Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevresel Adalet Anlayışlarının Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 49 - 62, 15.08.2022

Sercan Bursa

https://doi.org/10.29065/usakead.1103510

Öz

Çevresel adalet; yaş, kültür, etnik köken, sınıf ve cinsiyete bakılmaksızın herkesin zararlı çevresel etkilerden eşit derecede korunması olarak açıklanmaktadır. Bu araştırmada sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevresel adalet anlayışlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Tarama modelinde gerçekleştirilen çalışmanın örneklemini Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışma verileri Namin (2016) tarafından geliştirilen Çevresel Adalet Anketi ile toplanmış ve SPSS26 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Öğretmen adaylarının çoğu, Türkiye’de çevresel riskleri kontrol etmek için yeterli yasa ve politikaların olduğuna kısmen katılmakta ve yaşadıkları yerde ciddi bir çevre sorunu olduğuna inanmaktadır. Bu bağlamda iklim değişikliği ve içme suyu sorunu gibi bazı sorunlar çok yüksek risk unsuru olarak belirtmiştir. Çevre sorunları ve sağlık tehditleriyle ilgili bilgi edinmede medyaya yeteri kadar güvenmediklerini belirtirlerken insanların çevre sağlığı sorunları konusunda eğitilmesinde yerel çevre savunuculuğunun önemli olduğunu düşünmektedirler. Katılımcıların yarısından fazlası çevresel adalet konusuna aşina değildir. Öğretmen adaylarının çevresel adalet anlayışlarını güçlendirecek uygulamalı araştırmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, Çevresel adalet, Öğretmen yetiştirme.

Kaynakça

• Alexander, W. L., Wells, E. C., Lincoln, M., Davis, B. Y., & Little, P. C. (2021). Environmental justice ethnography in the classroom: Teaching activism, inspiring involvement. Human Organization, 80(1), 37-48. doi: 10.17730/1938-3525-80.1.37.
• Bowser, G., & Cid, C. R. (2021). Promoting action ecology research through integration of environmental justice in undergraduate ecology education. Bulletin of the Ecological Society of America, 102(3), 1-7. doi: 27031882.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Coates, J. (2003). Ecology and social work: Toward a new paradigm. Halifax: Fernwood.
• Cutter S. L. (1995). Race, class and environmental justice. Progress in Human Geography, 19(1), 111-122.
• Çehreli, R., Açıkgöz, A., & Ellidokuz, H. (2019). Kadınların meme kanseri bilgisinin beslenme durumu ve yaşam biçimlerine olan etkisinin risk analizi ile incelenmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47(3), 56-66.
• Demirel, S. D. (2019). Türkiye’de yazılı basında çıkan çevre haberleri üzerine bir değerlendirme. Turkish Studies Social Sciences, 14(1), 93-104.
• Dittmer, L., Mugagga, F., Metternich, A., Schweizer-Ries, P., Asiimwe, G., & Riemer, M. (2018). “We can keep the fire burning: Building action competence through environmental justice education in Uganda and Germany. Local Environment, 23(2), 144-157. doi: 10.1080/13549839.2017.1391188
• Eckstein, D., Künzel, V., Schäfer, L., & Winges, M. (2019). Global climate risk index 2020. Bonn: Germanwatch. EPA (2020). Factsheet on the EPA’s Office of Environmental Justice. URL: https://www.epa.gov/sites/production/files/2017- 09/documents/epa_office_of_environmental_justice_factsheet.pdf. 07.01.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Erkul Kaya, N., & Çağatay, G. (2021). Paris Anlaşması Türkiye'de yürürlüğe giriyor. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/cevre/paris-anlasmasi-turkiyede-yururluge-giriyor/2415695 adresinden edinilmiştir.
• Ersoy, A. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının etkin vatandaşlık deneyimleri: Sivil toplum kuruluşları örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47(2), 65-88
• Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, 65(66).
• Eryılmaz, Ö., Bursa, S., & Ersoy, A. F. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenleri ve öğrencilerinin etkin vatandaşlık ile sivil toplum kuruluşu algıları. International Online Journal of Educational Sciences, 10(2), 258-276.
• Evans, G. W., & Kantrowitz, E. (2002). Socioeconomic status and health: The potential role of environmental risk exposure. Annual Review of Public Health, 23(1), 303-331.
• Fettahlıoğlu, P. (2018). Algılanan çevresel sorunların çevre okuryazarlık düzeyine göre analizi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 404-425.
• Holiday, E. (2020). Place-based environmental education and environmental justice in imperial beach. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). California: San Diego State University.
• Holifield, R. 2001. Defining environmental justice and environmental racism. Urban Geography, 22(1), 78-90. doi: 10.2747/0272-3638.22.1.78.
• Jimenez, J., Moorhead, L., & Wilensky, T. (2021). It’s my responsibility: Perspectives on environmental justice and education for sustainability among international school students in Singapore. International Studies in Sociology of Education, 30(1), 130-152. doi: 10.1080/09620214.2020.1856000.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karetny, E. J. (2017). Exploring the potential to motivate high school environmental science students with environmental justice: A mixed methods approach. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Rowan University.
• Katz, R. S. (2012). Environmental pollution: Corporate crime and cancer mortality. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 17-34.
• Kaypak, Ş. (2014). Çevre sorunlarının çözümünde küresel çevre politikaları. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 17-34.
• Kuş, Z., & Aksu, A. (2017). Vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi hakkında sosyal bilgiler öğretmenlerinin inançları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (8), 18-41.
• Malkoç, S., & Bahri, A. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık tiplerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(2), 459-496.
• MEB, (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ankara
• Mitchell, G. (2018). Environmental justice: An overview. Encyclopedia of Environmental Health, 569-577. Mohai, P., Pellow, D., & Roberts, J. T. (2009). Environmental justice. Annual Review of Environment and Resources, 34, 405-430. doi: 10.1146/annurev-environ-082508-094348.
• Namin, S. (2016). Landscapes of environmental justice: A post-structural analysis of ecological structures and environmental discourses. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). The University of Texas at Arlington.
• Ontiveros, C. C. (2015). Latina/o high school students' standpoint on environmental justice in a border community: A phenomenological study. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). The University of Texas at El Paso.
• Özcan, H., & Demirel, R. (2019). Ortaokul öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik bilişsel yapılarının çizimleri aracılığıyla incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 6(1), 68-83.
• Öztürk, E. & Tulum, M. (2021). 60-72 aylık çocukların canlılık algısı üzerine bir inceleme: Çocuklar canlı ve cansız varlıklar ile ilgili ne düşünüyor?. Temel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 40-53.
• Öztürk, O. (2008). Ülkemiz yazılı basında çıkan çevre haberleri ve yüksek öğretimimizdeki çevre habercilik eğitiminin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi.
• Purutçuoğlu, E., & Doğan, İ. (2017). Ekolojik sosyal hizmet uygulamaları için sürdürülebilir kalkınmada sosyal hizmetin yeri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 1083-1100.
• Randeria, S. (2003). Glocalization of law: Environmental justice, World Bank, NGOs and the cunning state in India. Current Sociology, 51(3-4), 305-328.
• Sadeh, S. F. (2006). From “sit and listen” to “shake it out yourself”: Helping urban middle school students to bridge personal knowledge to scientific knowledge through a collaborative environmental justice curriculum. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Portland State University.
• Sağsöz, G., & Doğanay, G. (2019). İlkokul öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Giresun ili örneği). Anadolu University Journal of Education Faculty, 3(1), 1-20.
• Sammel, A. J. (2004). Teachers' understandings and enactments of social and environmental justice issues in the classroom: What's "critical" in the manufacturing of road smart squirrels?. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). University of Western Ontario.
• Şahin, E. (2017). An environmental justice analysis of hydroelectric power plant protests in Turkey in 2002-2016 years. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Şahin, H. G., & Doğu, S. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. İlkogretim Online, 17(3), 1402-1416.
• Şeyihoğlu, A., Sever, R., & Özmen, F. (2018). Sosyal bilgiler ve coğrafya öğretmen adaylarının zihin haritalarında günümüz dünya sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, (37), 1-15.
• Turan-Bayram, T., Altıkat, A., & Ekmekyapar Torun, F. (2011). Avrupa Birliği ve Türkiye’de çevre politikaları. Journal of the Institute of Science and Technology, 1(1), 33-38.
• Ünür, E. (2016). Geleneksel medyanın sosyal medyayı nasıl kullandığına ilişkin bir inceleme: Dizilerin twitter kullanımı. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(1), 153,170.
• White-Newsome, J. L. (2016). A policy approach toward climate justice. The Black Scholar, 46(3), 12-26.
• Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (2018). Sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programı. Ankara
• Zehle, S. (2002). Notes on cross-border environmental justice education. Adamson J., Evans, M. M., & Stein R. (edt.). The environmental justice reader politics poetics and pedagogy içinde (s. 331-349). The University of Arizona Press.