BARTIN TEREKE KAYITLARINA GÖRE 19. YÜZYILDA KADINLARDA GİYİM KUŞAM

Yıl 2021, Sayı: 15, 195 - 234, 03.02.2022

Mine Dilek

https://doi.org/10.23897/usad.1067826

Öz

Şer’iye sicilleri, Osmanlı şehirlerinde kadılar tarafından tutulan ve mahkeme tutanakları olarak ifade edilen defterlerdir. Bu defterlerde tereke, diğer adıyla muhallefat kayıtları ölen kişilerin eşyalarının kadının gözetiminde tek tek fiyat ve adediyle birlikte kaleme alındığı kayıtlarda tutulmuştur. Tereke kayıtları, sıradan bir Osmanlı ailesinin evinin içini hayal etmemize olanak verecek veriler sağlar. Yöreden yöreye farklılık gösteren bu bilgiler yerel tarih araştırmaları için önemli veri kaynaklarının başında gelir. Kullanılan ev araç ve gereçlerinden tercih giyim kuşam anlayışına kadar farklı bilgilere tereke kayıtlarından ulaşmak mümkündür.
Bu çalışmada Bartın yöresinin 19. yüzyıla ait kadın giyim anlayışı tereke kayıtları üzerinden değerlendirilecektir. 1892-1913 yıllarını kapsayan 800, 802, 806, 807, 808 ve 810 numaralı Bartın şer’iye sicillerinde yer alan 12 kadın terekesine dayanarak 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında Bartın yöresinin kadın kıyafetleri ve giyim kültürüne dair değerlendirmeler yapılmıştır. Osmanlı döneminde Müslüman, Rum ve Ermeni unsurların bir arada uyum içinde yaşadığı Bartın’ın kültürel zenginliği, giyim kültüründe de kendini göstermektedir. Şehrin 19. yüzyılda İstanbul ile yoğun ticari bağlantısının bulunması İstanbul giyim kültürünün izlerinin şehre yansımasına olanak vermiştir. Elde edilen bulgular üzerinden şehrin 19. yüzyıldaki sosyal ve ekonomik yapısına dair çıkarımlar yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şer’iye sicilleri, Bartın, kadın, giyim kuşam, 19. Yüzyıl

WOMEN'S CLOTHING IN THE 19TH CENTURY ACCORDING TO BARTIN TEREKE RECORDS

Öz

Court registers are the books kept by the kadi in Ottoman cities and referred to as court minutes. In these notebooks, wealth records, also known as muhallefat records, were kept in the records where the belongings of the deceased were written one by one, together with the price and quantity, under the supervision of the cadilesker. The wealth records provide data that will allow us to imagine the interior of an ordinary Ottoman family's home. This information, which differs from region to region, is one of the most important data sources for local history research. It is possible to reach various information from the wealth records, from the household tools and equipment used to the preferred clothing understanding.
In this study, the 19th century women's clothing understanding of the Bartın region will be evaluated through the wealth records. Based on the 12 women's wealth in the Bartın Court Registers numbered 800, 802, 806, 807, 808 and 810 covering the years 1892-1913, evaluations were made about the women's clothing and clothing culture of the Bartın region in the late 19th and early 20th centuries. The cultural richness of Bartın, where Muslims, Greeks and Armenians lived in harmony during the Ottoman period, also shows itself in the clothing culture. The city's intense commercial connection with Istanbul in the 19th century allowed the traces of Istanbul's clothing culture to be reflected in the city. Based on the findings, inferences were made about the social and economic structure of the city in the 19th century.

Anahtar Kelimeler

Court registers, Bartin, woman, clothing, 19th century

Kaynakça

• Asma, Ç. (2011). Çetin Asma ile tarihe yolculuk. Bartın Belediyesi Kültür Yay.
• Barkan, Ö.L. (1966). Edirne askeri kassamına ait tereke defterleri (1545-1659). Belgeler, III/(5-6), 1-479.
• Çilsüleymanoğlu, S. (Haz.). (1996). Bartın halk kültürü: Araştırma-derleme-inceleme (C. 3). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Dağlı, B. (2007). Kelime kazanımı üzerine bir araştırma (Kıyafet ve kumaş adları örneği) (Yüksek lisans tezi ). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Dursun. F., Çalışan. Ç.D., & Abanoz. G. (2019). Düzce ili geleneksel özel gün kadın giysilerinin incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18/(1), 56-74.
• Faroqhi, S. (2018). Osmanlılar kültürel tarih. Ankara: Akılçelen Kitaplar.
• Gündüz, M. (2019). B-188 numaralı şer‘iyye siciline göre 18. yüzyıl başlarında Bursa şehrinde kadınların giyim kuşam kültürü. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20/(37), 583-608.
• Hanliçe, M. (2011). Şeriye sicillerine göre 19. yüzyıl başlarında Tokat’ta giyim. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 423-456.
• Koçu, R. E. (1969). Türk giyim, kuşam ve süslenme sözlüğü. Ankara: Sümerbank Kültür Yay.
• Mualla Murat, M. (2002). Zonguldak ve Bartın çevrelerinde halk bilimi (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Oğuz, G. (2011). 61 numaralı Edirne şer’iye siciline göre 17. yüzyılda Edirneli kadınların giyim kuşam kültürü. Milli Folklor, (92), 107-116.
• Özbel, K. (1948). Eski Türk kumaşları, el sanatları-III. Kılavuz Kitapları.
• Özkarcı, M. (1995). Eski Türkçe'de kullanılan dokuma ve giyim terimleri. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (12), 289-344.
• Özlü, Z. (2003). Tereke defterlerine göre 18. yüzyılın II. yarısında Gaziantep'de kadın ve erkek giyiminin karşılaştırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2/(7), 105-158.
• Yardımcısı, K.G. (2016). Osmanlı dönemi dokuma sanatı ürünlerinden örnekler. International Journal of Cultural and Social Studies. 2/(1), 219-241.