SAĞLIK HARCAMALARI VE İLAÇ HARCAMALARI İLİŞKİSİ: TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİ AÇISINDAN BİR KARŞILAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 47 - 56, 30.04.2021

Nermin Bölükbaşı Hayriye Işık Sait Söyler

Öz

Sağlık harcamaları içerisinde ilaç harcamalarına ayrılan pay göz ardı edilemeyecek seviyede gerçekleşmektedir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde ilaç harcamaları sağlık harcamaları içerisinde yüksek bir orana sahiptir. Bu bağlamda bu çalışmada OECD ülkeleri açısından kişi başına düşen GSYH, GSYH içerisinde sağlığa ayrılan pay ve sağlık harcamaları içerisinde ilaç harcamalarının oranı arasındaki ilişkilerin incelenmesi ve Türkiye ve OECD ülkelerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Güncel verilerine ulaşılabilen 33 ülke araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırmada ikincil veriler kullanılmıştır. Veriler tanımlayıcı istatistikler ile hipotez testlerine tabi tutularak değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında Türkiye’nin her üç değişken açısından da OECD ortalamasının gerisinde kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Kişi başına GSYH ve GSYH içinde sağlığa ayrılan pay ile sağlık harcamaları içerisinde ilaçların oranı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Sağlık harcamaları içerisinde ilaçların oranındaki değişimin %53’ü kişi başına GSYH ve GSYH içerisinde sağlık harcamaları ile açıklanmaktadır. Sağlık harcamaları içerisinde ilaçların oranı varyansının ise %50’sinin kişi başına GSYH ve GSYH içinde sağlık harcamaları ile açıklandığı tespit edilmiştir. Sağlık politikaları ve sağlık ekonomisi ile ilgili kararlar alınırken bu ilişkilerin göz önünde bulundurulması önerilir.

Anahtar Kelimeler

sağlık, ilaç, sağlık harcamaları, ilaç harcamaları, gayrisafi yurtiçi hasıla

THE RELATIONSHIPS BETWEEN PHARMACEUTICAL EXPENDITURES AND HEALTH SPENDING: A COMPARISON OF OECD COUNTRIES AND TURKEY

Öz

The share allocated to pharmaceuticals in health expenditures is at a level that cannot be ignored. Pharmaceuticals have a high proportion of health spending, especially in developing countries. Therefore, it is aimed to examine the relationships among pharmaceutical spending, per capita GDP and health expenditures in GDP and to compare Turkey with OECD countries. 33 countries were included in the study. Secondary data were used. The data were evaluated by conducting hypothesis tests and descriptive statistics. It was determined that Turkey lags behind the OECD average in all three variables. Statistically significant relationship was found between per capita GDP, the share allocated to health in GDP and the rate of pharmaceuticals in health expenditures. 53% of the change in the rate of pharmaceuticals in health expenditures is explained by GDP per capita and health expenditures in GDP. It is determined that 50% of the variance of pharmaceuticals in health expenditures is explained by per capita GDP and health expenditures in GDP. It is recommended that these relationships should be considered when making decisions regarding health policies and health economics.

Anahtar Kelimeler

health, pharmaceuticals, health expenditures, pharmaceutical expenditures, gross domestic product

Kaynakça

• Akman, M., (2014). Türkiye’de Birinci Basamağın Gücü, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 18 (2), 70-78.
• Aydemir, C., ve Baylan, S. (2015). Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (13), 417-435.
• Baumol, W., & Blinder, A. (2009). Economics: Principles and Policy, Ohio: South-Western Cengage Learning.
• Boz, C., ve Aslan, Ö. (2018). Türkiye’de 1980-2014 Yılları Arasında Kişi Başı Kamu Sağlık Harcamaları İle Kişi Başı Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Sosyal Güvence, 14, 1-27.
• Cebeci, E., ve Ay, A. (2016). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: BRICS Ülkeleri ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 91-102.
• Çetin, F. G. (2017). Sağlıkta Dönüşüm Programı Ekseninde Sağlığın Ekonomi Politiği, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (1), 274-293.
• Erdil Şahin, B. (2018). Kamu Harcamaları İçinde İlaç Harcamalarının Yeri ve Ekonomik Büyümeye Etkisi (1990-2016), chapter in Institutions, Development & Economic Growth, (eds) İ. Şiriner and Z. Yardım Kılıçkan, London: IJOPEC Publication.
• Golestani, M., Rasekh, H. R., & Imani, A. (2012). The Relationship Between Pharmaceutical Expenditures, Health Care Expenditures and Gross Domestic Product in Iran: 1999-2008, Pharmaceutical Sciences, 18(1), 9-17.
• Kamacı, A., ve Yazıcı, H. U. (2017). OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi, Sakarya İktisat Dergisi, 6(2), 52-69.
• Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmelik (KAHY). 28617 Sayılı Resmi Gazete
• Kurt, S. (2015). Government Health Expenditures and Economic Growth: A Feder–Ram Approach for the Case of Turkey, International Journal of Economics and Financial Issues, 5(2), 441-447.
• Mazgirt, İ. (2002). Bilgi Toplumu ve Sağlığın Artan Önemi, I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, (Hereke-Kocaeli), 405-415.
• OECD. (2013). Pharmaceutical expenditure, chapter in Health at a Glance 2013: OECD Indicators, Paris: OECD Publishing.
• OECD, (2015). Health at a Glance 2015: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris.
• OECD, (2020). OECD database, accessed at: https://data.oecd.org/
• Pérez, C., Fernández, C., Méndez, V., Méndez, P., & Fernández, A. (2018). Evolution of GDP and Its Impact on the Pharmaceutical Sector of Ecuador (2007-2016), Journal of International Studies, 11(1), 288-296.
• Shaikh, M., & Gandjour, A. (2019). Pharmaceutical Expenditure and Gross Domestic Product: Evidence of Simultaneous Effects Using a Two‐step Instrumental Variables Strategy, Health economics, 28(1), 101-122.
• Soyalan, M., Toklu, H.Z., Saygı, Ş., & Demirdamar, R. (2014). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin 2007-2012 Yılları Arasındaki İlaç Kullanım Profili ve İlaç Harcaması, 1.Baskı, Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Yayını.
• TEB (2017). https://www.teb.org.tr/news/7481/BASIN-A%C3%87IKLAMASI-2016%EF%BF%BD%EF%BF%BDDA-SA%C4%9ELIK-%C4%B0LA%C3%87-VE-ECZACILIK-ALANINDA-NELER-OLDU
• Tekingündüz, S., Kurtuldu, A., ve Işık Erer, T. (2016). Sağlık Hizmetlerinde Eşitsizlik Ve Etik. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (4), 32-43.
• Top, M., ve Tarcan, M. (2004). Türkiye İlaç Ekonomisi Ve İlaç Harcamaları: 1998-2003 Dönemi Değerlendirmesi, Liberal Düşünce, 35, 177-200.
• TUİK (2019). http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1084
• Yardan, E. D., Demirkıran, M., ve Yabana Kiremit, B. (2016). Türkiye Sağlık Harcamaları Trendi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1): 157-175.