YÜKSEKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YÖNELİK ALGI VE TUTUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ: BİR DEVLET ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 32 - 46, 30.04.2021

Hamdi Öztürk Füsun Acar

Öz

İlaç gerek koruyucu sağlık hizmetleri gerekse tedavi edici sağlık hizmetlerinde bireylerin hastalıklarının ilerlemesinin durdurulması ya da önlenmesi bakımından vazgeçilmez bir unsurdur. Ancak ilaçların fayda gösterebilmesi için gerekli düzeyde ve hekim kontrolünde tüketiminin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Hekim kontrolünde alınmayan ilaçlar insan sağlığı üzerinde olumsuz etkilere neden olacaktır. Bu çalışmada bir devlet üniversitesi öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımı ile ilgili algı tutum ve davranışları incelenmiştir. 561 öğrenci (156 erkek, 405 kadın) anket çalışmasına katılmış olup elde edilen veriler SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada bazı demografik özellikler ile akılcı ilaç kullanımı arasındaki anlamlı farklılıklar ve ilişkiler değerlendirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre katılımcıların büyük çoğunluğunun akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi sahibi olduğu belirlenmiştir. Kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeyinin daha yüksek olduğu tespit edilmiş olup; kronik hastalığı bulunan öğrenciler ile akılcı ilaç kullanımı arasında pozitif yönlü bir ilişki görülmüştür. Ayrıca katılımcıların yaş aralıkları ile bazı akılcı ilaç kullanımı değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İlaç, akılcı ilaç kullanımı, akılcı olmayan ilaç kullanımı

EVALUATION OF THE PERCEPTIONS AND ATTITUDES OF HIGHER EDUCATION STUDENTS TO RATIONAL MEDICINE USE: A STATE UNIVERSITY EXAMPLE

Öz

It’s an indispensable element in terms of preventing or preventing the progression of individuals' diseases both in preventive health services and therapeutic health services. This study, the perception attitudes and behaviors of a public university student about rational drug use were examined. 561 students participated in the survey study and the data obtained were analyzed using the SPSS package program. In the study, significant differences and relationships between some demographic features and rational drug use were evaluated. According to the results of the analysis, it was determined that the majority of the participants had knowledge about rational drug use. It has been determined that the knowledge level of rational drug use is higher than female students. A positive relationship was found between students with chronic disease and rational drug use. In addition, statistically significant differences were observed between the age ranges of the participants and some rational drug use variables.

Anahtar Kelimeler

Medication, rational drug use, irrational drug use

Kaynakça

• Açıksöz, S., Kurt, G., ve Seyfi, M. (2020). Hemşirelik Öğrencilerinin Reçetesiz İlaç Kullanma Durumları. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 17(1):17-23.
• Aksoy, M., Alkan, A., ve İşli, F. (2015). Sağlık Bakanlığı’nın Akılcı İlaç Kullanımını Yaygınlaştırma Faaliyetleri. Journal of Pharmacol-Special Topics. 3(1):19-26.
• Ambwani, S. ve Mathur, A.K. (2006). Rational Drug Use. Health Administrator. 1:5-7. Erişim Adresi: [https://www.researchgate.net/publication/317491410_Ambwani_S_Mathur_A_Rational_drug_use]. Erişim Tarihi: 17.02.2020.
• Bağrıyanık, S. (2019). Hastaların Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Değerlendirilmesi: Tekirdağ Süleymanpaşa İkinci Basamak Sağlık Kuruluşları Örneği. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Tekirdağ.
• Chen, J., Guo, C., Sun, L., ve Lu, M. (2019). Mining Typical Treatment Duration Patterns for Rational Durg Use from Electronic Medical Records. Journal of Systems Science and Systems Engineering. 28(5):602-620.
• Çelik, E., Şencan, M.N., ve Clark, M.P. (2013). Factors Affecting Rational Drug Use (RDU), Complıance and Wastage. Turkish Journal Of Pharmaceutical Sciences. 10(1):151-170.
• Dönmez, S., Güngör, K., ve Göv, P. (2018). Knowledge, Attitude and Practice of Self Medşcatşon with Antibiotics Among Nursing Students. International Journal of Pharmacology. 14(1):136-143.
• Dünya Sağlık Örgütü (1985). Conference of Experts on the Rational Use of Drugs. Erişim Adresi:[https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/62311/WHO_CONRAD_WP_RI.pdf?sequence=1&isAllowed=y]. Erişim Tarihi: 03.03.2020.
• Dünya Sağlık Örgütü (2002). Promoting Rational Use of Medicines: Core Components. Erişim Adresi:[https://apps.who.int/medicinedocs/pdf/h3011e/h3011e.pdf]. Erişim Tarihi: 17.02.2020.
• Dünya Sağlık Örgütü (2012). The Pursuit of Responsible Use of Medicines: Sharing and Learning from Country Experiences. Erişim Adresi: [https://www.who.int/medicines/areas/rational_use/en/]. Erişim Tarihi: 15.02.2020.
• Ekenler, Ş., ve Koçoğlu, D. (2016). Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımıyla ilgili Bilgi ve Uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 3(3):44-55.
• Erdil, F. (2001). Yaşlıların İlaç Kullanımında Eczacı-Hemşire İşbirliğinin Önemi. Erişim Adresi: [http://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/tebakademi/geriatri_2009/17.pdf]. Erişim Tarihi: 13.05.2020.
• Iptes, S., ve Khorshid, L. (2004). Üniversite Öğrencilerinin İlaç Kullanım Durumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 20(1):97-106.
• Karakurt, P., Hacıhasanoğlu, R., Yıldırım, A., Sağlam, S. (2010). Medication Use among University Students. Journal of TAF Preventive Medicine Bulletin. 9:505-512.
• Karataş, Y., Dinler, B., Erdoğdu, T., Ertuğ, P., ve Seydaoğlu, G. (2012). Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi'ne Başvuran Hasta ve Hasta Yakınlarının İlaç Kullanım Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 37(1):1-8.
• Kaya, H., Turan, N., Keskin, Ö., Tencere, Z., Uzun, E., Demir, G. ve Yılmaz, T. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanma Davranışları. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 18 (1), 35-42.
• Mete, S., ve Ünal, Z. (2017). Kapadokya Bölgesi İl Merkezlerinde Yaşayanların İlaç Kullanım Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi. 6:661-680.
• Mollahaliloğlu, S. (2011). Toplumun Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı. Sağlık Bakanlığı Yayını No:856. Ankara.
• Özatik, F.Y., Babaloğlu, Ü.T., Şen, M., Yurter, K., Akcan, Ç., Çevik, B., Öztürk, İ.C., ve Altıntaş, G. (2018). Effect Of Peer Group Training On Popularizing of Rational Drug Use Among University Students. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 25(3):256-264.
• Özçelikay, G. (2001). Akılcı İlaç Kullanımı Üzerine Bir Pilot Çalışma. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi. 30(2):9-18.
• Sağlık Bakanlığı (2011). Toplumun Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı. Sağlık Bakanlığı Yayını No:856. Ankara.
• Sosyal Güvenlik Kurumu (2013). Topluma Yönelik İlaç Kullanımı. Sosyal Güvenlik Kurumu Yayını. No:3. Ankara.
• Soykut Gündoğar, H., ve Kartal S.E. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanımı Hakkındaki Görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi. 1(1):25-34.
• Sucaklı, M.H., Ölmez, S., Keten H.S., Yenicesu, C., Sarı, N., ve Çelik, M. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Bitkisel Ürünleri Kullanım Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Medicine Science. 3(13):52-60.
• Türk Eczacılar Birliği (2001). Türkiye’de Ağrı. Erişim Adresi: [http://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/raporlar/agri_analj/14.pdf]. Erişim Tarihi: 03.05.2020
• Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (2020). Akılcı İlaç Kullanımı. Erişim Adresi: [http://www.akilciilac.gov.tr/?page_id=599]. Erişim Tarihi:02.02.2020.
• Williams, A., ve Crawford, K. (2016). Self-Medication Practices Among Undergraduate Nursing and Midwifery Students in Australia: A Cross Sectional Study. Journal of Contemporary Nurse. pp.1-24.
• Yapıcı, G., Balıkçı S, ve Uğur Ö. (2011). Attitudes And Behavior of Drug Usage in Applicants to Primary Health Care Center. Dicle Medical Journal. 38:458-465.
• Yılmaz, M., Yılmaz, A., Özyörük, M., Turunç, F., Gürleyik Erkman, N., Kınalıkaya, A., ve Aslan, E. (2018). Akılcı İlaç Kullanımı Düzce’de Aile Hekimlerinin Bilgi ve Davranışları. Türkiye Aile Hekimleri Dergisi. 22(1):20-27.