TELEVİZYON PROGRAMLARININ ÖĞRENCİLERDE ÇAĞRIŞTIRDIĞI ÇEŞİTLİ KAVRAMLARIN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 58 - 82, 31.01.2018

Sezen Tofur

https://doi.org/10.29065/usakead.361814

Öz

Bu araştırmanın amacı TV programlarının ortaokul
öğrencileri üzerindeki algısal etkilerinin farklı kavramlar açısından
incelenmesidir. Araştırmada nitel yöntem kullanılmıştır. 1 – 14 Ekim 2016
tarihleri arasında yayınlanan 369 TV programı, 203 ortaokul öğrencisinden elde
edilen veriler yolu ile incelenerek analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulardan
ortaokul öğrencilerinin TV programlarındaki iletilere karşı hassas
oldukları,  TV programlarındaki
kavramlardan algısal olarak etkilenebildikleri; erkek çocuklarının kız
çocuklarına göre şiddet içerikli yapımlardan, kız çocuklarının da erkek
çocuklarına göre evlilik, aşk, sevgi içerikli yapımlardan daha çok etkilendiği
sonuçlarına ulaşılmıştır. TV programlarında duygusal içerikli kavramların
(aile, üzüntü, sevgi, evlilik, aşk, arkadaşlık, mutluluk, korku), şiddet
içerikli kavramlardan (savaş, silah, ölüm, kavga) daha çok işlendiği;
öğrencilerin macera içerikli yapımlardan hoşlandıkları; televizyon
programlarının öğrencilerde daha çok aşk, korku, sevgi ve mutluluk kavramları
ile ilgili algısal etkilere yol açtığı diğer sonuçlarına da ulaşılmıştır.
Yapılan bu çalışma TV programlarının çocuklar üzerindeki etkilerinin birçok
kavram açısından incelenildiği bir çalışma olması bakımından önem taşımaktadır.
TV programlarının öğrencileri etkileme düzeylerinin MEB tarafından incelenerek
RTÜK ile işbirliği sağlanması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

TV programları, Televizyon etkisi, Ortaokul öğrencileri, Öğrencilerin algıları, Alımlama

Kaynakça

• Artan, İ. (2001). Cinsel eğitimde televizyonun rolü. Eğitim ve Bilim, 26(120), 50-54.
• Avcıoğlu, G. Ş. (2009). Küresel bilgi teknolojileri ve değerler. Ankara’daki akademisyenler üzerine bir uygulama. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü, Ankara.
• Ball-Rokeach, S. ve DeFleur, M. L. (1976). A Dependency Model of Mass-Media Effects, Communication Research, 3(1), 3-21.
• Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs, NJ:Prentice-Hall.
• Batmaz, V. (1986). Bir kitle iletişim aracı olarak televizyonun siyasal ve toplumsal etkileri: ampirik bir model denemesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara üniversitesi sosyal bilimler üniversitesi, Ankara.
• Batmaz, V., ve Aksoy, A. (1995). Türkiye’de televizyon ve aile. Ankara: Aile araştırma kurumu.
• Brown, W. J. (1992). Sociocultural influences of prodevelopment television soap operas in the Third World. Journal of Populer Film & Television, 19(4), 157-164.
• Can, N. (2008). Gençlik sorunlarında medyanın etkisi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12, 62-76.
• Cesur, S., ve Paker, O. (2007). Televizyon ve çocuk: çocukların TV programlarına ilişkin tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 106-125.
• Collins, R. (2004). Watching sex on television predicts adolescent inition of sexual behavior. Pediatrcs, 144(39), 280-289.
• Çelikten, M. ve Çelikten, Y. (2007). Televizyon programlarında çizilen öğrenci, öğretmen ve yönetici profilleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 369-378.
• Çöloğlu, D. Ö. (2010). Televizyon mesih mi? Şeytan mı? Televizyon ve Şiddet Üzerine… Ankara: Ütopya Yayınevi
• Damlapınar, Z. (2008). Kamusal Söylem, medyatik gerçeklik ve kültürlenme: kurtlar vadisinin iletişimci izleyicileri üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 5(3).
• Doğan, A., ve Göker, G. (2012). Tematik televizyon ve çocuk: ilköğretim öğrencilerinin televizyon izleme alışkanlıkları. Milli Eğitim, 194, 5-29.
• Elden, M., ve Ulukök, Ö. (2006). Çocuklara yönelik reklamlarda denetim ve etik. Küresel İletişim Dergisi, 2, 1-22
• Elma, C., Kesten, A., Dicle, A. N., Mercan, E., Çınkır, Ş., Palavan, Ö. (2009). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin medya ve medya okuryazarlığı derslerine ilişkin tutumları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 93-113.
• Ercan, E. E., ve Demir, F. N. (2015). Yetiştirme kuramı: Anadolu üniversitesi fen fakültesi’nde yapılan araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3(1), 127-144.
• Erdoğan, Y., Ekşi, H., ve Tektaş, A. (2012). Medya ve şiddet: Mafya dizileri üzerine karma bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 10(23), 83-116.
• Erginbaş, O. (2012). Bir popüler kültür ürünü olarak kavak yelleri dizisinin lise gençliği üzerinde imaj oluşturma etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Gentile, D., Walsh, D. Ellison, P., Fox, M., ve Cameron, J. (2004). Media violence as a risk factor for children: a longitudinal study. Paper present at the American Psychological Society 16th Annual Convention, Chicago, IL.
• Gerbner, G., ve Gross, L. (1976). Living with television: the violence profile. Journal of communication, 26(2), 173-199.
• Gunter, B. (1994). The question of media violence, media effects: Advenced in theory and research. Jennings Bryant & Dolf Zillman (Eds.). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Güler, D. (1989). Çocuk, televizyon ve çizgi film. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi İletişim Bilimleri Kurgu Dergisi, (5), 163-177.
• Jensen, K. B. VE Rosengren, K. E. (2005). İzleyicinin peşindeki beş gelenek. Medya ve İzleyici Bitmeyen Tartışma, Ş. Yavuz, & Y. Yavuz (Translated by). (55-84). Ankara: Vadi Yayınları.
• Kara, T. (2011). Görsel medyanın aile bireyleri üzerindeki etkisi üzerine bir araştırma. TÜİK Uzmanlık tezi, T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, Manisa.
• Karaca, Y., Pekyaman, A., ve Güney, H. (2007). Ebeveynlerin televizyon reklam içeriklerinin çocuklar üzerindeki etkilerini etik açıdan algılamalarına yönelik bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 233-249.
• Kaya, K., ve Tuna, M. (2008). İlköğretim çağındaki çocukların sosyalleşmesinde televizyonun etkisi, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 159-182.
• Kaya, K., ve Tuna, M. (2010). Popüler kültürün ilköğretim çağındaki çocukların aile içi ilişkileri üzerindeki etkisi, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 237-256.
• Keleş, E., & Çepni, S. (2006). Beyin ve Öğrenme, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3(2), 66-82.
• Kösebalaban Doğan, N. (2006). Televizyon programlarındaki şiddet öğelerinin çocuklar üzerindeki etkisi ve ebeveynlerin tutumlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 26, 1-16.
• Kunkel, D., Cope, K. M., Biely, E. (1999). Sexual messages on television. The Journal of sex research, 36(3), 230-236.
• Menendz – Alarcon, A. (1993). Television culture: the dominician case. Studies in Latin Amarican Popular Culture, 12.
• Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (EARGED) (2008). Öğrencilerin televizyon izleme alışkanlıkları. Kaynak kitaplar dizisi: Ankara.
• Morgan, M., ve Shanahan, J. (1991). Television and the cultivation of political attitudes in Argentina, Journal of Communication, 41(1), 88-103.
• Neuman, W. L. (2010). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar (4. Baskı). İstanbul: Yayın odası.
• Özer, Ö. (2003). Yetiştirme kuramı: televizyonun kültürel işlevlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Özer, Ö. (2005a). Televizyonun yetiştirme rolü: Ankara Çevik kuvvet örneği, İletişim, 20, 1-20.
• Özer, Ö. (2005b). Yetiştirme Kuramı: Televizyonla yaşamanın ideolojik kültürel sonuçlarına yönelik yapılan araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 75-108.
• Özer, Ö. (2005c). Yetiştirme kuramının eleştiriler bağlamında değerlendirilmesi: televizyonun rezonans etkisine dair bir araştırma, Kültür ve iletişim, 8(1), 127-161.
• Özer, Ö., ve Geresimova, S. (2010). Yetiştirme kuramı: televizyonun yetiştirme rolüne ilişkin Türkiye ve Rusya’da yapılan araştırma, Medyada Şiddet Kültürü, (Ed.:Ömer Özer), Konya: Literatürk.
• Öztürk, C., ve Karayağız, G. (2007). Çocuk ve Televizyon. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokul Dergisi, 10(2), 81-85.
• Öztürk, H. E. (1999). Çocuğun sosyalleşmesinde televizyonun etkisi. Yayımlanmamış Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Piepe, A., Charlton, P., and Morey, J. (1990). Politics and television viewing in England: Hegomony or pluralism? Journal of Communication, 40(1), 24-35.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun Yokoluşu. Çev. Kemal İnal. Ankara: İmge kitapevi.
• RTÜK, (2017). Vatandaş bildirimleri yıllık raporu 2016. Retrieved March 22, 2017 from https://www.rtuk.gov.tr/assets/Icerik/AltSiteler/2016-yili-vatandas-bildirimleri-raporu.pdf
• Serttaş, A., Gürkan, H. (2015). Türkiye’deki kadın izleyicilerin televizyon programlarındaki kadını alımlaması, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(48), 91-111. DOI: 10.17064/iüifhd.88003.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlik. Ankara: Seçkin.
• Shanahan, J., ve Morgan, M. (1999). Television and Its Viewers: Cultivation Theory and Research, Cambridge: Cambridge University.
• Şirin, M. R. (2015). Televizyon, çocuk ve aile: yeni çocukluğun medya sarmalı. İz: İstanbul.
• Strasburger, V. C. (2009). Media. Carey Crocker Coleman & Elias Feldman (Eds.), In Developmental – Behavioral Pediatrics. Philadelphia: Saunders Elsevier.
• Taş, S., ve Yalçınkaya, Y. (2015) Okul içerikli dizilerin öğrenci davranışlarına etkileri. International Online Journal of Educational Sciences, 7(2), 180-190.
• Tay, B. (2005). Sosyal bilgiler ders kitaplarında öğrenme stratejileri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 209-225.
• Taylan, H. H. (2011). Televizyon programlarındaki şiddetin yetiştirme etkisi: Konya lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Şelçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 355-367.
• Tekin, C. (1998). İnsan İletişiminin boyutları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Araştırma ve Bilimsel Yayınlar Dizisi.
• Yapıcı, Ş. (2006). Bir eğitim aracı olarak televizyon ve etkileri. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 6(2), 1-15.
• Yavuzer, H. (1982). Ülkemizde televizyon yayınları ve çocuk. Eğitim ve Bilim, 7 (37), 27-32.
• Yavuzer, H. (1986). Aile ve çocuk konferans ve panelleri. İstanbul: Ak.
• Yeşiltuna, D. Ç. (1999). Kitle iletişim sürecinde çocuk, İletişim ortamlarında çocuk birey sempozyumu bildiriler kitabı içinde (ss 139-147). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi İ. F.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6.Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yumlu, K. (1987). Kitle kültürünün oluşumunda televizyonun rolü. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.900 saat okul 1500 saat TV (2006, 21 Nisan). Milliyet Gazetesi. Retrieved February 11, 2017, from http://www.milliyet.com.tr/----saat-okul------saat-tv/guncel/haberdetayarsiv/21.04.2006/256294/default.htm
• Yaylagül, L. (2010). Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Dipnot yayınları.
• Yıldırım Becerikli, S. (2012). Sağlık iletişimi çalışmalarında alımlama analizinin kullanımı: odak grup çalışması yoluyla kamu kampanyaları ve reklam metinlerine ilişkin çapraz bir okuma pratiği. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2(43), 163-177.
• Yücel, A. (2014). Muhteşem yüzyıl dizisinin alımlama analizi:kadın ve erkek imajı üzerine farklı okumalar. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E Dergisi. Retrieved August 17, 2017, from http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/muhtesemyuzyil.pdf