An Analysis of Rosette Motifs and Niches Ornamantions in Deyrulzafaran Monasteryand and Kasımiye Madrasah

Yıl 2025, Sayı: Advanced Online Publication, 1138 - 1177

Songül Taş

https://doi.org/10.47994/usbad.1682308

Öz

The architectural structures tha tstarted with the transition to settled life provide a lot of information about the beliefs, cultures and lifestyles of the people who built them. The ornaments in these architectural structures are also historical documents for a beter understanding of these issues. The encounter and intertwining of different cultures creates an environment of cultural communication and exchange (influencing/enabled). In places where communities with different belief sand cultures live together, it is possible to see both differences and great similarities in the decorations on architectural structures. These similarities may be the result of deep mental activities such as beliefs, ideas, philosophical views, or sometimes they may be the result of aesthetic tastes that are pleasing to the eye and heart. Mardin is a cosmopolitan city where different cultures and beliefs have been living to get her throughout history. The interaction and communication brought about by living together has led to the emergence of profound effects of different cultures and beliefs on each other. Inthisstudy, a comparison and a analysis of the rosette motifs and ornamantions niches in the Deyrulzafaran Monastery belonging to the Assyrians and the Kasımiye Madrasah belonging to the Muslims in Mardin was made. In this way, it has been tried to reveal the similarities and differences between the two belief/cultural worlds.

Anahtar Kelimeler

Mardin , Rosette , Gülbezek , Deyrulzafaran Monastery , Kasimiye Madrasa

Deyrulzafaran Manastırı ve Kasımiye Medresesinde Yer Alan Rozet Motifleri ile Nişlerdeki Bezemelerin İncelenmesi

Öz

Yerleşik hayata geçişle başlayan mimari yapılar, bunları inşa eden insanların inançları, kültürleri ve hayat tarzları hakkında pek çok bilgi verir. Bu mimari yapılarda yer alan süslemeler bu konuların daha iyi anlaşılması için tarihi birer belge niteliği de taşır. Farklı kültürlerin birbirleriyle karşılaşması ve iç içe geçmeleriyle kültürel bir iletişim ve alışveriş (etkileme/etkilenme) ortamı doğmuştur. Farklı inanç ve kültürlere sahip toplulukların bir arada yaşadıkları yerlerde mimari yapılar üzerindeki süslemelerde hem farklılıkları hem de büyük benzerlikleri görmek mümkündür. Bu benzerlikler birbirinden etkilenmenin bir inanç, fikir, felsefi bakış gibi derin zihinsel faaliyetlerin sonucu olabildiği gibi bazen de göze ve gönle hoş gelen estetik beğenilerin bir sonucu da olabilmektedir. Mardin tarih boyunca farklı kültür ve inançların birlikte yaşadığı kozmopolit bir şehirdir. Bir arada yaşamanın getirdiği etkileşim ve iletişim, farklı kültür ve inançların birbiri üzerinde derin etkilerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu çalışmada Mardin’de biri Süryanilere ait olan Deyrulzafaran Manastırı ile diğeri Müslümanlara ait olan Kasımiye Medresesinde bulunan rozet motifleri ile nişlerdeki bezemeler incelenmiştir. Bu suretle iki inanç/kültür
dünyası arasındaki benzerlik ve farklılıkların neler olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mardin , Rozet , Gülbezek , Deyrulzafaran Manastırı , Kasımiye Medresesi

Kaynakça

• Atalan, Ö. (2007, Ekim 25-26-27). Artuklu Mimarisi'nin Anıtsal Mimarisinin Korunması Üzerine Model Yaklaşımı: Kasımiye Medresesi Örneği. Artuklular I. Uluslararası Artuklu Sempozyumu Bildirileri 2. Mardin Valiliği Kültür Yayını, 307-315.
• Bayrak, M. O. (1979). Mardin. Türkiye Tarihi Yerler Kılavuzu, Remzi Kitapevi.
• Bilge, Y. (2006). Geçmişten Günümüze Deyrulzafaran Manastırı, G.D.K Yayınları.
• Birol, F.İ. (2008). Türk Tezyini Sanatlarında Desen Tasarımı. Kubbealtı Yayınları.
• Çağlayan, M. (2017) Mardin Anıtsal Yapılarında Değişmişlik ve Özgünlük Sorunları. (Yayın No.450906). [Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Deyrulzafaran Manastırı, (1993). AnaBritannica Genel Kültür Ansiklopedisi 7.222. Ana Yayıncılık. Dolapönü, H. (1972). Tarihte Mardin. Hilal Matbaacılık.
• Erdem, S. (1992). “Buhur”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 6, 383-384. TDV Yayınları. Everi, N. (2022). Mardin Güneş Ülkesi, Eyayınları.
• Göyünç, N. (1969). XVI. yüzyılda Mardin Sancağı, Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Mardin Valiliği, (2022). Mardin İli Kültür Envanteri Artuklu-Ömerli.
• Mardin Valiliği, (2013). Kent Haritası ve Şehir Planı, Mardin Gezilecek Yerler.
• Nuhoğlu, M., Taş, S. (2024, Kasım). Derulzafaran Manastırında Bulunan Azizler Evi Kapısının Süsleme Açısından Yorumlanması. 6.Uluslararası Geleneksel, Yöresel ve Kültürel Değerler Sempozyumu, 159-169. Gaziantep. Ögel, S. (1987). Anadolu Selçuklularının Taş Tezyinatı, Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
• Öney G. (1992). Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Şimşir, S. (2022). Mardin Deyrulzafaran Manastırının mekân- iç mekân analizi yeniden işlevlendirme kapsamında incelenmesi (Yayın No. 786323) [Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• https://www.atlasdergisi.com/kesfet/gezi/mardin-deyrulzafaran-manastiri-mardin-gezi-rehberi.html