Ortaokul Rehber Öğretmenleri, Bilişim Teknolojileri Öğretmenleri Ve Yöneticilerinin Okullarda Yapılan Siber Zorbalık Çalışmaları Hakkındaki Görüşleri Ve Siber Zorbalığın Önlenmesi Hakkındaki Önerileri

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 62 - 85, 16.06.2017

Güler Karaman Halük Ünsal

https://doi.org/10.29065/usakead.316635

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokullarda yapılan siber zorbalık çalışmalarını
ve siber zorbalığın azalması ve ya önlenmesinde öğretmenlerin önerilerini
ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubu, 2015–2016 eğitim öğretim yılında,
Ankara’nın Keçiören ilçesinde seçilen altı ortaokulda görevli yedi rehber
öğretmen ve yedi bilişim teknolojileri öğretmeni ve yedi okul yöneticisinden oluşmaktadır.
Nitel araştırmada en yaygın veri toplama tekniklerinden görüşme ile veriler
toplanmış, verilerin çözümlenmesinde içerik analizi türlerinden kategorisel
analiz kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda katılımcıların verdikleri cevaplar
incelendiğinde; en fazla bilgilendirme yapıldığı ve bilgilendirme
çalışmalarının daha çok öğrencilere yönelik yapıldığı sonucuna varılmıştır.
Katılımcıların siber zorbalığı önlemek için okullarda yapılan çalışmalarda kimlerin
görev alması gerektiği sorusuna verdikleri cevaplar incelendiğinde sırasıyla en
fazla bilişim teknolojileri öğretmenleri ve rehber öğretmenlerin görev alması
gerektiği belirlenmiştir. Ayrıca katılımcıların önerileri öğrenciler, aileler,
eğitimciler, okul yöneticileri ve devlet olmak üzere beş kategoriye
ayrılmıştır. Araştırmada elde edilen
bulgular literatür çerçevesinde tartışılarak siber zorbalık konusunda hem
ailelere ve devlete yönelik hem de bu konuda gelecekte yapılacak araştırmalara
yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Siber Zorbalık, Öğretmen, Teknoloji

Kaynakça

• Akbulut, Y., & Çuhadar, C. (2011). Reflections of preservice information technology teachers regarding cyber bullying. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 2(3), 67-76.
• Altunışık, R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı (4.bs.). Adapazarı: Sakarya Kitabevi.
• Arıcak, O. T. (2009). Üniversite öğrencilerindeki siber zorbalık davranışlarının bir yordayıcısı olarak psikiyatrik belirtiler. Eurasian Journal of Educational Research, 34, 167-184.
• Ayas, T. (2008). İlköğretim okullarına yönelik geliştirilen zorbaca davranışları önleme programının etkinliğinin test edilmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ayas, T., & Horzum, M. B. (2011). Öğretmenlerin sanal zorbalık algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 619-640.
• Belsey, B. (2004). Cyberbullying. 15.06.2015 tarihinde http://www.cyberbully.ca sayfasından erişilmiştir.
• Bryce, J., Klang, M . (2009). Young people is disclosure of personal information and online privacy: Control, choice and consequences. Information Security Technical Report, 14 (3), 160-166.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (Sekizinci baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Diamanduros, T., Downs, E., & Jenkins, S. J. (2008). The role of school pyschologists in the assesment, prevention and intervention of cyberbullying. Psychology in the Schools, 45(8), 693–704. 11.02.2016 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/227828178_The_role_of_school_psychologists_in_the_assessment_prevention_and_intervention_of_cyberbullying sayfasından erişilmiştir.
• Eroğlu, Y. (2011). Koşullu öz-değer, riskli internet davranışları ve siber zorbalık/ mağduriyet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Cyberbullying: a new face of peerbullying. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31–42.
• Erdur-Baker, Ö. (2013, Kasım). Görünümleri ve ilgili değişkenleriyle siber zorba ve siber kurbanlar. 1.Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi’nde sunulmuş bildiri, İstanbul.
• Horzum, M. B., & Ayas, T. (2013). Rehber öğretmenlerin sanal zorbalık farkındalık düzeyinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 195-205.
• Kazak, N. (2001). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Matos, A., Pessoa, T., Amado, J., & Jäger, T. (2011). Agircontra o cyberbullying – manual de formação. Congresso Nacional. "Literacia, Media e Cidadania”, 25-26 Mart 2011, 183-197. 10.07.2015 tarihinde http://www.lasics.uminho.pt/ojs/index.php/lmc/article/download/463/434 sayfasından erişilmiştir.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. (Second Edition). California: SAGE Publications.
• Nebil, F. S. (2012). Av. Kavuşturan; Siber zorbalığın önlenmesinde, ebeveynler ve okullar kadar 3. şahıslara da görev düşüyor – 2. 16.04.2016 tarihinde http://www.turk-internet.com/portal/yazigoster.php?yaziid=35510 sayfasından erişilmiştir.
• Özel, S. (2013). Lise öğrencileri arasında siber zorbalık, siber mağduriyet, depresyon ve benlik saygısı ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sayımer, İ. (2014). Siber zorbalikla mücadele konusundaki yaklaşimlar; abd ve ingiltere örnekleri. 10.07.2015 tarihinde http://www.siberzorbalik.net/upload/yayinlar_121.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Serin, H. (2012). Ergenlerde siber zorbalık/ siber mağduriyet yaşantıları ve bu davranışlara ilişkin öğretmen ve eğitim yöneticilerinin görüşleri. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şahin, M., Sarı, S. V., Özer, Ö., & Er, S. H. (2010). Lise öğrencilerinin siber zorba davranışlarda bulunma ve maruz kalma durumlarında ilişkin görüşleri. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 257-270. 15.04.2016 tarihinde http://sablon.sdu.edu.tr/dergi/sosbilder/dosyalar/21/21_15.pdf sayfasından erişilmiştir.
• TUİK, (2014). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması–2014. 10.07.2015 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16198 sayfasından erişilmiştir.
• Türkoğlu, S. (2013). Ergenlerin problemli internet kullanımları ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Uysal, İ., Duman, G., Yazıcı, E., & Şahin, M. (2014). Öğretmen adaylarının siber zorbalık duyarlılıkları ve siber zorbalık duyarlılık ölçeğinin bazı psikometrik özellikleri. Ege Eğitim Dergisi, 1, 191-210. Worthen, M. R. (2007). Education policy implications from the expert panel on electronic media and youth violence. Journal of Adolescent Health, 41, 61-63. 10.01.2016 tarihinde http://www.jahonline.org/article/S1054-139X(07)00395-3/pdf sayfasından erişilmiştir.
• Yaman, E., & Peker, A. (2012). Ergenlerin siber zorbalık ve siber mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 819-833.
• Ybarra, M., & Mitchell, K. (2004). Youth engaging in online harrasment: Association with care giver –child relationships, internet use and personal characteristics. Journal of Adolescence, 27, 319–336. 10.07.2015 tarihinde http://www.unh.edu/ccrc/pdf/jvq/CV63.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Yenilmez, Y., & Seferoğlu, S. S. (2013). Sanal zorbalık ve öğretmenlerin farkındalık durumlarına bir bakış. Eğitim ve Bilim [Education and Science], 38(169), 420-432.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, H. (2010). An examination of preservice teachers' perceptions about cyberbullying. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 6(4), 263-270. 10.01.2016 tarihinde http://www.ejmste.com/v6n4/EURASIA_v6n4_Yilmaz.pdf sayfasından erişilmiştir.