Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

TÜRKİYE’DE İMALAT SANAYİ ALT SEKTÖRLERİNİN İTHALATA BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 22 - 39, 31.12.2024

Onur Özaydın

Öz

Ülkelerin, küresel ticaret yarışında söz sahibi olmalarında imalat sanayinin payı büyüktür. İmalat sektöründe ve ara malı üretiminde kullanılan hammadde ihtiyacının karşılanması adına söz konusu ürünlerin ithalatı oldukça önemli bir olgudur. Dış ticaretlerini geliştirerek cari açıklarını azaltmak isteyen ülkeler için ithalat bağımlılığı konusu da risk teşkil etmektedir. Türkiye’de de imalat sanayi alt sektörlerinin ithalata bağımlılığının, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermekte olduğu anlaşılmaktadır. Genel olarak imalat sanayinde ithalata bağımlılığın, birçok makro ekonomik değişkenden etkilendiği bilinse de özellikle döviz kurunda meydana gelen değişmelere karşı duyarlı olduğu görülmektedir. Kısa dönemde döviz kurunda yaşanan artışların ithalat bağımlılığını azaltıcı etki gösterdiği, uzun dönemde değerlendirildiğinde ise döviz kurundaki artışların ithalat maliyetlerindeki artışa bağlı olarak ithalata olan bağımlılık üzerinde arttırıcı etki gösterdiği ifade edilmektedir. Türkiye’de geçmiş yıllarda yapılan çalışmalar değerlendirildiğinde, imalat sanayi alt sektörlerinin bir bütün olarak ele alınmadığı ve bu açıdan literatürde eksiklik olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda, çalışmada ihtiyaç duyulan veriler, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) veri tabanlarından elde edilerek kullanılmıştır. Bu amaçla, imalat sanayi alt sektörlerinin tamamı çalışma kapsamına dahil edilerek, ARDL sınır testi yöntemi ile tüm alt sektörleri dahil olmak üzere 2013-2024 yılları arası dönemde imalat sanayinin ithalata ve döviz kuruna bağımlılığı araştırılmaktadır. Çalışmanın, alt sektör bazında ithalata bağımlılığı ve döviz kuru hassasiyetini, alt sektör özelinden imalat sanayi bütününe ortaya koyarak mevcut duruma ışık tutacağı düşünülmektedir. Elde edilen bulgular, özellikle uzun dönemde, döviz kurundaki artışlardan kaynaklanan olumsuz etkinin, ithal girdi gereksinimi ve kullanımı yüksek sektörlerde belirginleştiği görülmektedir. Yüksek teknoloji gerektiren sektörlerde ithalat bağımlılığının yüksek, tütün ve ana metal sanayi gibi sektörlerde de döviz kurunun uzun dönem etkilerinin negatif yönde olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İmalat Sanayi Dış Ticaret İthalat Bağımlılığı Döviz

Kaynakça

  • Akad, A., S. (2019). İhracatta ithalat, İktisat ve Toplum Dergisi, 101, 7-13. Akbaş, Y., E., ve Şentürk, M. (2013). Türkiye’nin ithalat ve ihracat bağımlılığı: Seçilmiş ülke örnekleri üzerine ampirik bir uygulama, Ege Akademik Bakış Dergisi, 13(2), 195-208.
  • Akdemir, S., ve Özçelik, M. (2018). Döviz kurlarının yurtiçi fiyatlara geçiş etkisi: Türkiye ekonomisi 2003 – 2017 dönemi uygulaması, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 35-50.
  • Bahmani-Oskooee, M., ve Chi Wing Ng, R. (2002). Long-run demand for money in hong kong: An application of the ardl model, International Journal of Business and Economics, 1(2), 147-155.
  • Bloom, N., Draca, M., ve Van Reenen, J. (2016). Trade induced technical change? The impact of chinese imports on innovation, IT and productivity, Rev. Econ. Stud, 83(1), 87-117.
  • Chaudhary, M., A., Shirazi, N., S., ve Choudhary, M., AS. (2007). Trade policy and economic growth in Bangladesh: A revisit, Pakistan Economic and Social Review, 1-26.
  • Choudhry, T., Ul Hassan, S. S., ve Papadimitriou, F., I. (2014). UK imports, third country effect and the global financial crisis: Evidence from the asymmetric ARDL method. International Review of Financial Analysis, 32, 199-208. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2013.11.003.
  • Çetintaş, H., Bicil, İ., M., ve Türköz, K. (2017). Türkiye’de enerji üretiminde fosil yakıt kullanımı ve co2 emisyonu ilişkisi: Bir senaryo analizi, EconWorld Working Paper Series, (No. 2017-002, pp. 1-12).
  • Dineri, E., ve Işık, N. (2021). İthalat bağımlılığı ve Türkiye ekonomisinde imalat sanayi: Hatemi-j asimetrik nedensellik testi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 7(1), 68-82.
  • Duman, A., ve Özgüzer, G., E. (2013). Türkiye ekonomisinde ithalat artışı: Bir girdi-çıktı analizi. Ekonomik Yaklaşım, 23(84), 39-54.
  • Eğilmez, M. (2013). Türkiye’nin Dış Ticareti, Erişim tarihi: 07.09.2024 https://www.mahfiegilmez.com/2013/12/turkiyenin-dsticareti.html#more
  • Erduman, Y., Eren, O., ve Gül, S. (2020). Import content of Turkish production and exports: A sectoral analysis. Central Bank Review, 20(4), 155-168.
  • Esfahani, H., S. (1991). Exports, imports and economic growth in semi-industrialized countries, Journal of Development Economics, 35(1): 93-116.
  • Imbruno, M., ve Ketterer, T., D. (2018). Energy efficiency gains from importing intermediate inputs: firm – level evidence from Indonesia, J. Dev. Econ, 135, 117-141.
  • Karabulut, Ş. (2020). The impact of imports on exports of Turkey, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18(1), 76-90. Doi: http://dx.doi.org/10.11611/yead.607439.
  • Khrustalev, E. Y., Slavyanov, A., S. (2019). Dependence on imports as a threat to innovative development of the Russian manufacturing sector, Digest Finance, 24(2), 124-134. https://doi.org/10.24891/df.24.2.124.
  • Krugman, P., R., Obstfeld, M., ve Melitz, M. (2017). Uluslararası ekonomi: Teori ve politika, (O. Özsoy, Çev.), Ankara: Palme Yayıncılık.
  • Kundak, S., ve Aydoğuş, İ. (2018). Türkiye'de imalat sanayinin ithalata bağımlılığının analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1), 253-266.
  • Li, X., Greenaway, D., ve Hine, R., C. (2003). Imports of services and economic growth: A dynamic panel approach. Informacion Comercial Espanola-Monthly Edition, 824, 7-23.
  • Liu, Q., ve Qiu, L., D. (2016). Intermediate input imports and innovations: Evidence from Chinese firms’ patent filings. Journal of International Economy, 103, 166-183.
  • Lupak, R., Boiko, R., Kunytska-Iliash, M., ve Vasyltsiv, T. (2021). State management of import dependency and state’s economic security ensuring: New analysis to evaluating and strategizing, Accounting, 7(4), 855-864.
  • Nas, Ş. (2021). MINT ülkelerinde ara girdi ve nihai talebin ithalat bağımlılığı: Girdi – çıktı analizi, Bulletin of Economic Theory and Analysis, 7(1), 69-95.
  • Özmen, E. (2015). Türkiye’de cari açıklar, dış ticaret ve finansal kırılganlıklar, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 30(351), 35-72.
  • Pesaran, M., H., Shin, Y., ve Smith, R., J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
  • Philips, A., Q. (2022). How to avoid incorrect inferences (while gaining correct ones) in dynamic models, Political Science Research and Methods, 10, 879-889. Doi: 10.1017/psrm.2021.31
  • Simachev, Y., Kuzyk, M., ve Zudin, N. (2016). Import dependence and import substitution in Russian manufacturing: A business viewpoint. Foresight and STI Governance (Foresight-Russia till No. 3/2015), National Research University Higher School of Economics,10(4), 25-45.
  • Sönmez, H. (2023). The import dependency of intermediate input and final demand in the food industry in Turkey: Sectoral forward and backward linkage effects, International Studies in Economics and Administrative Sciences, 133.
  • Varlık, S., Sevgi, N. H., ve Berument, H. (2024). Analyzing Türkiye’s import dependency of exports: A sectoral approach. Fiscaoeconomia, 8(2), 807-824. Doi:10.25295/fsecon.1448406.

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 22 - 39, 31.12.2024

Onur Özaydın

Öz

The manufacturing industry has a great share in countries having a say in the global trade race. Importation of the products in question is a very important phenomenon in order to meet the raw material needs used in the manufacturing sector and the production of intermediate goods. The issue of import dependency also poses a risk for countries that want to reduce their current deficits by developing their foreign trade. It is understood that the import dependency of the manufacturing industry sub-sectors in Turkey also varies depending on various factors. Although it is known that import dependency in the manufacturing industry is affected by many macroeconomic variables in general, it is seen that it is especially sensitive to changes in the exchange rate. It is stated that increases in the exchange rate have a decreasing effect on import dependency in the short term, while increases in the exchange rate have an increasing effect on import dependency due to the increase in import costs when evaluated in the long term. When the studies conducted in Turkey in the past years are evaluated, it is thought that the manufacturing industry sub-sectors are not considered as a whole and that there is a deficiency in the literature in this respect. In this context, the data needed in the study were obtained from the databases of the Turkish Statistical Institute (TURKSTAT), the Ministry of Treasury and Finance of the Republic of Turkey and the Central Bank of the Republic of Turkey (TCMB). For this purpose, all manufacturing industry sub-sectors are included in the scope of the study, and the dependency of the manufacturing industry on imports and exchange rates, including all sub-sectors, is investigated between 2013 and 2024 using the ARDL bounds test method. It is thought that the study will shed light on the current situation by revealing the import dependency and exchange rate sensitivity on a sub-sector basis, from a sub-sector to the manufacturing industry as a whole. The findings obtained show that the negative impact caused by the increases in the exchange rate, especially in the long term, becomes evident in sectors with high import input requirements and usage. It is seen that import dependency is high in sectors requiring high technology, and the long-term effects of the exchange rate are negative in sectors such as tobacco and basic metal industry.

Kaynakça

  • Akad, A., S. (2019). İhracatta ithalat, İktisat ve Toplum Dergisi, 101, 7-13. Akbaş, Y., E., ve Şentürk, M. (2013). Türkiye’nin ithalat ve ihracat bağımlılığı: Seçilmiş ülke örnekleri üzerine ampirik bir uygulama, Ege Akademik Bakış Dergisi, 13(2), 195-208.
  • Akdemir, S., ve Özçelik, M. (2018). Döviz kurlarının yurtiçi fiyatlara geçiş etkisi: Türkiye ekonomisi 2003 – 2017 dönemi uygulaması, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 35-50.
  • Bahmani-Oskooee, M., ve Chi Wing Ng, R. (2002). Long-run demand for money in hong kong: An application of the ardl model, International Journal of Business and Economics, 1(2), 147-155.
  • Bloom, N., Draca, M., ve Van Reenen, J. (2016). Trade induced technical change? The impact of chinese imports on innovation, IT and productivity, Rev. Econ. Stud, 83(1), 87-117.
  • Chaudhary, M., A., Shirazi, N., S., ve Choudhary, M., AS. (2007). Trade policy and economic growth in Bangladesh: A revisit, Pakistan Economic and Social Review, 1-26.
  • Choudhry, T., Ul Hassan, S. S., ve Papadimitriou, F., I. (2014). UK imports, third country effect and the global financial crisis: Evidence from the asymmetric ARDL method. International Review of Financial Analysis, 32, 199-208. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2013.11.003.
  • Çetintaş, H., Bicil, İ., M., ve Türköz, K. (2017). Türkiye’de enerji üretiminde fosil yakıt kullanımı ve co2 emisyonu ilişkisi: Bir senaryo analizi, EconWorld Working Paper Series, (No. 2017-002, pp. 1-12).
  • Dineri, E., ve Işık, N. (2021). İthalat bağımlılığı ve Türkiye ekonomisinde imalat sanayi: Hatemi-j asimetrik nedensellik testi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 7(1), 68-82.
  • Duman, A., ve Özgüzer, G., E. (2013). Türkiye ekonomisinde ithalat artışı: Bir girdi-çıktı analizi. Ekonomik Yaklaşım, 23(84), 39-54.
  • Eğilmez, M. (2013). Türkiye’nin Dış Ticareti, Erişim tarihi: 07.09.2024 https://www.mahfiegilmez.com/2013/12/turkiyenin-dsticareti.html#more
  • Erduman, Y., Eren, O., ve Gül, S. (2020). Import content of Turkish production and exports: A sectoral analysis. Central Bank Review, 20(4), 155-168.
  • Esfahani, H., S. (1991). Exports, imports and economic growth in semi-industrialized countries, Journal of Development Economics, 35(1): 93-116.
  • Imbruno, M., ve Ketterer, T., D. (2018). Energy efficiency gains from importing intermediate inputs: firm – level evidence from Indonesia, J. Dev. Econ, 135, 117-141.
  • Karabulut, Ş. (2020). The impact of imports on exports of Turkey, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18(1), 76-90. Doi: http://dx.doi.org/10.11611/yead.607439.
  • Khrustalev, E. Y., Slavyanov, A., S. (2019). Dependence on imports as a threat to innovative development of the Russian manufacturing sector, Digest Finance, 24(2), 124-134. https://doi.org/10.24891/df.24.2.124.
  • Krugman, P., R., Obstfeld, M., ve Melitz, M. (2017). Uluslararası ekonomi: Teori ve politika, (O. Özsoy, Çev.), Ankara: Palme Yayıncılık.
  • Kundak, S., ve Aydoğuş, İ. (2018). Türkiye'de imalat sanayinin ithalata bağımlılığının analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1), 253-266.
  • Li, X., Greenaway, D., ve Hine, R., C. (2003). Imports of services and economic growth: A dynamic panel approach. Informacion Comercial Espanola-Monthly Edition, 824, 7-23.
  • Liu, Q., ve Qiu, L., D. (2016). Intermediate input imports and innovations: Evidence from Chinese firms’ patent filings. Journal of International Economy, 103, 166-183.
  • Lupak, R., Boiko, R., Kunytska-Iliash, M., ve Vasyltsiv, T. (2021). State management of import dependency and state’s economic security ensuring: New analysis to evaluating and strategizing, Accounting, 7(4), 855-864.
  • Nas, Ş. (2021). MINT ülkelerinde ara girdi ve nihai talebin ithalat bağımlılığı: Girdi – çıktı analizi, Bulletin of Economic Theory and Analysis, 7(1), 69-95.
  • Özmen, E. (2015). Türkiye’de cari açıklar, dış ticaret ve finansal kırılganlıklar, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 30(351), 35-72.
  • Pesaran, M., H., Shin, Y., ve Smith, R., J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
  • Philips, A., Q. (2022). How to avoid incorrect inferences (while gaining correct ones) in dynamic models, Political Science Research and Methods, 10, 879-889. Doi: 10.1017/psrm.2021.31
  • Simachev, Y., Kuzyk, M., ve Zudin, N. (2016). Import dependence and import substitution in Russian manufacturing: A business viewpoint. Foresight and STI Governance (Foresight-Russia till No. 3/2015), National Research University Higher School of Economics,10(4), 25-45.
  • Sönmez, H. (2023). The import dependency of intermediate input and final demand in the food industry in Turkey: Sectoral forward and backward linkage effects, International Studies in Economics and Administrative Sciences, 133.
  • Varlık, S., Sevgi, N. H., ve Berument, H. (2024). Analyzing Türkiye’s import dependency of exports: A sectoral approach. Fiscaoeconomia, 8(2), 807-824. Doi:10.25295/fsecon.1448406.
Toplam 27 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Kamu Ekonomisi, Uygulamalı Ekonomi (Diğer)
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Onur Özaydın 0000-0001-9796-8568

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2024
Gönderilme Tarihi 1 Kasım 2024
Kabul Tarihi 11 Aralık 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 4 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Özaydın, O. (2024). TÜRKİYE’DE İMALAT SANAYİ ALT SEKTÖRLERİNİN İTHALATA BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Uşak Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 22-39.
 Kapak Resmi İndir