TMS 41 TARIMSAL FAALİYETLER STANDARDI VE VERGİ USUL KANUNU ÇERÇEVESİNDE BÜYÜKBAŞ CANLI VARLIKLARIN MUHASEBELEŞTİRİLME İŞLEMLERİNİN İNCELENMESİ VE ÖRNEK UYGULAMALAR

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 2, 153 - 165, 31.12.2024

Şaban Merdane , Abitter Özulucan

Öz

Büyükbaş canlı varlıklar, etinden sütünden faydalanmak, yetiştirip satmak veya damızlık olarak kullanmak amacıyla elde bulundurulan inek, sığır, manda gibi hayvanlardır. Canlı varlıklar, biyolojik bir organizma oldukları için doğum, ölüm, büyüme ve yaşlanma gibi özelliklere sahiptirler. Büyükbaş canlı varlıkların bu özellikleri nedeni ile muhasebeleştirilmeleri ve değerlemeleri özellik arz etmektedir. Ayrıca, tarımsal faaliyetler ile ilgili 41 No’lu Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 41) ile Türk Vergi Mevzuatında büyükbaş canlı varlıkların değerleme ve muhasebeleştirme ilkeleri farklıdır. Tekdüzen Hesap Planı (THP)’ndaki hesapların canlı varlıkların ilk kez kaydedilmesi ve değerleme dönemlerinde canlı varlıklardaki değer değişikliklerini kaydetmede yetersiz kalması, bu tür canlı varlıkların muhasebeleştirilmesini daha da güçleştirmektedir. Bu nedenle bu çalışmada canlı varlıkların yukarıda bahsedilen düzenlemeler çerçevesinde muhasebeleştirilme işlemlerinde karşılaşılan güçlükler belirlenerek uygulamadan örnekler verilmiş ve bu güçlüklere ilişkin çözüm önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

TMS 41, Tarım Sektöründe Muhasebe İşlemleri, Büyükbaş Hayvan Üretimi Yapan İşletmelerde Maliyet Hesaplamaları.

Teşekkür

İlgi ve alakanıza şimdiden çok teşekkür ederiz, iyi çalışmalar.

Kaynakça

• AKDOĞAN, N. ve SEVİLENGÜL O. (2007), Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, (İSMMMO Yayın No 83, İstanbul).
• Bellek, M. (1997), Tarım Ürünleri ve Tekdüzen Hesap Planı, Mükellefin Dergisi, (Şubat), 46-47.
• ÇETİNBAŞ, M.E. (2019). TMS 41 Kapsamında Tarımsal Faaliyetlerin Muhasebe Uygulamalarındaki Yeri ve Örnek Bir İşletme Üzerinde Uygulama Sonuçları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• DERAN, A. (2005), Meyve Bahçelerinin Maliyetlerinin Muhasebe Kuramı Çerçevesinde Hesaplanması ve Uygulamaları (Basılmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ÖRTEN, R., KAVAL, H., ve KARAPINAR, A. (2012). Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartları Uygulama ve Yorumları TMS-TFRS. Ankara: Gazi Kitabevi.
• ILDIR, G. (2017). Büyükbaş Canlı Varlık İşletmelerinde Maliyet Muhasebesi ve Bir Uygulama (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• MERDANE, Ş. (2024). TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı ve Vergi Usul Kanunu Çerçevesinde Canlı Varlıkların Muhasebeleştirilmesi İşlemleri ve Büyükbaş Hayvan Yetiştiriciliği Yapan Bir İşletmede Uygulama (Yayınlanmamış doktora tezi). Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• ÖZKAN, A. (2001). Büyükbaş Hayvancılık İşlemelerinde Maliyetler ve Muhasebeleştirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ÖZULUCAN, A., ve DERAN, A. (2008). 41 No’lu Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 41), Vergi Usul Kanunu ve Tekdüzen Hesap Planı Açısından Küçük ve Büyükbaş Canlı Varlıkların Muhasebeleştirilmesi ve Değerleme İşleminde Karşılaşılan Güçlükler ve Çözüm Önerileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(25).
• ÖZULUCAN, A., ve KELEŞ, D. (2020). 41 No.lu Türkiye Muhasebe Standardı’na Göre Küçük ve Büyükbaş Hayvanlarda Dönemiçi ve Dönemsonu Muhasebe Uygulamaları (Kayıtlama, Değerleme, Amortisman ve Teşvikler). Mali Çözüm Dergisi, (Sayı 161), Eylül- Ekim).
• TOKAY, S. H., DERAN A. (2006). Tarımsal Faaliyetlerin Muhasebeleştirilmesinde Türk Vergi Mevzuatı İle Sermaye Piyasası Kurulu Tarafından Getirilen Düzenlemelerin Karşılaştırılması. Yaklaşım Dergisi, (Yıl 14, Sayı 157, Ocak), 17.
• YAZAN, Ö. (2010), Canlı Varlıkların TMS 41 Çerçevesinde Muhasebeleştirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• TMS 16 Maddi Duran Varlıklar Standardı. (2005). T.C. Resmî Gazete, 26040, 31.12.2005.
• TMS 23 Borçlanma Maliyetleri. (2007). T.C. Resmî Gazete, 26583, 15.07.2007.
• TMS 41. (2006). TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı. 26090 Sayılı T.C. Resmî Gazete. 24.02.2006.
• 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu (1961). T.C. Resmî Gazetesi, 10700: 06.01.1961.
• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu (1961). T.C. Resmî Gazetesi, 10703: 10.01.1961.
• https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Diger/Finansal%20Raporlama%20Standartlarına%20Uygun%20Hesap%20Planı%20(PDF).pdf