XIX. VE XX. YÜZYILDA KÜTAHYA'DA FAALİYET GÖSTEREN GAYRİMÜSLİM TÜCCARLAR

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 1, 60 - 78, 30.06.2022

Ümran Engür

Öz

Araştırmanın temel noktası XIX. yüzyıl ortalarından XX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar olan süre içinde Kütahya’da yaşamış olan gayrimüslim tüccarların, iktisâdi ve ticari hayattaki durumlarını tespit etmek ve aynı dönem içerisinde Kütahya’daki Müslümanlara nispeten iktisadi açıdan hangi seviyede oldukları sorularına cevap aramaktır. Gayrimüslim Osmanlı vatandaşlarının siyasi konularda olumsuz bir imaj sergilemeleri onların sosyal ve ekonomik açıdan yeterince iyi analiz edilememesine neden olmuştur. Bu çerçevede bütün gayrimüslim Osmanlı vatandaşlarının iktisadi ve ticari hayatlarının iyi anlaşılması için yerel tarih incelemelerinin bir araya getirilmesi gerekmektedir. İşte bu noktada belirli bir alan içerisinde yaşayan gayrimüslimlerin, iktisâdi-ticari hayatlarının incelenmesi hem iktisadi tarihimiz açısından hem de farklı dil, din ve kültüre sahip unsurların bir arada yaşama becerilerinin ortaya çıkarılması bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gayrimüslim, Kütahya, Osmanlı, Tüccar, Ticaret

Kaynakça

• Arıkan, R. (2010). ‘’Tanzimat Döneminde Kütahya’’, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi), Sakarya.
• Asar, T.(2009). “Osmanlı Kentinde Ticari Mekânlar: Bedesten-Arasta-Çarşı Mekânları Literatür Değerlendirmesi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.7, S.13, 267-292.
• Ayverdi, S. (2013). Türk Tarihinde Osmanlı Asırları, İstanbul: Kubbealtı Yay.
• Bayartan, M. (2009). ‘’Osmanlı’dan Günümüze Kütahya Şehrinin Yapı Taşları: Mahalleler’’, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, S.18, 57-70.
• Bilge, S.M. (2018). Osmanlı İstanbul’unda Esnaf ve Ticaret, İstanbul: Kitapevi Yay.
• Bilgin, A.(2009). ‘’Salname’’, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, (C.36, ss.51-54), İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yay.
• Bölükbaşı, Ö. F. (2014). ‘’İstanbul Sarrafları (1691-1835)’’, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S.30, 16-96.
• Canatar, M. (2002). ‘’Kethüda’’, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, (C.25, ss.332-334), Ankara: Türk Diyânet Vakfı Yay.
• Çakır, İ.E. (2016). ‘’XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Kütahya Kazası’’, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.20, S.1, 243-274.
• Demirci, A. (2019). ‘’Osmanlı Devletinde Taşra Ticaret Mahkemeleri (Beyrut, İzmir, Selanik ve Ankara Örnekleri)’’, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,(Doktora Tezi), Ankara.
• Devellioğlu, F. (2009). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, (Haz. Güneyçal, A.S.), Ankara: Aydın Kitapevi Yay.
• Diyarbakırlıoğlu, M.A. (2010). Kaybolan Meslekler ve Son Ustalar, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yay.
• Efe, A.(2010). ‘’Osmanlı Devletinde Mali Sistem Arayışının Getirdiği Yerel Yönetim Uygulamaları: Muhassıllık Örneği’’, Tarih Dergisi, S.49, 59-89.
• Ekinci, E.B. (2010). Osmanlı Mahkemeleri(Tanzimat ve Sonrası), İstanbul: Arı Sanat Yay.
• Erkan, N. (2015). ‘’XVIII. Yüzyılın İlk Yarısı Üsküdar Sicillerine Göre Müslim-Gayrimüslim İlişkilerinin Hukuki Boyutu’’, İhya Uluslararası İslâm Araştırmaları Dergisi, C.1, S.1, 77-108.
• Evliya Çelebi Seyahatnamesi.(2017). Evliya Çelebi Seyahatnamesi Kitabı, (Haz. Kahraman, S.A.), C.1, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Genç, M. (2015). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, İstanbul: Ötüken Yay.
• Güler, İ. (2000). ‘’XVIII. Yüzyılda Osmanlı Esnaf Ve Zanaatkârları Ve Sorunları Üzerine Gözlemler’’, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.1, S.2, 121-158.
• Gülsoy, U. ve Nazır, B. (2009). Dersaadet Ticaret Odası 1882-1923, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yay.
• Gümüşsoy, E. (2013). ‘’1830-1914 Arası Eskişehir Lületaşı Madeni İle İlgili Bazı Tespitler’’, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.13, 169-193.
• Güran, T. (2013). XIX. Yüzyıl’da Osmanlı Ekonomisi Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• İpşirli, M. (1992). ‘’Bezirgân’’, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, (C.6, ss.103-104), Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yay.
• Keleş, E. (2015). ‘’Avrupa Tüccarlarının Hukuki ve Ticari Durumlarına Dair Bazı Tesitler(1835-1868)’’. Belleten Dergisi, C.79, S.284, 199-292.
• Koç. M.(2019). ‘’Osmanlı Ceza Hukukunda Hile(Aldatma-Dolandırıcılık) Suçları ve Cezaları’’, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.19, S.1, 119-139.
• Koyuncu, N. (2014).‘’Osmanlı Devleti’nde Sarrafların Mültezimlere Kefilliği’’, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.5, S.1, 295-325.
• Özcan, S. (2011). ‘’XIX. Yüzyılın Ortalarında Sinop’taki Gayrimüslimlerin Sosyal ve Ekonomik Yapısı’’, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.19, 145-172.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, (C.1,2,3) İstanbul: Milli Eğitim Yay.
• Pamuk, Ş. (2003). Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, İstanbul: İletişim Yay.
• Polat, Z. (2014). ‘’Osmanlı Devleti’nde Ermenilerin Sosyo-Ekonomik Yapısından Kentsel Kesitler’’, Yeni Türkiye Dergisi, S.60, 1-18.
• Sarı, N. (1991). ‘’Attar’’, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, (C.4, ss.94-95), Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yay.
• Sezer, H. (2003). ‘’Osmanlı İmparatorluğunda Seyahat İzinleri, (XVIII-XIX. Yüzyıl)’’, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C.20, S.33, 105-124.
• Turan, O. (2003). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti, Ankara: Ötüken Yay.
• Turan, Ş. (2015). ‘’Moğolların Anadolu’yu İstilâsı Sonrası Türkmen Tarzında Şekillenme’’, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.29, 185-194.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük Kitabı, (Haz. Akalın, Ş.H.), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yay.
• Türkkan, A. (2014). ‘’Tanzimat’tan Sonra (1839)Kütahya’daki Hristiyanların Dini-İdari Durumları Ve Yaşadıkları Tartışmalı Meseleler’’, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 111-133.
• Varlık, M.Ç. (1996). ‘’Germiyanoğulları’’, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, (C.14, ss.33-35), Ankara: Türk Diyânet Vakfı Yay.