YÖNETİCİ DAVRANIŞLARININ ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ SOSYALLEŞMELERİNE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 28 - 50, 31.08.2021

Sedat Durgut Sadık Kartal

https://doi.org/10.29065/usakead.909917

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul müdürü ve öğretmen görüşlerine göre okul müdürlerinin yönetim boyutunda sergiledikleri tutum ve davranışlarının öğretmenlerin mesleki sosyalleşmelerine olan etkisinin incelenmesidir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma kolay ulaşılabilir örneklem yoluyla Isparta ilinde bulunan her okul kademe türünden gönüllü 20 okul müdürü ve 80 öğretmenle görüşme tekniğinin ilkeleri göz önünde tutularak yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak mesleki sosyalleşme alan yazın kapsamında müdür ve öğretmenlere yönelik ayrı ayrı hazırlanan yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Veriler birebir görüşme ile ses kaydı ve not alma tekniğiyle kayıt altına alınmıştır. Alınan cevaplar betimsel analiz yöntemiyle yorumlanmış ve elde edilen veriler arasında anlamlı benzerlikler olduğu gözlenmiştir. İçerik analizi yöntemiyle benzer verilerden temalar oluşturulmuştur. Okul müdürlerinin, mesleğe yeni başlayan öğretmenlerin mesleki sosyalleşmelerine yönelik tecrübelerini paylaşma, çalışmalarını destekleme ve takdir etme, mesleki bilgilendirme davranışları sergiledikleri; başka bir kurum veya okuldan gelen öğretmenlerin sosyalleşmelerine yönelik ise okul hakkında bilgilendirme, uyum ve sosyalleşme konusunda çalışmalar yapma, yardımcı olma ve rol verme davranışları gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Okul müdürlerinin yetersiz öğretmenlere yönelik genellikle eğitsel çalışmalar düzenleme, iletişim kurma ve rehberlik etme davranışları gösterdikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

yönetici davranışları, mesleki sosyalleşme, öğretmenlerin mesleki sosyalleşmesi

Kaynakça

• Akbaba, A., & Örs, Ç. (2015). Okul yöneticilerinin yönetimsel davranış ve kişiliklerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi: Iğdır Örneği. Igdir University Journal of Social Sciences, 8, 161-180.
• Atay, K. (2001). İlköğretim okulu müdürlerinin genel ve iş tutum ve davranışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 7(4), 471-482. Balcı, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme. Ankara: Pegem.
• Balcı, A. (2019). Açıklamalı eğitim yönetimi terimler sözlüğü. Ankara: Pegem.
• Balcı, A., Karabulut, N., Gürses Kürçe, S., & Ernas, S. (2019). Teachers’ organizational and professional socialization: The case of Ankara. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 9(1), 305-350, http://dx.doi.org/10.14527/ pegegog.2019.010.
• Balkar, B. (2015). Okul müdürlerinin kültürel liderlik davranışlarının simetrik ve asimetrik okul kültürü bağlamında incelenmesi. International Journal of Sport Culture and Science, 3(Special Issue 4), 274-287.
• Baz, Y. (2012). İlköğretim okul yönetici davranışlarının öğretmen verimliliği üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Blase, J. & Blase, J. (2000). Effective instructional leadership. Journal of Educational Administration, 38(2), 130-141.
• Bredeson, P. V. (2000) The school principal's role in teacher Professional development, Journal of In-Service Education, 26(2), 385-401, DOI: 10.1080/13674580000200114.
• Bulut, M. (2018). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki sosyalleşme düzeyleri ve örgütsel adanmışlıklarının araştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Burgaz, B., Koçak, S., & Büyükgöze, H. (2013). Öğretmenlerin mesleki ve bürokratik sosyalleştirmeye yönelik değerlendirmeleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 39-54.
• Bursalıoğlu, Z. (2011). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Can, N. (2018). Okul yönetiminde rol oynayan öğeler. N. Can (Ed), Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi (s. 201-230). Ankara: Pegem.
• Cheng, M. H., & Pang, K. C. (1997). Teacher socialization: Implications for the design and management of initial teacher education programmes. Education Training. 39(5), 195-204. https://doi.org/10. 1108/00400919710169517.
• Çelik, V. (2005). Liderlik. Y. Özden (Ed), Eğitim ve okul yöneticiliği, (s. 187-215). Ankara: Pegem.
• Çelik, V. (2009). Okul kültürü ve yönetimi. Ankara: Pegem.
• Ekinci, A. (2010). Aday öğretmenlerin iş başında yetiştirilmesinde okul müdürlerinin rolü. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi , (15). 63-77.
• Erdoğan, İ. (2006). Okul yöneticilerinin genel özellikleri ve yöneticilik tutumlarıyla ilgili bir araştırma. HAYEF Journal of Education, 3(1), 103-118.
• Ergün, M.(1994) . Eğitim sosyolojisine giriş. Ankara: Ocak.
• Everitt, J. G., & Tefft, T. (2019). Professional socialization as embedded elaborations: Experience, institutions, and professional culture throughout teacher careers. Symbolic Interaction, 42(4), 564-587.
• Gizdem, Ö. U. (2016). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşmelerinde informal grupların etkileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Gül, İ. & Saraç, G. (2018). Okul müdürlerinin demokratik tutumları. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), 155-172.
• Gürsel, M. (2013). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Konya: Çizgi.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Ankara: Seçkin.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel.
• Karip, E. (2005). Yönetim biliminin alanı ve kapsamı. Y. Özden (Ed), Eğitim ve okul yöneticiliği(s. 1-39). Ankara: Pegem.
• Kartal, S. (2005). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşmeleri Ankara ili örneği. Ege Eğitim Dergisi, 6(2), 99-112.
• Kartal, S. (2007). Eğitimde örgütsel sosyalleşme. Ankara: Maya.
• Kartal, S. (2008). Eğitim çalışanlarının örgütsel sosyalleşmelerinde ilköğretim okulu yöneticilerinin katkıları ve iki örnek olay. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 75-88. https://dergipark.org.tr/en/pub /inuefd/issue/8708/108729 adresinden 30.04.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Kartal, S. (2009). Yeni göreve başlayan öğretmenlerin mesleki sosyalleşmeleri. Verimlilik Dergisi, (1) 57-66.
• Keleş, V. (2018). Öğretmenlerin yetiştirilmesinde ve değerlendirilmesinde okul müdürünün rolüne ilişkin öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Kocabaş, İ. & Karaköse, T. (2005). Okul müdürlerinin tutum ve davranışlarının öğretmenlerin motivasyonuna etkisi: özel ve devlet okulu örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 79-93.
• Koç, H. & Topaloğlu, M. (2017). Yönetim ve organizasyon: kavramlar, teoriler ve yaklaşımlar. Ankara: Seçkin.
• Kuşdemir, Y. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin, öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme sürecinde sosyalleşme stratejilerini kullanma becerileri Kırıkkale ili örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Küçükbayram, C. (2015). Sınıf öğretmenlerinin mesleki sosyalleşme süreci. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Memduhoğlu, H. B. (2008). Örgütsel sosyalleşme ve Türk eğitim sisteminde örgütsel sosyalleşme süreci. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(2), 137-153.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Aday öğretmen iş ve işlemleri. http://oygm.meb.gov.tr/www/aday-ogretmen-is-ve-islemleri/icerik/452 adresinden 15.06.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Uygulama öğrencilerinin milli eğitim bakanlığına bağlı eğitim öğretim kurumlarında yapacakları öğretmenlik uygulamasına yönelik yönerge. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_06/ 25172143_ YYnerge.pdf adresinden 26.11.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). QualitativeData analysis: An expanded sourcebook. (2nd ed). ThousandOaks, CA: Sage.
• Mintzberg, H. (1990). The manager's job: folklore and facts. https://hbr.org/1990/03/the-managers-job-folklore-and-fact adresinden 10.10.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Okan, D. İ. Ş. & Akbaşlı, S. (2019). Öğretmen görüşleri doğrultusunda lider okul yöneticilerinin yeterlikleri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(2), 86-102.
• Öntaş, T., Atmaca, T. & Kaya, B. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının uygulama deneyimlerinin mesleki sosyalizasyon süreci olarak incelenmesi, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 550-577.
• Özgan, H. (2013). Stajyer öğretmenlerin sosyalleşme sürecinde okul yöneticilerinden beklentileri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 38(l68), 17-28. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/526/575 28.04.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Romar J.E. & Frisk A. (2017). The influence of occupational socialization on novice teachers‟ practical knowledge, confidence and teaching in Physical Education. Qualitative Research in Education, 6(1), 86-116. doi:10.17583/qre.2017.2222.
• Sağır, M. (2018). Okul liderliği. N. Can (Ed), Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, (s. 209, 239 ). Ankara: Pegem.
• Şentürk, C. & Sağnak, M. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 29-43.
• Uğurlu, Z., Kıral, E. & Gülşen Aksoy İ. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin görüşlerine göre öğretmenlerin sosyalleşmesinde kullandıkları örgütsel sosyalleşme strateji ve taktikleri. 2ndInternational Conference on New Trends in Education and Their Implications’da sunulmuş bildiri, Antalya.
• Yalçın, S. (2017). Öğretmenlerin algılarına göre istenmeyen okul yöneticisi davranışları. Ekev Akademi Dergisi, (69), 105-116.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim Dergisi 23(112), 7-17. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5326/1485 adresinden 06.02.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.