CONQUEST OF CONSTANTINAPOLE AND BLACK DEATH

Yıl 2020, Sayı: 3, 441 - 459, 25.06.2020

Ece Yüksel

Öz

Plague is an infectious disease caused by bacteria called Yersinia pestis, and it has influenced the whole world in the middle ages. Istanbul, the capital of the Ottoman Empire, remained the capital of Byzantine until 1453, although it was surrounded by different states throughout history. The surrender of Istanbul by the Turks is a great military success that changes the world history as much as Turkish history. The people of Konstantiniyye faced many epidemic diseases due to food shortage, especially clean water. One of the biggest enemies of the city people, who are already psychologically damaged, is the plague. In this article, the plague epidemic in the city during the siege of Constantinople by the Ottoman army was examined. In this study, the surrender process and plague epidemic are evaluated by taking the works of Byzantine historians as the primary sources of the period.

Anahtar Kelimeler

II. Mehmet, Constantinapol, Plague, Conquest, Byzantine Historians

KONSTANTİNAPOL’ÜN FETHİ VE VEBA

Öz

Veba, Yersinia pestis adlı bakterinin sebep olduğu bulaşıcı bir hastalık olup Ortaçağ’da bütün dünyayı etkisi altına almıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul, tarih boyunca farklı devletler tarafından kuşatılmasına rağmen, 1453’e kadar Bizans’ın başkenti olarak kalmıştır. İstanbul’un Türkler tarafından fethi Türk tarihi kadar dünya tarihini değiştiren büyük bir askeri başarıdır. Konstantiniyye halkı, başta temiz su olmak üzere yiyecek sıkıntısı sebebiyle pek çok salgın hastalık ile karşı karşıya kalmıştır. Psikolojik olarak zaten yıpranmış olan şehir halkının en büyük düşmanlarından biri vebadır. Bu makalede Konstantinapol’ün Osmanlı ordusu tarafından kuşatılması sürecinde, şehirde yaşanan veba salgını incelenmiştir. Bu çalışmada, dönemin birincil kaynakları olan Bizanslı tarihçilerinin eserleri referans alınarak fetih süreci ve veba salgını değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

II. Mehmet, Konstantinopolis, Veba, Fetih, BizanslıTarihçiler

Kaynakça

• Akbaba, G. (1999). Bir Salgının Öyküsü. Bilim ve Teknik Dergisi Nisan, 98-101.
• Altan, E. (2017). İstanbul’un Fethi Sırasında Şehirde Yaşananlar ve Psikolojik Durum. Tarih Dergisi 66, 64-76.
• Balcı, İ. (2014). İstanbul’un Fethine İlişkin Hadis Rivayetlerine Farklı Bir Yaklaşım. Osmanlı İstanbul’u Sempozyumu, II. Uluslararası Osmanlı İstanbul’u Sempozyum Bildiriler (27-29 Mayıs), İstanbul: 29 Mayıs Üniversitesi Yayını, 859-889.
• Canbulat, İ. (2019). Fetih Sonrası İstanbul’un İskânı Değişen Şehirli ve Evini 1455-1471 Kaynakları Üzerinden Okumak. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9(2), 706-740.
• Çalışkan, A. & Eyicil, A. (2019). 18. Yüzyıl ve 19. Yüzyılda Halep ve Civarında Salgın Hastalıklar. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 19(18), 1289-1320.
• Emecen, F. (2017). Fetih ve Kıyamet 1453, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Emecen, F. (2003). Lanetli Şehir Düştü: İstanbul’un Fethi ve Kıyamet Senaryoları. Osmanlı Araştırmaları Dergisi XXII, 191-205.
• Francis, Y. (2002). Şehir Düştü! Bizanslı Tarihçi Francis’den İstanbul’un Fethi. (Çev.). Kriton Dinçmen, İstanbul: Scala Yayınları.
• Genç, Ö. (2011). Kara Ölüm: 1348 Veba Salgını ve Ortaçağ Avrupa’sına Etkileri. Tarih Okulu Dergisi X, 123-150.
• Gökhan, İ. (2007). Barsbay Döneminde Mısırda Beşeri Olayların ve Doğal Felaketlerin İktisadi Hayat Üzerindeki (1422–1438). Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi 5(1), 15-49.
• Gökyay, O. Ş. (2002). Kızıl Elma. TDV İslam Ansiklopedisi. (Cilt: 25, 559-561), İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Hür, A. (2015). Kızıl Elma Nedir, Neresidir? içinde Radikal Gazetesi, 13.12.2015. Erişim adresi: http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/kizil-elma-nedir-neresidir-1491607/ Erişim tarihi: 25.04.2020.
• Kritovulos, M. (1967). İstanbul’un Fethi. (Çev.). Karolidi, Muzaffer Gökman, İstanbul: Akşam Kitap Kulübü.
• Lowry, W. H. (2003). Pushing to Stone Uphill the Impact of Bubonic Plaque on Ottoman Urban Society in the Fifteenth and Sixteenth Century. The Journal of Ottoman Studies - Osmanlı Araştırmaları Dergisi XXIII, 93-132.
• Marien, G. (2009). The Black Death in Early Ottoman Territories: 1347-1550. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bilkent Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Ankara.
• Nikiforuk, A. (2010). Mahşerin Dördüncü Atlısı, Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Norwich, J. J. (2013). Bizans, Gerileme ve Çöküş Dönemi (MS. 1082-1453). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Özdemir, F. (2008). Kızıl Elmayı Arayan Üç Yazar: Ö. Seyfettin - Z. Gökalp - R. Ş. Yeşim. Turkish Studies, International Periodical for Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/5, 504-515.
• Sarıbaş, S. (2019). Biyolojik Silahlar, Maria Fiaroto’nun Şifacı Romanında Veba Hastalığını Biyolojik Silah Olarak Kurgulaması Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi - JSHSR Journal of Social and Humanities Sciences Research 6(39), 1854-1863.
• Tsiamis, C. & Poulakou-Rebelakou E. vd., (2011). Epidemic Waves of the Black Death in the Byzantine Empire (1347-1453 AD) In Le Infezion Il Medicana Rivista Periodica Di Eziologia, Epidemiologia Diagnostica, Clinaca, Erişim adresi: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22037442/ Erişim tarihi: 24.06.2020.
• Uyar, M. & Kılıç, Y. (2017). Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi - Journal of Turkish World Studies 17/2, 163-181.
• Varlık, N. (2011). Taun. TDV İslam Ansiklopedisi. (Cilt: 40, 175-177), İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Varlık, N. (2015). İstanbul’da Veba Salgınları, Antikçağdan XXI. Yüzyıla. Büyük İstanbul Tarihi Toplum CIV. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi Yayını, 146-151.
• Yerasimos, S. (1993). Türk Metinlerinde Konstantiniye ve Ayasofya Efsaneleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yıldırım, N. (2010). Afetlerin Gölgesinde İstanbul, Tarih Boyunca İstanbul ve Çevresini Etkileyen Afetler içinde (Ed.). Said Öztürk, İstanbul: İstanbul Kültür A.Ş, 109-184.
• Veba. TDK Sözlüğü, https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 07.04.2020.
• Mahşerin Dört Atlısı: https://10layn.com/mahserin-dort-atlisi/ Erişim Tarihi: 12.04.2020