Sicil-i Ahval Defterleri Işığında Osmanlı Bürokrasisinde İstanbul Doğumlu Rum, Ermeni, Musevi Memurların Fonksiyonelliği

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 29/5, 18 - 40, 26.12.2016

Hasan Akdağ , Günnur Aydoğdu , Mahmut Avcı

Öz

Aşağıdaki çalışma, üç ve daha fazla dil bilen İstanbul doğumlu gayrimüslim memurların Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan Sicill-i Ahval defterlerinden tespit edilerek, fonksiyonelliklerine ışık tutacak verilerin somut tablolar halinde ortaya konmasını amaçlamaktadır. Bu şekilde, konuyla ilgili çalışma yapacak araştırmacılara bir ön hazırlık, bir zemin oluşturması beklenmektedir.

Tanzimat ve Islahat Fermanı ile birlikte gelen Batılılaşma hareketi ve Osmanlıcılık ideolojisinin devlet politikası haline gelmesiyle gayrimüslim memurlar, devlet kademelerinde kendilerine geniş yer bulma imkânına kavuştular. Özellikle Sultan II. Abdülhamid döneminde gayrimüslimler, Osmanlı devlet yönetiminde yer almış; olumlu veya olumsuz katkılarıyla önemli vazifelerde bulunmuşlardır. Çalışma neticesinde oluşturulan tablolarda görüleceği üzere, aldıkları rütbe ve nişanlar bunu teyid eder mahiyettedir. Sonuç olarak, tablolarda ortaya çıkan somut veriler, bu konularda yapılacak ciddi çalışmalar için çıkış noktası olabilecek, zemin oluşturacak nitelik ve öneme sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Gayrimüslim Memurlar, Rumlar, Ermeniler, Museviler

Kaynakça

• Afyoncu, E. ve Ahıskalı, R. (2002). Kâtip, DİA,25, 44-55. Akyıldız, A. (1993). Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform. İstanbul: Eren Yayınevi. Aslan, S. ve Yılmaz, A. (2002). Tanzimat Döneminde Osmanlı Bürokratik Yapı ve Düşüncesinin Değişimi, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 289-311. Danişmend, İ. H. (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, İstanbul: Türkiye Yayınevi, C. 4. Findley, C. V. (1996). Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınevi. Karal, E.Z. (1994). Osmanlı Tarihi (C. 5). Ankara: TTK Basımevi. Kılıç, M. (2009). Osmanlı Hariciyesinde Gayrimüslimler (1836-1876), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Küçük, C. (1988). Abdülhamid II. DİA, 1, 216-225. Lewis, B. (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: TTK Basımevi. 43 Carter V. Findley (1996). Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi, s. 32-33 Quataert, D. (2008). Anadolu’da Osmanlı Reformu ve Tarım. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Sencer, M. (1998). Osmanlı İmparatorluğu’nda Tanzimat Sonrası Siyasal ve Yönetsel Gelişmeler. Amme İdaresi Dergisi, 17(2), 63-85. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (2000). Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberi, İstanbul: Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No: 108. Terzi, M.A. (2012). Türk Devlet Geleneğinde Bürokrasi ve Memur. Ankara: Sistem Ofset. Torun, F.S. (2012). Osmanlı Taşra İdaresinin Yeniden Yapılanma Süreci (1842-1876). Uzundal, E. (2013). Carter V. Findley’in ‘Osmanlı Devletinde Bürokratik Reform Babıali (1789-1922)’ isimli eserinin tanıtımı ve değerlendirilmesi. Tarih Okulu Dergisi, 14, 281-309.