A BIOGRAPHY EXPERIMENT: IBRAHIM EDHEM PASHA (1818-1893)

Yıl 2020, Sayı: 4, 1236 - 1252, 22.12.2020

Mustafa Furkan Ulusoy

https://doi.org/10.47994/usbad.815297

Öz

İbrahim Edhem Pasha is a statesman who served as grand vizier during the reign of Sultan II. Abdulhamid Between 5 February 1877 and 11 January 1878. Two important events occurred during the years he was in the office of grand viziership. The first Parliament, which was opened with the proclamation of the Constitutional Monarchy, was convened during the Grand Vizier of Edhem Pasha. The Ottoman-Russian War of 1877-1878, which is known as the 93 War in history, took place during the period when Edhem Pasha was the grand vizier. Therefore, Edhem Pasha had to deal with serious issues during his nearly one year in office. This study is about the life of Ibrahim Edhem Pasha, one of the grand viziers of Abdulhamid II. Firstly, the origin, education and political activities of Pasha were emphasized. The duties that Edhem Pasha took at many levels of the state until he became the grand vizier were mentioned. After discussing the developments during his Grand Viziership, the personality of Pasha and his studies in the Ottoman scientific world has been mentioned.

Anahtar Kelimeler

Ibrahim Edhem Pasha, Grand Vizier, Ottoman Empire, Abdulhamid II

BİR BİYOGRAFİ DENEMESİ: İBRAHİM EDHEM PAŞA (1818-1893)

Öz

İbrahim Edhem Paşa, 5 Şubat 1877- 11 Ocak 1878 yılları arasında sultan II. Abdülhamid döneminde sadrazamlık yapmış bir devlet adamıdır. O’nun sadaret makamında bulunduğu yıllarda iki önemli hadise meydana gelmiştir. Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle açılan ilk Meclis-i Mebûsan, Edhem Paşa’nın sadrazamlığı sırasında toplanmıştır. Tarihe 93 Harbi olarak geçen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı da, Edhem Paşa’nın sadrazamlık yaptığı dönemde vuku bulmuştur. Dolayısıyla Edhem Paşa, görevde kaldığı bir yıla yakın süre zarfınca, ağır meselelerle uğraşmak zorunda kalmıştır. Bu çalışmada, II. Abdülhamid’in sadrazamlarından İbrahim Edhem Paşa’nın menşei, eğitimi ve siyasi faaliyetleri üzerinde durulmuştur. Edhem Paşa’nın sadaret makamına gelinceye kadar devletin birçok kademesinde aldığı görevlerden bahsedilmiştir. Sadrazamlığı sırasında yaşanan gelişmeler ele alındıktan sonra, son olarak Paşa’nın şahsiyetine ve Osmanlı bilim dünyası için yaptığı çalışmalara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Edhem Paşa, Sadrazam, Osmanlı Devleti, II. Abdülhamid

Kaynakça

• Ahmed Saip, Abdülhamid’in Saltanatının İlk Günleri (Yay. Ruhi Turfan), İstanbul, Erler Matbaası, 1983.
• Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Cilt: 4, İstanbul, Türkiye Yayınevi, 1971.
• Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi: Osmanlı Devlet Erkanı, Cilt: 5, İstanbul, Türkiye Yayınevi, 1971.
• Ergin, Osman Nuri, Türkiye Maarif Tarihi, Cilt:5, İstanbul, Eser Matbaası, 1977.
• Gövsa, İbrahim Alaettin, Meşhur Adamlar Hayatları-Eserleri, Cilt: 2, İstanbul 1935.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Sadrazamlar, Cilt: 2, İstanbul, Dergah Yayınları, 1982.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi: Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri (1876-1907), Cilt: 8, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2007.
• Kuneralp, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, İstanbul, İsis Yayınları, 1999. Mahmud Celâleddin Paşa, Mirât-ı Hâkikat: Tarih-i Hakikatlerin Aynası (Haz. İsmet Miroğlu), İstanbul, Bereket Yayınevi, 1983.
• Tunaşar, Seyhun, Osmanlı Devleti’nde Son Dönem Mason Sadrazamları ve Yönetime Etkileri, Istanbul, Piramit Yayınevi, 2003.
• Uzunçarşılı İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihinden Portreler, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2010.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Son Sadrazamlar ve Başvekiller, İstanbul, Ahmet Sait Matbabası, 1942.
• Süreyya, Mehmed, Sicill-i Osmani (Yay. Haz. Nuri Akbayar), İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
• Aydın, Mahir, “Doksanüç Harbi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt:9 (1994), s. 498-499.
• Aydın Mahir, “İbrahim Edhem Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt:10 (1994), s. 418-420.
• Eldem, Edhem, "Bir Biyografi Üzerine Düşünceler: İbrahim Edhem Paşa Rum muydu?”, Toplumsal Tarih, Sayı: 202 (2010), s. 2-12.
• Eldem, Edhem, “Sadrazam İbrahim Edhem”, https://tr.ambafrance.org/Sadrazam-Ibrahim-Edhem. İnalcık, Halil, “Hüsrev Paşa, Koca”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt: 19 (1999), s. 41-45.
• Koç, Havva, “Bir Belge Işığında İbrahim Edhem Paşa ve Ailesi Hakkında Hatırlamalar”, Osman Hamdi Bey ve Dönemi 17-18 Aralık 1992 (Yay. Haz. Zeynep Rona), İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1993, s. 27-40.
• Küçük, Cevdet, “Abdülmecid”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt:1 (1988), s. 259-263.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “İbrahim Edhem Paşa Âilesi ve Halil Edhem Eldem”, Halil Edhem Hatıra Kitabı, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2013.