Analysis of the 3th class life science textbooks about that including basic universal values

Yıl 2014, Cilt: 7 Sayı: 1, - , 01.06.2014

Dilek Güzel Candan Gürkan Ergen

Öz

Values are mostly the affective features that regulate the social life and construct the interpersonal communication and interaction. The process of value transfer that starts firstly in the family, is carried out by the school afterwards. At first, while children’s physical and mental learning were emphasized, it is seen that the importance of value education has increased recently. Especially, the acquisition of universal values is so important for children’s having universal vision. Values education is taught via certain courses at schools. Social studies lesson is one of those through which values education is taught for elementary school students. Therefore, Social Studies Textbooks for the 3rd Grade of Elementary Students (the 1st and the 2nd) by Evrensel İletişim Yayınları were analyzed in terms of fundamental universal values. Document survey model, which is among the qualitative research methods, was used in this study. Descriptive analysis was used to analyze the data. Firstly, code guide about the fundamental universal values was formed. Thereby, the validity and the reliability of the study was tried to increase. The texts and the pictures in the textbooks were analyzed with the help of MAXQDA 11 program. Relying on the findings, the suggestions about the social studies textbooks were made.

Anahtar Kelimeler

Values, Fundamental Universal Values, Values Education, Social Studies Lesson

3. Sınıf Hayat Bilgisi Ders Kitaplarının Temel Evrensel Değerleri İçermesi Bakımından İncelenmesi

Öz

Değerler; sosyal hayatı düzenleyen, kişiler arası iletişimi ve etkileşimi yapılandıran daha çok duyuşsal nitelikte olgulardır. İlk olarak ailede başlayan değer aktarımı süreci, daha sonra okul tarafından yürütülür. Önceki yıllarda çocukların daha çok zihinsel ve fiziksel öğrenmeleri üzerinde durulurken, son yıllarda değerler eğitimine verilen önemin gittikçe arttığı görülmektedir. Özellikle de evrensel nitelikteki değerlerin kazanımı, çocukların evrensel bir görüşe sahip olması açısından çok önemlidir. Değerler eğitimi okullarda belli dersler aracılığı ile işlenmektedir. Hayat Bilgisi dersi de ilköğretim düzeyi öğrencileri için değerler eğitiminin verildiği derslerden biridir. Bu nedenle bu araştırmada Evrensel İletişim Yayınları’na ait ilköğretim 3. Sınıf Hayat Bilgisi ders kitapları (1. ve 2. Kitap olmak üzere), temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman tarama modeli kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz yöntemi esas alınmıştır. Öncelikle temel evrensel değerler ile ilgili olarak kod rehberi oluşturulmuştur. Böylece nitel özellikte olan bu çalışmanın güvenirlik ve geçerliği artırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada MAXQDA 11 programı yardımı ile ders kitaplarında bulunan metinler ve resimler analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara dayanılarak Hayat Bilgisi ders kitapları ile ilgili önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Değerler, Temel Evrensel Değerler, Değerler Eğitimi, Hayat Bilgisi Dersi

Kaynakça

• Aktan, O. (2012). 100 Temel Eserlerde Yer Alan Değerlerle Sosyal Bilgiler Öğretim Programındaki Değerlerin Uyumu. Yüksek Lisans Tezi. Düzce Üniversitesi, Düzce.
• Aral, D. (2008). Milli Eğitim Bakanlığının Hazırladığı 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Değerler Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Aydın, M.Z., Akyol Gürler, Ş. (2012). Okulda Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Baysal, N. Z. (2006). ‚Hayat Bilgisi: Toplumsal ve Doğal Yaşama Bütüncül Bir Bakış‛. C. Öztürk (Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir Yaklaşım, (1. Baskı) Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Belet, Ş. D. ve Deveci, H. (2008). Türkçe Ders Kitaplarının Değerler Bakımından İncelenmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu. Çanakkale: 2-4 Mayıs
• Bridge, B. (2003). Etik Değerler Eğitimi. İstanbul: Beyaz Yayınları
• Büyüköztürk Ş. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara. Pegem Akademi Yayınları
• Ekşi, H., Katılmış A. (2011). Karakter Eğitimi El Kitabı. Ankara: Nobel Yay.
• Fichter, J. (2011). Sosyoloji Nedir? Nilgün Çelebi (Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güngör, E. (2010). Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güzel, D., Şimşek, A. (2012). Milli Eğitim Şûralarında Ders Kitapları. Sakarya Üniversitesi Journal Of Education Dergisi.
• Güzel, D ve Ergen, G. (2013). 3. Sınıf Hayat Bilgisi Ders Kitaplarının Temel Evrensel Değerleri İçermesi Bakımından İncelenmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Hayat Bilgisi Öğretim Programı ve Klavuzu, MEB: 2009 http://talimterbiye.mebnet.net/Ogretim%20Programlari/ilkokul/2010 -2011/HayatBilgisi-3.S%C4%B1n%C4%B1f.pdf adresinden 13 Eylül 2012 tarihinde alınmıştır.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis : An Expanded Sourcebook. (2nd Edition). California : SAGE.
• Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Yönetmeliği (2012). http://mevzuat.meb.gov.tr/html/27449_0.html adresinden 29 Eylül 2012 tarihinde alınmıştır.
• Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları (2013) http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyuruayrinti.asp?ID=8947 adresinden 29 Eylül 2012 tarihinde alınmıştır.
• Öncül, R. (2000). Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü. İstanbul: MEB Yayınları.
• Sevinç, M. (2006). ‚Evrensel ve Yerel Değerlerin Eğitime Yansımaları‛. Yurdagül Mehmedoğlu ve Ali Ulvi Mehmedoğlu (Ed.), Küreselleşme, Ahlak ve Değerler İçinde (S. 205-239). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Şen, Ü. (2008). Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin İlettiği Değerler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. November, Vol. 1 Issue 5, P763-779, 17p.
• Taşdemir, A. (2012). Değerlere İlişkin Türkiye, Irak ve Suudi Arabistan Örneklemindeki Türk Öğrencilerin Görüşlerinin İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. Cilt:3 Sayı:12 (S. 1707-1728). http://ehi(s.ebscohost.com/eds/detail?sid=ba552908-12d5-435e-87d40a7356e9c396%40sessionmgr12&vid=4&hid=102&bdata=JkF1dGhUeX
• BlPWlwJmxhbmc9dHImc2l0ZT1lZHMtbGl2ZQ%3d%3d#db=a9h&AN =82203573 adresinden 28 Ağustos 2012 tarihinde alınmıştır.
• Yaman, E. (2012). Değerler Eğitimi, Ankara: Akçay Yayınları.
• Yeni Müfredat Raporu (2005) http://ilkogretim-online.org.tr/vol5say1/yenimufredat_raporu%5B1%5D.pdf 28 Eylül 2012 tarihinde alınmıştır.
• Yıldırım, A., Şimşek H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Ek: Kod Rehberi DEĞER KODLARI
• Adalet Adil olma, eşit olma, haksızlık veya eşitsizlik yapmama, güven, doğru, hak, hakkaniyet, eşitlik Aileye önem verme Anne, baba, kardeş, aile içi ilişkiler, aile içi iletişim, aile içi paylaşma Barış Uzlaşma, anlaşma, barışma, savaş veya küskünlük olmaması, huzur Çalışkan olma Üretmek, çaba harcamak, zor, sabırlı olma, engelleri aşma, yılmama, başarı. Dayanışma İşbirliği, sıcaklık, yardımlaşma, birlik, beraberlik, karşılıklı sorumluluk. Duyarlık Hassas olmak, duygun olmak, farklı hassasiyetleri kabullenmek, çevreye verilen önem. Dürüstlük Dürüst olma, yalansız olma, yalan söylememe, güvenilir olma, aldatmama, doğru olma. Hoşgörü Müsamaha, olumluluk, anlayış, şefkat, affetme, farklılıklara karşı anlayış. Misafirperverlik Konuksever olma, davet etme, davetlerden hoşnut olma. Özgürlük Bağımsızlık, hür olma, baskı olmaması. Sağlıklı olma Sıhhat, sağlam, spor, düzenli ve dengeli beslenme, esenlik. Saygı Hürmet, üstün görmek, değer vermek, önem vermek, teşekkür etmek. Sevgi Paylaşma, hoşgörü, değer verme, yakınlık, bağlılık, aşk, tutku, karşılıklı hoşlanma. Sorumluluk Yükümlü, disiplinli, sebatkâr olmak, bilinçli olmak, mesuliyet, vazifesini yapmak. Temizlik Kirli olmama, arılık, duruluk, mikroplardan uzak olma, pis olmama. Vatanseverlik Bağlılık, duyarlılık, vatan sevgisi. Yardımseverlik Çaba, gayret, istek, yardımcı olma, paylaşma.