MIDDLE EAST WEIGHTED ISLAMISM POLICY OF MUSTAFA KEMAL PASA IN THE PERIOD OF NATIONAL STRUGGLE

Yıl 2020, Sayı: 3, 174 - 192, 25.06.2020

Bahri Oğuzhan Demirezen

Öz

Islamism policy, which is one of the policies implemented by Mustafa Kemal Pasha in order to save the Turkish nation and succeeding the struggle by realizing Misakimillî, has an important place in the history during the National Struggle Period. The fact that there is not much study on this subject directly in the literature creates the problem of this study. In this context, the aim of the study is to examine Mustafa Kemal Pasha's policy of Islamism towards the Middle East geography. In order to reach the aim in the study, the relevant literature has been evaluated, besides a general inference was made by analyzing the documents and resources obtained. As a result, it was concluded that the Islamism policy implemented by Mustafa Kemal in the Middle East had a positive effect on the course of the liberation war and negatively affected the interests of the imperialist states. Furthermore, suggestions were made for future studies as a result of the research.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Pasha, Pan-Islamism, National Struggle, Policy, Middle East

MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN ORTADOĞU AĞIRLIKLI İSLAMCILIK POLİTİKASI

Öz

Milli Mücadele Döneminde Mustafa Kemal Paşa’nın Türk ulusunu kurtarmak ve Misakımillî’yi gerçekleştirerek mücadeleyi başarıya ulaştırma yolunda cephe haricinde uyguladığı dâhice politikalardan biri olan İslamcılık politikası tarihte önemli bir yer tutmaktadır. Literatürde doğrudan bu konu ile ilgili fazla çalışmaya rastlanılmaması bu çalışmanın problemini oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı Mustafa Kemal Paşa’nın Ortadoğu coğrafyasına yönelik İslamcılık politikasını incelemektir. Çalışmada amaca ulaşmak için konu ile ilgili literatür değerlendirilmiş, ayrıca elde edilen dokümanlar ve kaynaklar analiz edilerek genel bir çıkarımda bulunulmuştur. Sonuç olarak Mustafa Kemal’in Ortadoğu’da uyguladığı İslamcılık politikasının kurtuluş savaşının seyrine olumlu bir etkide bulunduğu, emperyalist devletlerin çıkarlarını ise olumsuz etkilediği kanaatine ulaşılmıştır. Ayrıca araştırmanın sonucunda gelecek çalışmalara önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Paşa, İslamcılık, Politika, Milli Mücadele, Ortadoğu

Kaynakça

• Azamat, N. (2009). Senusi Ahmed Şerif. TDV İslam Ansiklopedisi. (Cilt. 36, 527-529). İstanbul: İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezareti, Şifre Kalemi, nr. 47/98, 2 Muharrem 1333 ile Dahiliye Nezareti Şifre Kalemi, nr. 48/173, 9 Ramazan 1333, Meclis-i Vükela, nr. 239/104 ve 195/21.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Meclis-i Vükela, nr. 239/104, 19 Nisan 1331.
• Borak, S. (1998). Atatürk’ün Resmi Yayınlara Girmemiş Söylev Demeç Yazışma ve Söyleşileri. İstanbul: Kaynak Yayınları İstanbul.
• Doğan, T. (2006). Sadabat Paktı Işığında Atatürk’ün Ortadoğu Politikasının Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Kayseri.
• Erdal, İ. (2012). Atatürk Dönemi (1923-1938) Türk-İran İlişkileri ve Sadabad Paktı. Karadeniz Araştırmaları Dergisi 34, 77-88.
• Hatipoğlu, S. (2015). Milli Mücadelede Suriye İtilafnamesi. Milli Mücadelede Güney Bölgesi Sempozyumu 25-27 Aralık 2013, Gaziantep, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Hülagü, M. (2008). İngiliz Gizli Belgelerine Göre Milli Mücadelede İslamcılık ve Turancılık İslam Birliği ve Mustafa Kemal. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Hülagü, M. (1999). Milli Mücadele Dönemi Türkiye-İslam Ülkeleri Münasebetleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 15(45), 901-938.
• Kasalak, K. (2007). Irak’ta Manda Yönetiminin Kurulması ve Atatürk Dönemi Türkiye-Irak İlişkileri. Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi 5(9), 187-201.
• Kavas, A. (2009). Senusiyye Tarikatı. TDV İslam Ansiklopedisi. (Cilt. 36, 536-538). İstanbul: İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Keskin, M. (1991). Hindistan Müslümanlarının Milli Mücadele’de Türkiye’ye Yardımları. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Malkoç, E. (2016). 20. Yüzyılın İkinci Yarısında Türkiye ile Hindistan’ın Siyasi İlişkileri. Avrasya İncelemeleri Dergisi 5(1), 109-145.
• Mutlu, C. (2019). Yeni Belgeler Işığında Türk Milli Mücadelesinde Şeyh Senusi. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 88, 55-82.
• Özcan, A. (1998). Osmanlı-Hindistan Münasebetleri. TDV İslam Ansiklopedisi. (Cilt. 18, 101-108). İstanbul: İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Özlü, H. (2012). Türk Afgan Dostluk ve İş Birliği Anlaşması Kapsamında Atatürk Dönemi Türkiye-Afganistan İlişkilerine Bakış. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 8, 31-46.
• Sarınay, Y. (2000). Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası-Makaleler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 16(48), 675-918.
• The New York Times, Published: 1 August 1919.
• Umar, Ö. O. (2010). Milli Mücadele Dönemi Atatürk’ün Ortadoğu Politikası. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20(1), 443-470.
• Yeşilbursa, B. K. Atatürk Dönemi Türkiye’nin Ortadoğu Politikası ve Misak-ı Milli. Erişim adresi: https://www.academia.edu Erişim Tarihi: 09.12.2019.
• Yılmaz, A. (2010). Amanullah Han’ın Islahatları ve Atatürk. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 21, 155-165.
• Yılmaz, M. (2015). Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası (1919-1938). Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Dergisi 1, 2-28.