Güçlü ve Zayıf Kültürel Özellikler Açısından Okul Kültürünün İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 3, 91 - 111, 03.10.2016

Nezahat Güçlü , Kamil Yıldırım , Elif Daşcı

https://doi.org/10.29065/usakead.256381

Cited By: 5

Öz

Özet: Bu çalışmanın temel amacı okulların güçlü ve zayıf kültürel özelliklerini incelemektir. Alanyazın, güçlü kültürel özellikleri üyelerin çoğunun üzerinde uyum sergilediği unsurlar olarak tanımlamaktadır. Zayıf kültürel özellikler ise üyelerin tercihlerindeki uyumsuzluk olarak belirtilmektedir. Bu iki yaklaşımın uygulamadaki yansıması uyum ve alt kültür şeklinde belirmektedir (Hofstede, Hofstede ve Minkov, 2010). Bu çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen Okul Kültürü Ölçme Aracı kullanılmıştır. Tabakalı ve tesadüfi örnekleme tekniğinin kullanıldığı bu çalışmada Aksaray il merkezinde bulunan toplam 51 okuldan 912 öğretmene anket uygulanmıştır. Veriler, tanımlayıcı istatistikler ve açımlayıcı faktör analizi ile incelenmiştir. Çalışma sonunda toplam 44 maddeden 17 madde güçlü kültürel özellik; beş madde ise zayıf kültürel özellik olarak belirlenmiştir. Bulgular, Türk okullarında uyum yaklaşımının baskın olduğunu desteklemektedir. Güçlü kültürel özelliklerin faktör yapısı beş başlık altında sınıflandırılmıştır: Öğrenci odaklılık, mesleki gelişim, sorumlulukları yerine getirme ve okulun misyonunu gerçekleştirme. Zayıf kültürel özellikler ise semboller ve kahramanlara ilişkin özelliklerdir.

Anahtar Kelimeler

: Okul kültürü, Güçlü özellikler, Uyum yaklaşımı, Öğretmen

Kaynakça

• Anderman, E. M., Belzer, S., & Smith, J. (1991). Teacher commitment and job satisfaction: The role of school culture and principal leadership. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, Chicago, M.
• Angus, J.M., Prater, D. L. Busch, S. (2009). The effects of school culture and climate on student achievement. International Journal of Leadership in Education: Theory and Practice, 12 (1), 73-84, DOI: 10.1080/13603120701576241
• Aslan, M., Özer, N. ve Bakır Ağıroğlu, A. (2009). Öğretmenlerin ve yöneticilerin okul kültürü üzerine görüşleri: Niteliksel bir çalışma. İlköğretim Online, 8(1), 268-281.
• Benedict, R. (1960). Patterns of culture. 18. Baskı. New York: Mentor Books.
• Buck, R., & others. (1992, April). Teachers' goals, beliefs, and perceptions of school culture as predictors of instructional practice. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, San Francisco, CA.
• Buluç, B. (2013). Okul kültürü ve iklimi. İçinde S. Özdemir (Ed.), Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama (101-130). Ankara: PegemA.
• Bursalıoğlu, Z. (2000). Eğitimde yönetimi anlamak, sistemi çözümlemek. Ankara: PegemA.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA.
• Cameron, K.S., & Quinn, R.E. (2011). Diagnosing and changing organizational culture: Based on the competing values framework (3rd ed.). San Francisko: Hossey-Bass.
• Chang, S.E., & Lin, C.S. (2007). Exploring organizational culture for information security management. Industrial Management and Data Systems, 107(3), 438-458.
• Christensen, L.B., Johnson, R.B., Turner, L.A. (2015). Research methods design and analysis (Ahmet Aypay, Çev. Edt.). Ankara: Anı
• Çelik, V. (2012). Okul kültürü ve yönetimi. Ankara: PegemA.
• Çelikten, M. (2008). Okul örgütü ve yönetimi. İçinde V. Çelik (Ed.), Türk eğitim sistemi ve yönetimi (121-140). Ankara: PegemA.
• Deal T. E. ve Peterson, K. D. (1999). Shaping school culture: The heart of leadership. San Francisco: Jossey-Bass.
• Deal, T., & Kenndy, A. (2000). The new corporate cultures: Revitalizing the workplace after downsizing, mergers, and reengineering. New York: Texere.
• Demirtaş, Z. (2010). Okul kültürü ile öğrenci başarısı arasında ilişki. Eğitim ve Bilim, 35 (158), 1-13.
• Demirtas, Z. ve Ersozlu, A. (2007). Okul kültürüyle öğrencilerin şiddete başvurma davranışları arasındaki ilişkiler, Sosyal Bilimler Arastırmaları Dergisi. 2, 178-189.
• Dikeçligil, B. (1994). Kültür kavramının analizi veya sosyo-kültürel gerçekliğin yapısı üzerine bir inceleme. Dünyada ve Türkiye’de güncel sosyoloşik gelişmeler. Ankara: Sosyoloşi Derneği.
• Duncan, W.J. (1989). Organizational culture: Getting a fix on an elusive concept. The academy management executive, 11 (3), 229-236.
• Eren, E. (2001). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Fırat, N. (2007). Okul kültürü ve öğretmenlerin değer sistemleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Handy, C. ve Aitken, R. (1986) Understanding Schools as Organizations. Harmondsworth: Penguin.
• Harrison, R. (1972). Understanding your organization’s character. Harvard Business Review, 50 (23), 119-128.
• Hofstede, G., Hofstede, G.Ş., Minkov, M. (2010). Cultures and organizations: Software of the mind. New York: McGraw-Hill.
• Hopkins, R. (2000). Transition culture: An evolving explorati¬on in to head, heart and hands of energy descent, USA: The Wal¬nut Books.
• Hoy, W.K. ve Miskel, C. G. (2012). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama [Educational administration, theory, research and practice], (Çev. Edt: S. Turan). Ankara: Nobel.
• Glover, D., Coleman, M. (2005). School culture, climate and ethos: Interchangeable or distinctive concepts? Journal of In-Service Education, 31 (2), 251-271.
• Güçlü, N. (Ed.). (2014). Okul kültürü. Ankara: PegemA
• Jones, G. (1983). Transaction costs, property rights and organizational culture: An exchange perspective. Administrative Science Quarterly, 28, 454-467.
• Karataş, E. (2009). Eğitim yönetiminde iş değerleri ve örgüt kültürü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Kent, P. (2005). Finding the missing jigsaw pieces: a new model for analysing school culture. Management in Education, 20 (3), 24-30.
• Kuru, M. (2005). İlköğretim ve ortaöğretim okullarındaki örgüt kültürünün karşılaştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Lunenburg, F.C. ve Ornstein, A.C. (2013). Eğitim Yönetimi (Çev. Ed. G. Arastaman), Ankara: Nobel
• Macionis, Ş.Ş. (2012). Sosyoloji (Çev. V. Akan). Ankara: Nobel
• Maslowski, R. (2006) A review of inventories for diagnosing school culture. Journal of Educational Administration, 44(1), 6–35.
• Parsons, T. (1991). The social system. London: Routledge
• Pehlivanoğlu, K. (1999). Özel ortaöğretim kurumlarındaki yö¬netici ve öğretmenlerin örgüt kültürü oluşturmadaki yeterlilik derecesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yıldız Teknik Üni¬versitesi, İstanbul.
• Peterson, K.D. & Deal, T.E. (1998) How Leaders Influence the Culture of Schools, Educational Leadership, 56, pp. 28-30.
• Saphier, J., & King, M. (1985). Good seeds grow in strong cultures. Educational Leadership, 42 (6), 67-74.
• Sargut, S. (2001). Kültürlerarası farklılaşma ve yönetim. Ankara: İmge Yayınları
• Sato, K. & Kleinsasser, R. C. (2004). Beliefs, practices, and interactions of teachers in a Japanese high school English department. Teaching and Teacher Education, 20, 797-816. http://dx.doi.org/10.1016/j.tate.2004.09.004
• Schein, E.H. (2010). Organizational culture and leadership. San Francisco: Şossey-Bass.
• Schneider, W.S. (1999). Why good management ideas fail: Understanding your corporate culture. Otherwise, Featured Guest Speaker. USA: Paradigm shift international. Retrieved from http://www.parshift.com/Speakers/Speak016.htm.
• Seki, H. Ö. (2004). Okulların güçlü okul kültürü özelliklerine sahip olma düzeyleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Osman Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitü¬sü, Eskişehir.
• Smith, P. (2001). Cultural Theory: An Introduction. Oxford: Blackwell Publishing.
• Stoll, L. ve Fink, D. (1996) Changing our Schools. Buckingham: Open University Press.
• Şahin, A. (2012). Manifestation of curriculum change on organizational culture: Teachers’ perceptions. (Unpublished doctoral dissertation), Graduate School of Social Sciences, Middle East Technical University, Ankara.
• Şahin, S. (2010). Okul kültürünün bazı değişkenler açısından incelenmesi (İzmir ili örneği). İlköğretim -Online E-Dergi, 9 (2), 561-575.
• Şahin-Fırat, N. (2007). Okul kültürü ve öğretmenlerin değer sis¬temleri. (Yayımlanmamış doktora tezi), Dokuz Eylül Üniversite¬si, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şenol, Ş. (2012). Araştırma ve örnekleme yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Şişman, M. (1994). Örgüt kültürü. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
• Şişman, M. (2011). Örgütler ve kültürler. Ankara: PegemA.
• Terzi, A.R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 43, 423-442.
• Van Houtte, M. ve Van Maelle, D. (2011). The black box revelation: in search of conceptual clarity regarding climate and culture in school effectiveness research. Oxford Review of Education, 37 (4), 505-524.