SAĞLIKTA EŞİTSİZLİĞE İLİŞKİN BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 318 - 328, 31.08.2021

Fatih Şantaş Gülcan Şantaş

Öz

Bu çalışma, sağlıkta eşitsizliğin araştırılması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada DSÖ bölgeleri; yaşam beklentisi, çocuk sağlığı, kadın sağlığı, bulaşıcı hastalıklar ve obezite, sağlık hizmetine erişim, sağlık altyapısı ve finansmanı açısından değerlendirilmiştir. Çalışmanın verileri, Dünya Sağlık Örgütü veri tabanı olan “The Global Health Observatory”den elde edilmiştir. Çalışmada sağlık değişkenleri açısından mevcut durum verilmiş ve her bir değişken için göreceli katlar hesaplanmıştır. Bölgelerin sağlık değişkenleri açısından farklılıkları Tek Örneklem Ki-Kare Testi ile analiz edilmiştir. Bölgelerin sağlık değişkenleri açısından sıralanmasında faktör analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda tüm sağlık göstergeleri açısından bölgeler arasında farklılıklar olduğu bir diğer ifadeyle bölgesel eşitsizlikler olduğu belirlenmiştir. Afrika Bölgesi’nin göstergeler açısından hem hesaplanan kat hem de faktör analizi sonucunda en olumsuz bölge olduğu saptanmıştır. Sağlıkta eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik atılacak her adım ile hem eşitsizliğin yoğun olduğu ülke vatandaşlarının sağlık düzeyi artacak hem de sağlığın üretime olan katkısı nedeniyle dolaylı olarak bu kişilerin sağlıkları daha da iyi hale gelecektir.

Anahtar Kelimeler

sağlık, sağlıkta eşitsizlik, dünya sağlık örgütü bölgeleri

A STUDY ON HEALTH INEQUALITY

Öz

This study was carried out to explored inequality in health. WHO regions in the study; life expectancy, child health, women's health, communicable diseases and obesity, access to health care, health infrastructure and financing. The data of the study were obtained from the World Health Organization database "The Global Health Observatory". In the study, the current situation in terms of health variables was given and the relative risks were calculated for each variable. The differences of the regions in terms of health variables were analyzed using the Single Sample Chi-Square Test. Factor analysis was used to rank the regions in terms of health variables. As a result of the study, it was determined that there are differences between regions in terms of all health indicators, in other words, there are regional inequalities. It has been determined that the African Region is the most unfavorable region in terms of indicators as a result of both the calculated layer and factor analysis. With every step to be taken towards eliminating inequalities in health, both the health level of the citizens of the countries where inequality is intense will increase and their health will become even better indirectly due to the contribution of health to production.

Anahtar Kelimeler

health, health inequality, world health organization regions

Kaynakça

• Aba, G. ve Ateş, M. (2015). Sağlıkta Eşitsizlikler (1. Baskı). İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Abel-Smith, B. (1994). An Introduction to Health Policy, Planning and Financing. London: Longman Group Limited.
• Anyangwe, S.C.E. ve Mtonga, C. (2007). Inequities in the Global Health Workforce: The Greatest Impediment to Health in Sub-Saharan Africa. Int. J. Environ. Res. Public Health, 4(2), 93-100.
• Belek, İ. (1998). Sınıf, Sağlık, Eşitsizlik. İstanbul: Sorun Yayınları.
• Braveman, P. ve Gruskin, S. (2003). Defining Equity in Health. Journal of Epidemiology and Community Health, 57(4), 254-258.
• Braveman, P. & Gruskin, S. (2003). Poverty, Equity, Human Rights and Health. Bulletin of The World Health Organization, 81(7), 539-545.
• Çelik, Y. (2013). Sağlık Ekonomisi (2. Baskı), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Forster, T., Kentikelenis, A., ve Bambra, C. (2018). Health inequalities in Europe: Setting the stage for progressive policy action, Erişim Tarihi: 21.07.2020, https://www.feps-europe.eu/attachments/publications/1845-6%20health%20inequalities%20inner-hr.pdf
• Fuchs, VR. (2011). Who Shall Live?: Health, Economics And Social Choice. New York: Basic Books, Inc. Publishers.
• McGuire, A. Hendersen, J. ve Mooney G. (1995). The Economics of Health Care: An Introductory Text, London: Routledge.
• Mooney, G. (1992). Economics, Medicine and Health Care (2nd Edition). London: Harvester, Wheatsheaf.
• Mooney, G. (1994). Key Issues in Health Economics. England: Prentice Hall/Harvester, Wheatsheaf.
• NHS (2015). Health Inequalities: What are they? How do we reduce them? A series of briefings to promote action to reduce health inequalities. Inequality Briefing, NHS Scotland, Erişim Tarihi: 20.07.2020, http://www.healthscotland.scot/media/1086/health-inequalities-what-are-they-how-do-we-reduce-them-mar16.pdf
• O'Donnell, O. (2007). Access to Health Care in Developing Countries: Breaking Down Demand Side Barriers. Cadernos de Saúde Pública, 23(12), 2820-2834.
• Şantaş, F. ve Şantaş, G. (2018). Türkiye’nin, Bölgelerin ve İllerin Sağlık Değişkenleri Açısından Mevcut Durumu ve Sıralanması. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2419-2432.
• Whitehead, M. ve Dahlgren, G. (2006). Concepts and Principles for Tackling Social Inequities in Health: Levelling Up. Part 1, Studies on Social and Economic Determinants of Population Health 2. World Health Organization. Erişim Tarihi: 12.087.2020, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/107790/E89383.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Yardım, M.S. ve Özcebe, H. (2010). Ankara İli Çankaya İlçesinde 25 Yaş ve Üzeri Nüfusun Sağlık Düzeyinde Sosyoekonomik Farklılıklar. Ege Tıp Dergisi, 49(1), 19-30.
• Yoloğlu, A.C., Kurt, A.Ö., Sarıkaya Levent, Y., Levent, T., Burat, S., Karaca, S. ve Gökalp, S. (2020). Sağlık Eşitsizlikleri, DSÖ Yaşam Kalitesi Ölçeği Üzerinden Bir Değerlendirme: Mersin İli Mezitli İlçesi Örneği. Planlama, 30(1),66–88.