AHMET YESEVİ’NİN DİVAN-I HİKMET’İNDE DÜNYA SEVGİSİ

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 1, 15 - 32, 30.06.2019

Musa Kaval

Öz

İslam olmanın esaslarını anlatan
Hoca Ahmet Yesevi tasavvufi konulara incelikle dikkat çeker. Zira geleneksel,
ruhsal ve sosyolojik arka planı itibarıyla Türk toplumunun tasavvuf kanalıyla
tatmin edilmesi gerektiğini görmüştür. Tasavvufi geleneğin Türk-İslam
toplumlarında önemli bir yer teşkil ettiğini müşâhede ediyor olmamız onun
öngörüsünün ne derece isâbetli olduğunu göstermektedir. Dinlerin, dünyevi olan
ile kâdim çekişmesi tasavvufun ilk evresi olan zühd dönemini doğurmuştur. Hoca
Ahmet Yesevi tarihsel olarak ortada duran bu gerçeğe sık sık atıfta
bulunmuştur. Dünyevileşmenin bireyde dini düşünce, ibâdet ve duygulanım
boyutlarında nasıl tahribatlara yol açtığı anlatılmıştır. Hz. Peygamber’in
yaşantısında görülen zühdün, kendisi ve bütün inananlar için elzem olduğu dile
getirilmiştir. Zühdü, ibâdet ve riyâzet ile aşka taşıması beklenen pir-i
kâmillere ihtiyaç olduğunu dile getiren Ahmet Yesevi, şeyhi Arsan Baba’ya her
fırsatta dua etmiştir. Bununla birlikte aşk yolunun engeli olan dünyaya
meyleden riyâkâr şeyhlere de dikkat edilmesini tavsiye eder. İlahi aşkı
tadabilecek sâliklerin seyr-i sülûk serencamında dünya sevgisini nasıl izâle
edecekleri anlatılır. Bu çalışmada Ahmet Yesevi’nin yaktığı hikmet çerağı ile günümüz
dünya hayatının karanlığına ışık tutulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Yesevi, dünya sevgisi, hikmetler, zühd

Kaynakça

• Deliser, Bilal (2016). “Ahmet Yesevî’nin Dîvân-ı Hikmeti’nde Âyet ve Hadisleri Kullanış Biçimi”, Vuslatının 850. Yılında Hoca Ahmet Yesevî Sempozyumu - Çalıştayı - Sergisi Sempozyum Bildirileri ve Sergi Kataloğu, edit. Ö. Zaimoğlu, s. 99-110.Bice, Hayati (2016). Pir-i Türkistan Hoca Ahmet Yesevi, Ankara: Merkez Repro Basım.Cebecioğlu, Ethem ( 20014). Tasavvuf Terimleri&Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Anka YayınlarıEl-Cahız, Ebu Osman (1968). el-Beyan ve’t-Tebyin, thk. Abdüsselam Harun, Darü’l Fikr.el-Muhasibi, Ebu Abdullah Haris b. Esed (2003).Vesaya. nşr. Abdülkadir Ahmed Ata, Beyrut.Eraslan, Kemal (1991). Dîvân-ı Hikmet Seçmeler, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.Eraslan, Kemal (1998). “Ahmed-i Yesevî”, Yesevîlik Bilgisi, Ankara: Ahmed Yesevî Vakfı Yay. İbn Arabi, Muhyiddin (2017). Nasihatname; İstanbul: Ehil Yayıncılık.İbn Arabi, Muhyiddin (2017). Allah’ın İsimlerinin Sırlarının Manalarının Keşfi,terc. Ramazan Biçer, İstanbul: Ehil Yayıncılık.İbn Arabi, Muhyiddin, (2007). Tefsir-i Kebir Te’vilat, terc. Vahdettin İnce, İstanbul: Kitsan Yayınları Kenjetay, Dosay (1999). “Hoca Ahmet Yesevî: Yaşadığı Devir, Tarikatı ve Tesiri”, Tasavvuf Dergisi, Ankara, s. 105-122.Köprülü, Fuad (1993). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.Sülemî, Muhammed b. el-Hüseyn (1986). Tabakâtu’s Sûfiyye. Haleb: Dâru’l- Şa’rânî.Uludağ, Süleyman (1991): Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Marifet Yayınları.Yesevi, Ahmet (2016). Divan-ı Hikmet, ed. Mustafa Tatçı, Ankara: Merkez Repro Basım.Yılmaz, Hasan Kamil (2015). Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul: Ensar Neşriyat.