmış ve bu iki bölüm arasındaki bağlantı bir kapı ile sağlanmaktadır. Limanın olduğu cephede gemilerin kaleye yanaşması ve malların yüklenip boşaltılması için yapılmış geniş mazgal şeklinde bölümler vardır ve bu bölümler rampalıdır. Kalenin surları dikdörtgen ve çokgen planlı kulelerle tahkim edilmiştir. Surlarda; rustik duvar örgü tekniği (yöresel olarak “fellik” denilen) kullanılmış olup geniş seyirdim yeri ve dendanlar bulunmaktadır.
Hem limanın hem de yol güvenliğinin kontrol edilebileceği stratejik bir noktada XVI. yüzyılın sonunda inşa edilen Akkale Osmanlı Devletinin sonuna kadar Anadolu’yu Kıbrıs’a bağlayan, limanı koruyan önemli bir Osmanlı kalesi olmuştur.
Makalede; bölgede Roma ve Bizans dönemi eserlerinden olan Anavarza Kalesi, Yılan Kale, Koryikos Kalesi, Silifke Kalesi gibi kaleler ile Silifke Akkale plan, mekân anlayışı, duvar dokusu açısından karşılaştırılarak değerlendirilecek ve bu kalenin Osmanlı savunma yapılarıyla nasıl bir etkileşim içinde olduğu örneklerle anlatılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Akçakale, Ak Liman Kale, Silifke, Kıbrıs, Osmanlı, Etkileşim, Orta Çağ

THE PLACE AND IMPORTANCE OF SİLİFKE AKKALE (AK LİMAN) AMONG CASTLES IN CILICIA REGION

Öz

Silifke Akkale is located in Taşucu, a neighborhood of the Silifke town of Mersin in the Mediterranean region. Due to its strategic location, the region has been dominated by many civilizations since the early ages. After the conquest of Cyprus in 1571, the importance of Silifke and Taşucu has increased. Since Silifke Castle was far from the port, it was found appropriate to build a new castle near the port. Thus, the construction of a castle was launched by a Karamanian architect at a point where both the port and road safety could be controlled.
Akkale, built on the Taşucu Gulf, which was located on the Pilgrimage and trade route of the Middle Ages and connected to Cyprus as it is today, has importance as a work that synthesizes the castle architecture in the region and the Ottoman understanding of defense architecture.
The castle built by the Ottomans in the Taşucu Gulf following the conquest of Cyprus was constructed in accordance with the topographic position of the port. The castle, which has a rectangular plan, consists of two sections, and provides security of the port. In the first section of Akkale which is the port fortress, there are places such as wards that soldiers stayed, dormitories, meeting rooms, sanctuary, and water structures. In the second section, there are places where valuable goods are preserved and protected. The second section is separated from the first section and the connection between them is provided by a gate. On the front of the port, there are ramped sections made in the form of wide battlements for ships to approach the castle and for loading and unloading of goods. The walls of the castle are fortified with rectangular or polygonal planned towers. Rustic masonry technique (locally called “fellik”) was used on the walls, and there are wide walkways and crenels on the wall.
Akkale, built at the end of the 16th century at a strategic point where both the port and road safety can be controlled, has been an important Ottoman fortress that connected Anatolia to Cyprus and protected the port until the collapse of the Ottoman Empire.
In this paper, Silifke Akkale will be evaluated by comparison with Roman and Byzantine castles in the region such as Anavarza Castle, the Serpent (Yılan) Castle, the Koryikos Castle, and the Silifke Castle in terms of the plan, space understanding and wall texture, and how it interacted with the Ottoman defense structures will be explained with examples.

Anahtar Kelimeler

Akçakale, Ak Liman Castle (Fortress), Silifke, Cyprus, Ottoman, Interaction, Middle Ages

Kaynakça

• Acıpınar, M. (2017). Güney Anadolu kıyılarında Hristiyan korsanlar (1604-1608). Akademik Bakış, (21), 183-208.
• Aslan, İ. (1988). Silifke tarihi. Adana: Kemal Matbaası. Aykaç, R. (2020). Kilikya bölgesinin ikiz kalesi: “Sinap”. Selçuk Üniversitesi SBED, (44), 151-170.
• Beaufort, F. (1818). Karamania or a brief description of the South coast of Asia Minor and of the remains of antiquity. London: Cambridge University Press.
• Boran, A. (2001). Anadolu’daki iç kale cami ve mescidleri. Ankara: TTK Yay.
• Boran, A. (2004). Anamur Kalesi, kale kitabesi ve iç kale camisi. Vakıflar Dergisi, (28), 283-290.
• Boran, A. & Aykaç R. (2021). Silifke Kalesi kazı buluntuları 2010-2020. İstanbul: Ege Yay.
• Buyruk, H. (2011). Sis’i (Kozan) Akdeniz’den Kapadokya’ya bağlayan kervan yolu kaleleri (Doktora tezi).
• Çelebi, E. (2005). Evliya Çelebi seyahatnamesi (C. 9). Dağlı, Y., Kahraman, S.A., Dankoff, R. (Haz.). İstanbul: YKY.
• Edwards, R. W. (1987). The Fortifications of Armenian Cilicia. Washington: Dumbarton Oaks Research Library and Collection.
• Ewart Bean, G. & Terence B. M. (1970). Journeys in Rough Cilicia, 1964-1968. Vienna: Herman Böhlaus.
• Eyice, S. (2001). Kale. İslam ansiklopedisi (C. 24, s. 234- 242). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Faroqhi, S. (2000). Osmanlı’da kentler ve kentliler (Kalaycıoğlu, N. Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• Ghazarian, G. J. (2000). The Armenian Kingdom in Cilicia during the Crusades. Florance: Curzon.
• Gümüşcü, O. (2001). XVI. yy. Larende (Karaman) kazasında yerleşme ve nüfus. Ankara: TTK Yay.
• Hild, F. & Hellenkemper, H. (2004). Kılıkien und Isaurien. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Keil, J. & Wilhelm A. (1931). Monumenta Asiae Minoris Antiqua, III. Manchester: University Press.
• Laborde, L. (1838). Voyage de L’Asie Mineure. Paris: Firmin-Didot.
• Langlois, V. (1858). Les ruines de Séleucie dans la Cilicie-Trachée. France: Universitaires de France.
• Langlois, V. (1861). Voyage dans la Cilicie et dans les montagnes du Taurus 1852–1853. Paris: Le Musee De Cluny.
• Cerası, M. (1999). Osmanlı kenti, Osmanlı imparatorluğu’nda 18. ve 19. yüzyıllarda kent uygarlığı ve mimarisi. İstanbul: YKY.
• Ramsay, W. M. (1890). The historical geography of Asia Minor, IV. London: John Murray.
• Cesur, E. S. (2009). Anadolu’nun Akdeniz bölgesi kıyı kaleleri (Doktora tezi).
• Strabon. (1993). Antik Anadolu coğrafyası – Geographika. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay.
• Şikârî. (2005). Karamanname. İstanbul: Karaman Valiliği-Karaman Belediyesi.
• Texier, C. (2002). Küçük Asya. Ankara: Enformasyon ve Doküman Hizmetleri Vakfı Yay.
• Uçar, A. (2009). Temettuat defterlerine göre 19. yüzyılda Silifke. İstanbul: İstanbul Silifke Kültür ve Dayanışma Derneği Yay.
• Youngs, G.R. (1965). Three Cilician Castles. Anatolian Studies, (15), 113-134.
• Erişim Adresi: https://www.davidrumsey.com/ 15-Ağustos-2019- Piri Reis-David Rumsey Historical Map Collection, Anatolian Coastline With the City of Silifke.