SAĞLIK HİZMETLERİ VE RUHSAL HASTALIKLARDA HİZMET MODELLERİ: BİR UYGULAMA

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 75 - 90, 30.04.2021

Elçin Güven

Öz

Sağlık sektörü, günümüzde, dünya ekonomisinin önemli bir parçası haline gelmiştir. Toplumsal ve ekonomik gelişmenin temel unsurlarından biri sağlık hizmetleridir. Sağlık hizmetlerinin en önemli alanlarından birisi de Ruh sağlığı hizmetleridir. Ruh sağlığı hizmetlerinde amaç, herkes için fiziksel ve ruhsal sağlık bakımının sağlanmasıdır. Bu çalışmada, sağlık hizmetleri, ruhsal hastalıklar ve hizmet modelleri, ruh sağlığının tarihi ve önemi ele alınmıştır. Analiz kısmında, jamovi uygulaması yapılmıştır. Bağımlı değişken ruh ve sinir hastalıkları hastanelerindeki yatak oranları, bağımsız değişkenler ise; ruh sağlığı ayakta tedavi tesisi, günlük tedavi olanakları, genel hastanelerdeki psikiyatri yatakları, konaklama tesisleri, konaklama tesislerinde yatak oranları, ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri oranları incelenmiştir. Uygulama sonucunda, bağımsız değişkenlerin, bağımlı değişkeni %78,9 etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Hizmetleri, Ruh Sağlığı Hizmetleri, Ruhsal Hastalıklar, Hizmet Modelleri

SERVICE MODELS IN MENTAL DISORDERS AND HEALTH CARE SERVICES: AN APPLICATION

Öz

Health sector has become an important segment of the world economy nowadays. One of the main factors of social and economic development is health care services. One of the most significant fields of heath care services is considered to be mental health services. The purpose of the mental health services is to provide everybody with both physical and mental health care services properly. Health care services, mental disorders and service models, historical background and importance of mental health care services have all been discussed within the content of this research study. The application of jamovi method has been performed in the analysis phase of this study. Various independent and dependent variables have been dealt with such as the rates of beds in psychiatric hospitals as dependent variables and in ambulatory medical centres as independent variables, daily heath care opportunities, numbers of psychiatry beds in general hospitals, accommodation centres, rates of beds in accommodation centres and also the rates of psychiatric hospitals have all been examined. As a result of this application, it has been observed that those independent variables affect the dependent variables at the rate of 78.9 %.

Anahtar Kelimeler

Care Services, Mental Health Services, Mental Health Disorders, Service Models

Kaynakça

• Akarçay D. (2013). Türkiye’de Yürütülen Ruh Sağlığı Hizmetleri Politikalarının Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yönetimi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Altay A. (2007). Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Yeni Açılımlar ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi, Sayıştay Dergisi, Sayı: 64, 33-58. 05.11.2020 tarihinde sayistay.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Atlı Y., Yücel N. (2018). Sağlık Kurumları, Sağlık Kurumlarında Marka ve Elazığ İli Sağlık Sektörü, Fırat Üniversitesi İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2), 45-64. 05.11.2020 tarihinde iib.firat.edu.tr adresinden alınmıştır.
• Başol E. (2015). Gelişmekte Olan Ülkelerde Strateji: Sağlık Sisteminde Sevk Zinciri, BJSS Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8). 07.11.2020 tarihinde nku.edu.tr adresinden alınmıştır.
• Boz C., Özdemir M., Çalgı B. (2020). Mental Hastalıkların Prevalansına Göre OECD Ülkelerinin Çok Boyutlu Analizi ve Moora Yöntemi ile Sıralanması. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(Ek), 245-256
• Çakmak C., Konca M. (2019). Seçilmiş OECD Ülkelerinin Ruh Sağlığı Hizmetleri Etkinliğinin Değerlendirilmesi, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 53–58. 02.11.2020 tarihinde http://dergipark.org.tr/tr/pub/anemon adresinden alınmıştır.
• Dıxon A. Mcdaid D., Knapp M., Curran C. (2006). Financing Mental Health Services in Low- and Middle-Income Countries, Health Policy Plan, 21(3), 171-82 24.12.2020 tarihinde nih.gov adresinden alınmıştır.
• Dişsiz M. (2015). Alkol Bağımlılığı ve Yaşam Kalitesi, G.O.P. Taksim E.A.H., JAREN, 1(2), 91-95. 11.11.2020 tarihinde journalagent.com adresinden alınmıştır. Greenwood K., Bapat V., Maughan M. (2021). Çalışanlar İşverenlerinin Mental Sağlık Hakkında Konuşmasını İstiyor, Erişim Tarihi: 25.03.2021hbrturkiye.com, dan alınmıştır.
• Gutiérrez-Colosía1 M., Salvador-Carulla L., Salinas-Pérez J.A., García-Alonso J. R., Cid J., Salazzari D., et al. (2019). Standard Comparison of Local Mental Health Care Systems in Eight European Countries, Epidemiology and Psychiatric Sciences, 28, 210–223. 28.10.2020 tarihinde PubMed nih.gov adresinden alınmıştır.
• Gültekin B.K. (2010). Ruhsal Bozuklukların Önlenmesi: Kavramsal Çerçeve ve Sınıflandırma Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar¬, 2(4):583¬594
• Erginöz E. (2008). Halk Sağlığı ve Mental Hastalıklar, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar Sempozyum Dizisi, 62, 31-40. 09.12.2020 tarihinde ctf.edu.tr adresinden alınmıştır.
• Erkoç Y., Çom S., Torunoğlu M., Alataş G., Kahiloğulları A. (2011). Sağlık Bakanlığı, Ruh Sağlığı Eylem Planı (2011-2023). 13.12.2020 tarihinde Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı (saglik.gov.tr) adresinden alınmıştır
• Karataş S., Çalışkan B. (2020). Toplum Ruh Sağlığı Modelleri: Dünyada ve Türkiye’deki Mevcut Durum, Türkiye Klinikleri İç Hastalıkları Dergisi, 5(1), 34-41. 09.10.2020 tarihinde turkiyeklinikleri.com adresinden alınmıştır.
• Kılıç A., Yılmaz S. (2018). Türkiye’de Ruhsal Hastalığı Olan Bireylere Yönelik Kurum Bakım Hizmetleri ve Bu Hizmetlerde Sosyal Hizmet Uygulamaları, Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 5(1), 1-14. 12.11.2020 tarihinde www.dergipark.org.tr adresinden alınmıştır.
• Malas E. (2019). Ruhsal Bozukluklara Karşı Stigma-Derleme, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 1170-1188. 09.11.2020 tarihinde journals.manas.edu.kg adresinden alınmıştır.
• Özbaş D., Buzlu S. (2011). Geçmişten Günümüze Psikiyatri Hemşireliği, İ.Ü.F.N. Hemşirelik Dergisi, 19(3), 187-193. 03.11.2020 tarihinde http://atif.sobiad.com adresinden alınmıştır.
• Ocaktan E., Özdemir O., Akdur R. (2004). Birinci Basamakta Ruh Sağlığı Hizmetleri, Kriz Dergisi 12(2), 63-73. 01.11.2020 tarihinde ankara.edu.tr adresinden alınmıştır. Ritter La, Lampkin M. (2012). Community Mental Health. 1st ed. usa: Jones & Bartlett Learning.
• Songur C., Saylavcı E., Kıran Ş. (2017). Avrupa’da ve Türkiye’de Ruh Sağlığı Hizmetlerinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Social Sciences Studies Journal, 3(7), 276-289. 04.12.2020 tarihinde sssjournal.com adresinden alınmıştır.
• Sağlık Bakanlığı Faaliyet Raporu. (2019). Sağlık Bakanlığı, Ankara. 19.12.2020 tarihinde saglik.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Samele C., Frew S., Urquía N. (2013). Mental health Systems in the European Union Member States, Status of Mental Health in Populations and Benefits to be Expected from Investments into Mental Health, Funded by the Health Programme of the European Union
• Salisbury T, Killaspy H., King M. (2016). An international comparison of the deinstitutionalisation of mental health care: Development and findings of the Mental Health Services Deinstitutionalisation Measure (MENDit), Taylor Salisbury et al. BMC Psychiatry, 16:54. 29.10.2020 tarihinde biomedcentral.com adresinden alınmıştır.
• Taş D. (2012). Sağlık Hizmet Kalitesinin Ölçümüne İlişkin Bir Araştırma, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 4(2),79-102. 10.10.2020 tarihinde saglik.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Taipale, V. (2001). Mental Health and Quality of Mental Health Care, Medicine & Law 20(4), 531–542. 09.10.2020 tarihinde heinonline.org adresinden alınmıştır.
• The jamovi project (2020). jamovi (Version 1.2) [Computer Software]. Retrieved from https://www.jamovi.org
• Türkçapar H. (2004). Anksiyete Bozukluğu ve Depresyonun Tanısal İlişkileri, Klinik Psikiyatri, Ek 4, 12-16. 10.09.2020 tarihinde www.klinikpsikiyatridergisi.org.tr adresinden alınmıştır.
• WHO, Mental Health Atlas (2011). Department of Mental Health and Substance Abuse, World Health Organization, 15.11.2020 tarihinde https://apps.who.int/gho/data/node.main.MHFAC?lang=en adresinden alınmıştır.
• Var E., Ceyhan E. (2016). Ruh Sağlığı Alanında Kanıta Dayalı Sosyal Hizmet Uygulamaları, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1062-1069. 10.11.2020 tarihinde sosyalarastirmalar.com adresinden alınmıştır.
• Yanık M. (2007). Türkiye Ruh Sağlığı Sistemi Üzerine Değerlendirme ve Öneriler Ruh Sağlığı Eylem Planı Önerisi Psikiyatride Derlemeler, Olgular ve Varsayımlar, (Ekim Özel Sayı), 1-80. 08.12.2020 tarihinde rchpjournal.com adresinden alınmıştır.
• Yetkin S., Özgen F. (2007). Tarihsel Bakış İçinde Depresyon, Türkiye Klinikleri Dahili Tıp Bilimleri Dergisi, 3(47), 1-5. 14.10.2020 tarihinde www.turkiyeklinikleri.com adresinden alınmıştır.
• Yüksel N., Yılmaz M., Örekici Temel G. (2015). Öğretim Elemanlarının Ruhsal Hastalıklara ve Hastalara İlişkin Görüşleri, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2015;6(1):26-32.