ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK KURAMI’NA GÖRE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ ALT BOYUTLARININ BAZI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ*

Yıl 2014, Cilt: 2014 Sayı: XVII, - , 01.12.2013

Kasım Tatlılıoğlu

https://doi.org/10.14225/Joh400

Öz

Bu araştırmada, Beş Faktör Kişilik Kuramı’na göre, kişilik özellikleri alt boyutlarının, “cinsiyet, sınıf, üniversiteye giriş puan türü, yaşamlarının çoğunu geçirdikleri yer, aile geliri, aile yapısı ve anne-baba tutumu” değişkenlerine göre incelenmiştir. Elde edilen araştırma bulgularına göre; cinsiyet değişkeni açısından üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri alt boyutlarından dışadönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk puan ortalamalarının anlamlı düzeyde farklılaşmadığı (p>.05), duygusal dengesizlik/nevrotizm alt boyutunda ise cinsiyet değişkeni açısından anlamlı düzeyde farklılaştığı (p.05), dışadönüklük ve deneyime açıklık alt boyutunda sınıf değişkeni açısından dördüncü sınıflar lehine ise anlamlı düzeyde farklılaştığı (p.05); yaşamlarının çoğunu geçirdikleri yer değişkeni açısından ise üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri alt boyutları duygusal dengesizlik/nevrotizm, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk puan ortalamalarının anlamlı düzeyde farklılaşmadığı (p>.05); aile geliri değişkenine göre üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri alt boyutlarından duygusal dengesizlik/nevrotizm, dışadönüklük, deneyime açıklık ve yumuşak başlılık puan ortalamalarının anlamlı düzeyde farklılaşmadığı (p>.05), sorumluluk alt boyutunda ise anlamlı düzeyde farklılaştığı; aile yapısı değişkeni açısından üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri alt boyutlarından duygusal dengesizlik/nevrotizm, yumuşak başlılık ve sorumluluk puan ortalamalarının anlamlı düzeyde farklılaşmadığı (p>.05), dışadönüklük ve deneyime açıklık alt boyutunda ise aile yapısı değişkeni açısından geniş aile lehine anlamlı düzeyde bir farklılaşmanın olduğu (p

Anahtar Kelimeler

Üniversite öğrencisi; Beş Faktör Kişilik Kuramı; cinsiyet; nevrotizm.

A Research Subscales Of Undergratuadtes' Personality Traits According To Five Factor Personality Theory In Terms Of Some Variants

Öz

In this research is examined subscales of personality traits according to the 5-Factor Personality Theory in terms of the variants of “gender, class, type of university entrance score, the place undergraduates spend most of their lives, family income, family structure and attitude of parents”. According to research results; it’s found out that in terms of the variant of gender, the mean scores of extraversion, openness to experience, agreeableness and conscientiousness of subscales of undergraduates’ personality traits don’t vary significantly(p>.05); but in terms of the variant of gender, in the subscale of emotional instability/neurotucism, it changes remarkably (p.05);in the subscale of extraversion and openness to experience, in terms of the variant of class, it changes remarkably in favor of the fourth grade(p.05); in terms of the variant of the place undergraduates spend most of their lives, the mean scores of emotional instability/neurotucism, openness to experience, agreeableness and conscientiousness of subscales of undergraduates’ personality traits, it doesn’t change remarkably (p>.05); in terms of the variant of family income, the mean scores of emotional instability/neurotucism, extraversion, openness to experience and agreeableness of subscales of undergraduates’ personality traits don’t differ significantly (p>.05) but in the subscale of conscientiousness, it differ significantly; in terms of the variant of family structure, the mean scores of emotional instability/neurotucism, agreeableness and conscientiousness of subscales of undergraduates’ personality traits don’t differ remarkably (p>.05) yet in the subscales of extraversion and openness to experience in terms of the variants of family structure, there is a significant change in favor of extended family(p

Anahtar Kelimeler

Undergraduate; Five Factor Personality Theory; gender; neuroticism.

Kaynakça

• Adler, Alfred (1996). Psikolojik Aktivite: Üstünlük ve Toplumsal İlgi. (Çeviren: Belkıs Çorakçı). (3.Baskı). İstanbul: Say Yayın Dağıtım. Akın, Ahmet & Çetin, Bayram (2007). Depresyon, Anksiyete Stres Ölçeği (DASÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 241-268 Akman, Yasemin & Münire, Erden (1998). Gelişim ve Öğrenme (Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi. Aktaş, Aylin (2006). Farklı Kültürlerdeki Yöneticilerin Kişilik Özelliklerine Dayanarak Liderlik Anlayışlarının Belirlenmesi: Türk ve Amerikan Otel YöneticilerininKarşılaştırmalı Analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Arı, Ramazan (1989). Üniversite Öğrencilerinin Baskın Ben Durumları ile Bazı Özlük Niteliklerinin, Ben Durumlarına, Atılganlık ve Uyum Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmış Doktota Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Arı, Ramazan (1991). Üniversite Öğrencilerinin Atılganlıklarının Bazı Değişkenlere GöreKarşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 163-173. Atkinson L. Rıta, R., Atkinson, Richard C., Smıth, Edward, E. & Hoeksama, Susan, N. (2002). Psikolojiye Giriş. (2.Baskı). İstanbul: Arkadaş Yayınları. Bacanlı, Hasan, Tahsin, İlhan & Sevda Aslan (2009). Beş Faktör Kuramına Dayalı Kişilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 70 (2), 261-279. Başaran, İ. Ethem (1991). Örgütsel Davranış. (2.Baskı). Ankara: Gül Yayınevi. Burger, Jerry M. (2006). Kişilik. (Çeviren: İnan Deniz, E. Sarıoğlu). (Baskı). İstanbul: Kaktüs Yayınaları. Büyüköztürk, Şener (2007). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. (Geliştirilmiş 7. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık. Coşkun, Hacer (2012). The Examination of the Moderating Role of Personality Trait on the Relationship Between Job Characteristics, Boredom at Work and Intention to Leave. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Cüceoğlu, Doğan (1991). İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi. Dede, Bahar (2009). Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerinde Etkileri: Bankalar Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon. Deniz, M. Engin (1997). Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyet ve Kültürel Farklara Dayalı Atılganlıkları Üzerinde Bir Atılganlık Eğitimi Denemesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Deniz, M. Engin (1997). Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyet ve Kültürel Farklara Dayalı Atılganlıkları Üzerinde Bir Atılganlık Eğitimi Denemesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Erdemir, Ferah (2000). Üniversite Öğrencilerinde Yalnızlık Düzeyi ve Bazı Sosyo-Demokratifik Etmenlerin Yaşam Doyumuyla İlişkisi. VI. Ulusal Psikoloji Kongresi. Koç Üniversitesi, 19 -22 Haziran, 2000. Eroğlu, Feyzullah (2011). Davranış Bilimleri. İstanbul: Beta Yayınevi. Erkuş, Ahmet & Tabak, Akif (2009). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Çalışanların Çatışma Yönetim Tarzlarına Etkisi: Savunma Sanayinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (2), 2132 Gençoğlu, Cem (2006). Üniversite Öğrencilerinin İyimserlik Düzeyleri İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun. Güleç, Cengiz (2006). Psikiyatrinin A-B-C’si. İstanbul: Say Yayınları. Güney, Salih (2000). Davranış Bilimleri. (2.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Güvenç, Bozkurt (1982). İnsan ve Kültür. Ankara: İş Bankası Yayınları. İstengel, A.Malkoç (2006). Okul Rehber Öğretmenlerinin Kişilik Özellikleri Ve İş Stresleri Arasındaki İlişki Düzeyinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maramara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Jersild T. Arthur (1978). Gençlik Psikolojisi. (Çev: İbrahim N. Özgür). İstanbul: Takılıoğlu Matbaacılık. Jung, C. Gustav (2005). Kişiliğin Gelişimi. (Çev: Ahmet Aydoğan). Kişilik Oluşumu ve Sorunları. İstanbul: İz Yayıncılık, 205-209. Karasar, Niyazi (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemi”. Ankara: Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd. Kasatura, İlkay (1998). Kişilik ve Özgüven. (1.Baskı). Ankara: Evrim Yayınevi. Kesici, Şahin (2002). Üniversite Öğrencilerinin Karar Verme Stratejilerinin Psikolojik İhtiyaç Örüntüleri ve Özlük Niteliklerine Göre Karşılaştırmalı Olarak İncelenemsi. Yayımlanmış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Kuzgun, Yıldız (1972). Ana-Baba Tutumlarının Bireyin Kendini Gerçekleştirme Düzeyine Etkisi. Yayınlanmış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Köknel, Özcan (1989). Davranış Bilimleri (Ruh Bilim). İstanbul: Bayrak Matbaası. Kuzgun, Yıldız (1991). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: ÖSYM Yayınları. Kültür, Y. Ziya (2006). Ortaöğretim Kurumlarındaki Yöneticilerin Liderlik Stilleri ve Kişilik Özelliklerinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Neff, Krıstın D. (2003a). Self-Compassion: An Alternative Conceptualization of a Healthy Attitude to ward Oneself. Self and Identity, 2 (2), 85-102. Mete, Cengiz (2006). İlköğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri İle İş Tatminleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Öy, Belma (1995). Çocuk ve Ergenlerde Depresyon Epidemiyolojisi ve Risk Etkenleri. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 2 (1), 40-42. Özgüven, İ. Ethem (1992). Hacettepe Kişilik Envanteri El Kitabı. Ankara: Psikolojik Danışma Rehberlik ve Eğitim Merkezi Yayınları. Özgüven, İ. Ethem (1998). Psikolojik Testler. Ankara: PDREM Yayınları. Özkalp, Enver & Zıllıoğlu, Merih (1983). Davranış Bilimlerine Giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Yayın No: 18. Özkalp, Enver, Arıcı Hüsnü, Bayraktar, Rüveyde, Aydın, Orhan, Erkal Buket & Uzunöz, Ali (2002). Davranış Bilimlerine Giriş. (Editör: Enver Özkalp). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakultesi Yayınları, Yayın No: 722. Özmenler, K.Nihat (1995). Antisosyal Kişilik Bozukluklarında Suç Örüntüsüne Göre, Psikososyal Özelliklerin İncelenmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Ankara. Öztürk, Orhan (1997). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. (7.Baskı). Ankara: Hekimler Yayın Birliği. Sevi, E. Sevinç (2009). Psikobiyolojik Kişilik Modeli ve Beş Faktör Kişilik Kuramı: Mizaç Ve Karekter Envanteri (TCI) İle Beş Faktör Kişilik Envanterinin (5FKE) Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Somer, Oya, Korkmaz, Mediha & Tatar, Arkun (2002). Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin Geliştirilmesi - I: Ölçek ve Alt Ölçeklerin Oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21-33. Sudak, M. Kıvanç & Zehir, Cemal (2013). Kişilik Tipleri, Duygusal Zeka, İş Tatmini İlişkisi Üzerine Yapılan Bir Araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 11 (22), 141-165. Şahin, Cengiz (1999). Yurt Dışı Yaşantısı Geçiren Ve Geçirmeyen Anadolu Lisesi Öğrencilerinin Sosyal Beceri Düzeyleri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Şendil, Gül & Cesur, Sevim (2011). The Relationships Between Parental Attitudes And Their Personalities and Values. Electronic Journal of Social Sciences, 10 (38), 1-22. Şenyuva, H.Şenay (2007). Aydın İlinden Alınan Normal Bir Örneklemde Kişilik Bozukluklarının Yaygınlık Çalışması. (Psikiyatri Uzmanlık Tezi). Adnan Menderes Üniveristesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın. Tan, Hasan (2002). Psikolojik Danışma ve Rehberlik. (3.Baskı). İstanbul: MEB Basımevi. Tümkaya, Songül, Hamarta, Erdal, Engin, M. Deniz, Çelik, Metehan & Aybek, Birsel (2008). Duygusal Zeka Mizah Tarzı ve Yaşam Doyumu: Üniversite Öğretim Elemanları Üzerine Bir Araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (30), 1-15. Ulu, P. İnci (2007). An Investıgatıon of Adaptıve And Maladaptıve Dımensıons of Perfectıonism In Relatıon To Adult Attachment And Big Fıve Personalıty Traits. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Yanbastı, Gülgün (1990). Kişilik Kuramları. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi. Yaşar, Vahdettin (2006). Farklı Liselerde Öğrenim Görmekte Olan 16-18 Yaş Grubundaki Öğrencilerin Denetim Odağı Düzeyleri İle Bazı Kişilik Özelliklerinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Yılmaz, M. Taki (2009).Üniversite Öğrencilerinin Öz-Anlayışları (SelfCompassion) Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Yurtsever, Hidayet (2009). Kişilik Özelliklerinin Stres Düzeyine Etkisi ve Stresle Başa Çıkma Yolları: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Yı, Jung-Soo (2003). Cross-Cultural Dıfferences In Decision –Making Styles: A study Of Collage Students In Five Countrıes. (Çeviren: Engin İdemen). An International Journal of Social Behavior and Personality, 31 (1): 35