Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Sosyo-Bilimsel Bir Konu Olan Organ Bağışına Yönelik Metaforik Algıları

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 1, 55 - 70, 10.05.2017

Gonca Harman Aytekin Çökelez

Öz

Bu araştırmada fen bilgisi öğretmen adaylarının organ bağışına ilişkin algılarının metaforlar aracılığı ile incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalında 1 (f: 39), 2 (f: 33), 3 (f: 33) ve 4. (f: 31) sınıfta öğrenim gören toplam 136 fen bilgisi öğretmen adayı katılmıştır. Bu nitel araştırmada fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak her öğretmen adayından “Organ bağışı ……….. gibidir, çünkü…………………” cümlesini tamamlaması istenmiştir. Çalışma sonucunda fen bilgisi öğretmen adaylarının organ bağışı ile ilgili farklı metaforlar geliştirdikleri görülmüştür. Bu metaforlardan vejetatif üreme, ilkbahar mevsimi, can suyu, anne, nar, yedek oyuncu, bataryayı değiştirmek, Süpermen, araç tamiri, Big Bang, süpernova, mevsimler, komşuluk ilişkileri, domino taşları, KPSS’yi kazanmak olmak üzere dikkat çekici örnekler öğretmen adaylarının ifade ettikleri gerekçelerle doğrudan alıntılarla sunulmuştur. Bu metaforlar canlanma-yeniden doğma, zaruri ihtiyaç, fedakârlık, hayat kurtarma, süper kahraman, şans ve umut, mutluluk, yeniden kullanım-kazanım, yardım, tamir, paylaşma, düzen ve denge, kısıtlı ve değerli kaynak, su döngüsü, karşılıklı fayda, masumiyet, yaygın ve sürekli etki, kaliteli yaşam ve kişisel tercih olmak üzere 19 farklı kategoride değerlendirilerek sonuçlar yorumlanmıştır. En çok metafor bulunan kategorilerin canlanma-yeniden doğma, zaruri ihtiyaç, hayat kurtarma ve fedakârlık olduğu görülmüştür. Araştırma sonucunda fen bilgisi öğretmen adaylarının organ bağışına yönelik olumsuz metafor oluşturmadığı görülmüştür. Fen bilgisi öğretmen adaylarının tamamının organ bağışına yönelik algılarının olumlu olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Sosyo-Bilimsel Konular, Organ Bağışı

Kaynakça

• Annadurai, K., Mani, K. & Ramasamy J. (2013). A Study on Knowledge, Attitude and Practices About Organ Donation Among College Students in Chennai, Tamil Nadu -2012. Prog Health Sci 2013, KAP on organ donation, 3(2), 59-65. Akgun, S., Tokalak, I. & Erdal, R. (2002). Attitudes and Behavior Related to Organ Donation and Transplantation: A Survey of University Students. Transplantation Proceedings, 34, 2009–2011. Balcı, E. & Şahingöz, M. (2014). Hemşirelerin Organ Bağışına Bakışları. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 36, 503-511. Cebeci, F., Sucu-Dağ, G. & Karazeybek, E. (2015). Undergraduate Nursing Students’ Opinions and Attitudes Toward Organ Donation: A Survey in A Turkish University. Journal of Nursing Education and Practice, 5(9), 83-89. Cerit, Y. (2008). Öğretmen Kavramı ile İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712. Çekmez, E., Yıldız, C. ve Bütüner, S. Ö. (2012). Fenomenografik Araştırma Yöntemi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 6(2), 77-102. Çetin, G. & Harman, Ö. (2012). Lise Öğrencilerinin Organ Nakli ve Organ Bağışı Konusundaki Bilgi ve Tutumları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 172-177. Dönmez-Usta, N. & Ültay, N. (2015). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının “Kimya” Metaforlarının Karşılaştırılması Üzerine Bir Çalışma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Gökçe, N., Özer, H. & Kilci, Z. (2016). Sosyal Bilgiler Dersi Örneğinde Öğrencilere ve Ailelerine Göre Organ Bağışı. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 6(1), 84-109. Gürbüzoğlu-Yalmancı, S. & Aydın, S. (2013). Öğretmen Adaylarının Biyoloji Kavramına Yönelik Metaforik Algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 208-223. Hamed, H., Awad, M.E., Youssef, K.N, Fouda, B., Nakeeb, A.E. & Wahab, M. A. (2016). Knowledge and Attitudes About Organ Donation Among Medical Students in Egypt: A Questionnaire. Journal of Transplantation Technologies & Research, 6(1), 1-4. Kaça, G., Amado, S., Kıkıcı, İ., Cilasin, S., Dağ, E., Leylek, İ. & Şahin, Ö. (2009). Organ Bağışına Yönelik Tutumların Planlı Davranış Kuramı Çerçevesinde İncelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(64), 78-91. Kara, S., Salman, Z. & Öngel, K. (2012). Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Personelinin Organ Bağışına Bakışı. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 11(1), 33-39. Kavurmacı, M., Karabulut, N. & Koç, A. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Organ Bağışı Hakkındaki Bilgi ve Görüşleri. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 11(2), 15-21. Koçak, A., Aktaş, E. Ö., Şenol, E., Kaya, A. & Bilgin, U. E. (2010). Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Organ Nakli ve Bağışı Hakkındaki Bilgi Düzeyi. Ege Tıp Dergisi, 49(3), 153-160. Kose, O. O., Onsuz, M. F. & Topuzoglu, A. (2015). Knowledge Levels of and Attitudes to Organ Donation and Transplantation Among University Students. Northern Clinics of İstanbul, 2(1), 19-25. Liu, H., Peng, X., Zhang, S., Qiao, X. ve Hao, Y. (2015). Posthumous Organ Donation Beliefs of College Students: A Qualitative Study. International Journal of Nursing Sciences, 2, 173-177. Miles, M. B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (Second Edition). California: SAGE Publications. MEB. (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. Özdağ, N. (2001). Organ Nakli ve Bağışına Toplumun Bakışı. C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 5(2), 46-55. Özmen, D., Çetinkaya, A. Ç., Sarızeybek, B. & Zeybek, A. (2008). Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Organ Bağışına İlişkin Bilgi ve Görüşleri. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 28, 311-318. Saban, A. (2008). Okula İlişkin Metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496. Savaşer, S., Mutlu, B., Çağlar, S., Doğan, Z. & Canbulat, N. (2012).Hemşirelik Son Sınıf Öğrencilerinin Organ Bağışına Bakışları. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 20(1), 1-9. Soysal, D. & Afacan, Ö. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin “Fen ve Teknoloji Dersi” ve “Fen ve Teknoloji Öğretmeni” Kavramlarına Yönelik Metafor Durumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 287-306. Ulukök, Ş., Bayram, K. & Selvi, M. (2015). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Biyoloji Kavramına İlişkin Zihinsel İmgeleri (Metafor Analizi Örneği). International Online Journal of Educational Sciences, 7(3), 244-259. Yapıcı, İ. Ü. (2015). Lise Öğrencilerinin Biyoloji Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 139-147. Yaşar, M., Oğur, R., Uçar, M., Göçgeldi, E., Yaren, H., Tekbaş, Ö. F. & Korkmaz, A. (2008). Bir Sağlık Meslek Yüksekokulu Son Sınıf Öğrencilerinin Organ Bağışı Konusundaki Tutumları ve Tutumlarına Etki Eden Faktörler. Genel Tıp Dergisi, 18(1), 33-37. Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.