MAHTUMKULU DİVANI’NDA OLUMSUZ CÜMLELER

Yıl 2019, Sayı: 1, 5 - 12, 29.07.2019

Nesrin Sis , Emrah Türk

Öz

18. yüzyılda Türkmenistan’da yaşamış ve günümüze kadar hem Türk edebiyatı içerisinde hem de Türkmen edebiyatında kendine has bir yeri olan Mahtumkulu Firâkî Türkmenlerin en büyük şairi olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada, Himmet Biray tarafından yayınlanan “Mahtumkulu Divanı” adlı eserde bulunan şiirler,  olumsuz cümleler açısından incelenmiştir.

Araştırmanın amacı, Mahtumkulu Divanı’nda bulunan toplam üç yüz dört şiirde yer alan olumsuz cümlelerin yapı ve kuruluşlarına dair özelliklerini tespit etmektir. Araştırma, nitel bir yaklaşımla ele alınmış ve doküman incelemesi yöntemiyle şiirler incelenmiştir. Çalışmada, Mahtumkulu Divanı içerisinde yer alan olumsuz cümleler sayısallaştırılmış ve bu cümleler yapı ve kuruluşlarına göre tasnif edilmiştir. İncelenen şiirlerdeki olumsuz cümlelerin divandan seçilen örnekleri, çalışma içinde, eserdeki sayfa ve satır numaraları referans gösterilerek aktarılmıştır.

Araştırma bulgularına göre,  olumsuz cümle kullanımı açısından, şairin, isim cümlelerine nazaran, fiile dayalı olumsuzlamalara sıklıkla başvurduğu neticesine ulaşılmıştır. Bu cümlelerin sıklığı, diğer cümlelere oranı, yapı ve kuruluş özellikleri, çalışma sonunda yorumlanarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkmen edebiyatı, Mahtumkulu, Mahtumkulu Divanı, olumsuz cümle

NEGATIVE SENTENCES IN THE DIVAN OF MAHTUMKULU

Öz

Mahtumkulu, who lived in Turkmenistan in 18th century and had a unique place both in Turkish literature and in Turkmen literature until today, is considered as the greatest poet of Mahtumkulu Firâkî Turkmens. In this study, the poems in Mahtumkulu Divan which was published by HimmetBiray were examined in terms of negative sentences. The aim of this study is to determine the features and characteristics of the negative sentences in the three hundred and four poems in the Mahtumkulu Divan. The research was dealt with a qualitative approach and the poems were examined by document analysis method. In the study, the negative sentences in the Mahtumkulu Divan were quantified and were classified according according to their structures and constructions. The selected negative sentences from the poems were transferred to the text by refering to the assigned page and line numbers in the book. it was concluded from the results that, in using negative sentences, the poet frequently recoursed to verbal negativity rather than the noun clauses.

The frequency of these sentences, ratio to other sentences, structure and construction properties were interpreted at the end of the study.

Anahtar Kelimeler

Turkmen literature, Mahtumkulu, Mahtumkulu Divan, Negative sentence

Kaynakça

• Biray, H. (1992). Mahtumkulu Divanı. Ankara: Kültür Bakanlığı Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Caferoğlu, A. (1988).Türk Kavimleri. Ankara: Enderun Kitabevi.
• Gencan, T. N. (1979). Dilbilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kara, M. (2005) Türkmen Türkçesi Grameri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kara, M. (1998) Türkmen Türkçesi ve Türkmen Edebiyatı Üzerine Araştırmalar. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karahan, L. (2010). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
• Karakaya, İ. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri.(haz. Abdurrahman Tanrıöğen), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekin T., Ceylan E., Ölmez M., Ölmez Z., Eker S. (1995). Türkmence Türkçe Sözlük, Ankara: Simurg Kitapçılık ve Yayıncılık.
• TDK, (2011). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yıldırım, A., Şimşek H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.