The Relationship Between Emotional Intelligence And Patient-Centered Care in Patient’s Perspective

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 3, 202 - 215, 30.12.2024

Ceyda Ataç , Harun Kırılmaz

Öz

The study aims to determine the emotional intelligence levels of individuals and their perceptions of patient-centered care, to determine whether there is a difference according to socio-demographic characteristics, and to examine the relationship between emotional intelligence and patient-centered care. A descriptive research model was used in the study. Research data were obtained with Rotterdam Emotional Intelligence Scale, Patient-Centered Care Scale, and personal information form. Descriptive statistics, difference analysis, correlation analysis, and regression analysis were used to analyze the research data. The emotional intelligence levels and patient-centered care perceptions of the participants were high. There is a difference between emotional intelligence according to the gender, age, and income status of the participants. There is a difference between patient-centered care according to the educational status of the participants. There is a positive moderate relationship between individuals' emotional intelligence levels and patient-centered care perceptions. The models revealing the effect of emotional intelligence on patient-centered care and its sub-dimensions are significant and positive. Individuals who can control their emotions have patient-centered service expectations. Providing patient expectations leads to an increase in service quality and patient satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Emotional intelligence, patient-centered care, health care, patient

Hasta Perspektifinden Duygusal Zekâ ve Hasta Merkezli Bakım İlişkisi

Öz

Çalışmanın amacı bireylerin duygusal zekâ düzeyleri ile hasta merkezli bakım algılarının belirlenmesi, sosyo-demografik özelliklere göre fark olup olmadığının tespit edilmesi, duygusal zekâ ile hasta merkezli bakım ilişkisinin incelenmesidir. Araştırmada tanımlayıcı araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma verileri Rotterdam Duygusal Zekâ Ölçeği, Hasta Merkezli Bakım Ölçeği ve kişisel bilgi formu ile elde edilmiştir. Araştırma verilerinin analizinde tanımlayıcı istatistikler, fark analizleri, korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. Katılımcıların duygusal zekâ düzeyleri ve hasta merkezli bakım algıları yüksek düzeydedir. Katılımcıların cinsiyeti, yaşı ve gelir durumuna göre duygusal zekâ arasında farklılık söz konusudur. Katılımcıların eğitim durumuna göre hasta merkezli bakım arasında farklılık vardır. Bireylerin duygusal zekâ düzeyleri ve hasta merkezli bakım algıları arasında pozitif yönlü orta düzeyli ilişki vardır. Duygusal zekânın hasta merkezli bakım ve alt boyutlarına etkisini ortaya koyan modeller anlamlı ve olumludur. Duygularını kontrol edebilen bireylerin hasta merkezli hizmet beklentisi oluşmaktadır. Hasta beklentilerinin karşılanması, hizmet kalitesinin artmasını ve hasta memnuniyetini sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Duygusal zekâ, hasta merkezli bakım, sağlık hizmeti, hasta

Kaynakça

• Akbolat, M., ve Işık, O. (2012). Sağlık çalışanlarının duygusal zekâ düzeylerinin motivasyonlarına etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32.
• Altıok, M., Yılmaz, M., Sevda, Ö., Nacar, H., Yaman, Z., ve Sungur, M. A. (2016). Klinisyen hemşirelerde duygusal zekâ: nitel ve nicel verilerle Mersin örneği. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 48-59.
• Bal, H. (2001). Bilimsel Araştırma ve Yöntemleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Basımevi.
• Balcı Süslü, S. (2016). Duygusal zekâ ve örgütsel stres: Örgütlerde hemşirelerin duygusal zekâ becerileri ve stresle başa çıkma düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi.
• Bankert, E., Lazarek-LaQuay, A., & Joseph, J. M. (2014). Patient-centered care. Introduction to Quality and Safety Education for Nurses, 161-189.
• Birks, Y. F., & Watt, I. S. (2007). Emotional intelligence and patient-centred care. Journal of the Royal society of medicine, 100(8), 368-374.
• Cai, Y., Guo, P., Tu, J., Hu, M., Liu, L., Ryan, B. L., et. al. (2023). Contextualizing the revised patient perception of patient-centeredness (PPPC-R) scale in primary healthcare settings: a validity and reliability evaluation study. Research Square.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences Printed in the United States of America: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. https://www.utstat.toronto.edu/~brunner/oldclass/378f16/readings/Cohen Power.pdf adresinden 05 Mart 2024 tarihinde erişilmiştir.
• Cote, S., & Miners, C. T. (2006). Emotional intelligence, cognitive intelligence, and job performance. Administrative Science Quarterly, 51(1), 1-28.
• Cramm, J. M., & Nieboer, A. P. (2018). Validation of an instrument for the assessment of patient-centred care among patients with multimorbidity in the primary care setting: the 36-item patient-centred primary care instrument. BMC Family Practice, 19, 1-10.
• Çolak Okumuş, D., ve Uğur, E. (2017). Hemşirelerin duygusal zekâ düzeylerinin bakım davranışlarına etkisi. ACU Sağlık Bil Dergisi, (2), 104-109.
• Delikoyun, D. (2017). Üniversite öğrencilerinde duygusal zekâ ve benlik saygısı arasındaki ilişki. (Yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Dutoğlu, G., ve Tuncel, M. (2008). Aday öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 11-32.
• Erdem, M., İlgan, A., ve Çelik, F. (2013). Lise öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 8(12).
• Erdoğan, M., ve Kırılmaz, H. (2020). Hasta merkezlilik ve hasta merkezli bakım. İnsan ve İnsan, 7(24), 97-126. Fraenkel, L. (2013). Incorporating patients’ preferences into medical decision making. Medical Care Research and Review, 70(1_suppl), 80S-93S.
• Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence. Bantam.
• Güllüce, A. Ç., ve İşcan, Ö. F. (2010). Mesleki tükenmişlik ve duygusal zekâ arasındaki ilişki. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(2), 7-29.
• Güney, S. (2013). Davranış Bilimleri (7. Baskı). Nobel Yayıncılık. Harrod, N. R., & Scheer, S. D. (2005). An exploration of adolescent emotional intelligence in relation to demographic characteristics. Adolescence, 40(159).
• Kaçan, H., Karakulle, İ., ve Aydın, E. (2023). Örgütsel vatandaşlık davranışının yordacıları olarak duygusal zekâ ve kişilik özellikleri: hemşireler üzerinde kesitsel bir çalışma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 39, 170-193. https://doi.org/10.18092/ulikidince.1223400
• Karagöz, Y. (2014). SPSS 21.1 Uygulamalı Biyoistatistik. Nobel Akademik Yayıncılık. Kılıç, S., Doğan, S., ve Demiral, Ö. (2007). Kurumların başarısında duygusal zekânın rolü ve önemi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(1), 209-230.
• Kırılmaz, H., Ataç, C., Erdoğan, M., ve Arslanoğlu, A. (2023). Turkish validity and reliability of patient-centred care scale . Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 10 (3) , 337-347.
• Koponen, A. M., Simonsen, N., & Suominen, S. (2017). Quality of primary health care and autonomous motivation for effective diabetes self-management among patients with type 2 diabetes. Health Psychology Open, 4(1), 2055102917707181.
• Kreindler, S. A. (2013). The politics of patient-centred care. Health Expectations. 18/5, 1139-1150. Newsome, S., Day, A. L., & Catano, V. M. (2000). Assessing the predictive validity of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 29(6), 1005-1016.
• Pekaar, K. A., Bakker, A. B., Linden, D., & Born, M. (2017). Self- and other-focused emotional intelligence: development and validation of the rotterdam emotional ıntelligence scale (REIS). Personality and Individual Differences, 120 (2018), 222-233.
• Pulvirenti, M., McMillan, J., & Lawn, S. (2014). Empowerment, patient centred care and self-management. Health Expectations, 17(3), 303-310.
• Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211. https://doi.org/10.2190/DUGG-P24E-52WK-6CDG
• Stys, Y., & Brown, S. L. (2004). A review of the emotional intelligence literature and implications for correction. Research Branch Correctional Service of Canada, (340).
• Şahin, G., ve İğde Artıran, F. A. (2014). Hasta merkezli bakım-ortak karar alma süreci ve kalite. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics. 5(3), 38-43.
• Tanrıöğen, A., ve Türker, Y. (2019). Rotterdam duygusal zekâ ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 348-369.doi: 10.9779/pauefd.514377
• Türkiye İstatistik Kurumu (2022, 31 Aralık). Nüfus ve demografi istatistikleri. https://cip.tuik.gov.tr adresinden 20 Mart 2024 tarihinde erişilmiştir.
• Uludağ, A. (2016). Adana il merkezinde aile hekimleri ve hastalarının hasta merkezli bakım algıları. (Uzmanlık tezi). Çukurova Üniversitesi.
• Uslu, O. (2020). Demografik faktörler çalışanların duygusal zekâsıyla nasıl ilişkilidir?. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 88-100.
• Yalın, E. (2015). İş yaşamında duygusal zekâ düzeylerinin problem çözme becerilerine olan etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi.