19. Yüzyıl Sonlarında Kırklareli Merkez İlçede Bulunan Gayrimüslim Okulları

Yıl 2022, Sayı: 9, 437 - 457, 20.08.2022

Gökben Pala Azsöz

https://doi.org/10.47994/usbad.1086159

Öz

Tanzimat (1839) ve Islahat (1856) sonrası süreçte Osmanlı Devleti’nde yaşayan gayrimüslim azınlıklara yeni haklar tanınmış ve bu tebaa kendilerine tanınan yeni haklar sayesinde dini ve sivil pek çok yapı inşa etmiştir. Kendi dinlerini ve kültürlerini yaymak amacıyla eğitim politikaları çerçevesinde inşa edilen yapı türlerinden biri de okullar olmuştur. Gayrimüslimlere tanınan hakların genişletilmesiyle birlikte yeni açılacak gayrimüslim okulları da sistem içinde yerini bulmuştur. Daha sonraları büyük bir mesele haline gelen bu konu yüzyılın sonlarına doğru özellikle Rumeli’de gayrimüslim ve yabancı okullarının sayısının artmasıyla devlet tarafından önemsenir hale gelmiştir. Alan çalışması yapılan Kırklareli Merkez ilçede 19. yüzyılın sonunda toplamda 106 tane gayrimüslim okul yapısı bulunmaktaydı. Bu çalışmada Kırklareli Merkez ilçesindeki Astiki Skoli, Arion Müzik Okulu, Parthenogogeio ve Alliance Yahudi Okulu olmak üzere bilgi ve belgelerine ulaşılabilen dört gayrimüslim okulu incelenmiş ve günümüze ulaşan veya ulaşamayan bu yapılar hakkında bilgiler verilerek bir arşiv oluşturulmuştur. Bu arşiv ile günümüzde unutulmuş olan bu yapılar hakkında gelecek kuşaklara görsel ve yazılı bir kaynak bırakmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Azınlık Okulları, Bulgar/Musevi/Rum Okulları, Gayrimüslim Tebaa, Kırklareli

National Schools Located In The Central District Of Kırklareli At The Late Of The 19th Century

Öz

After the Tanzimat (1839) and the Reformation (1856), new rights were granted to the non-Muslim minorities living in the Ottoman Empire, and these subjects built many religious and civil structures thanks to the new rights granted to them. One of the types of buildings built within the framework of educational policies in order to spread their own religion and culture has been schools. With the expansion of the rights granted to non-Muslims, newly opened non-Muslim schools have also found their place in the system. This issue, which later became a big issue, became important to the state towards the end of the century, especially with the increase in the number of non-Muslim and foreign schools in Rumelia. 19 In the Central district of Kırklareli, where field work was conducted. At the end of the century, there were a total of 106 non-Muslim school structures. In this study, Kirklareli province in the past Skoli, Arion music school, and the Jewish Alliance on Accessible Information and documentation parthenogogeio school, four non-Muslim school and studied extant structures that do not reach or giving information about an archive has been created. With this archive, it is aimed to leave a visual and written resource to future generations about these structures that are forgotten today.

Anahtar Kelimeler

Minority Schools, Bulgarian/Jewish/Greek Schools, Non-Muslim Subjects, Kırklareli

Kaynakça

• A. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri (BOA) Bâb-ı Âli Evrak Odası Belgeleri (BEO).
• BOA. BEO., H. 02/Cemaziyelevvel/1329, M. 02/Mayıs/1911, 3900/292458.
• BOA. BEO. 1428/107027.
• İradeler Adliye ve Mezâhip Nezâreti (İ.AZN).
• BOA. İ.AZN., H. 09/Şaban/1317, M. 13/Aralık/1899, 36/1 lef 4.
• BOA. İ.AZN., H. 09/Şaban/1317, M.13/Aralık/1899, 36/1 lef 6.
• BOA. İ.AZN., H. 20/Zilhicce/1319, M. 9/Nisan/1902, 48/5.
• BOA. İ.AZN. 48/1320/B-05.
• BOA. İ.AZN. 36/1317/Ş-01.
• Maârif Nezâreti Mektûbi Kalemi Belgeleri (MF. MKT).
• BOA. Y.PRK. MF. 3/31
• B. Salnâmeler, Ansiklopediler, Arşivler ve Kültür Varlıkları Envanterleri 1300 Edirne Vilayet Salnâmesi, Vilayet Matbaası, Edirne.
• 1309 Edirne Vilayet Salnâmesi, Vilayet Matbaası, Edirne.
• 1310 Edirne Vilayet Salnâmesi, Vilayet Matbaası, Edirne.
• 1319 Edirne Vilayet Salnâmesi, Vilayet Matbaası, Edirne.
• ‘‘Kırklareli’’, İslam Ansiklopedisi (1977), s.762.
• Öğretmen Şaban Ercan Arşivi Kırklareli Valiliği, Kırklareli İl Yıllığı, Kırklareli, 1967.
• Kırklareli Kültür Varlıkları Envanter No: 39-01-765
• Kırklareli Kültür Varlıkları Envanter No: 39-01-780
• Kırklareli Kültür Varlıkları Envanter No: 39-01-784
• C. Tetkik Eserler Akın, V. (1997). Kırklareli Adının Tarihçesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi II., 9.
• Büyükkarcı, S. (2003). Türkiye’de Rum Okulları. Konya: Yelken Yayınları.
• Büyükkarcı, S. (2004). Türkiye’de Amerikan Okulları. Konya: Yelken Basım Yayın.
• Demirli, M. (2010). Kırklareli Rum Okulu Restorasyon Projesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dursunkaya, A. R. (1948a). Kırklareli Vilayetini Tarih Coğrafya Kültür ve Eski Eserleri Yönünden Tetkik C. I. Kırklareli: Yeşilyurt Basımevi.
• Dursunkaya, A. R. (1948b). Kırklareli Vilayetini Tarih Coğrafya Kültür ve Eski Eserleri Yönünden Tetkik C. II. Kırklareli: Yeşilyurt Basımevi.
• Gökbilgin, M. T. (1952). XV-XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livâsı, Vakıflar-Mülkler-Mukataalar. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Hacıhafızoğlu, E. (2003). Kırklareli’nin Mevcut Geleneksel Konut Çevresinin Kültür Bağlamında İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Haker, E. (2002). Bir Zamanlar Kırklareli’de Yahudiler Yaşardı. (Çev.). Natali Medina. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Haydaroğlu Polat, İ. (1990). Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Karaçam, N. (1995). Efsaneden Gerçeğe. Kırklareli: Özyılmaz Matbaası.
• Karpat, K. (2010). Osmanlı Nüfusu 1830-1914. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kırklareli, (1983). Yurt Ansiklopedisi. İstanbul.
• Vahapoğlu, M. H. (2005). Osmanlı’dan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okullar. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Somel, S. A. (2010). Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908). (Çev.). Osman Yener. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toptaş, B. (2012). Kırklareli Merkez İlçe ve Köylerindeki Gayrimüslim Eserleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Turfan, P. (2013). Osmanlıdan Günümüze İzmir’de Azınlık ve Yabancı Okullar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Ünsal, S. (1957). Kırklareli Monografisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü, İstanbul.
• Yannakopulos, Y. (1994). Doğu Trakya Saranda Eklesies. S: 74, Selanik: Rodamos Yayınları.
• İNTERNET KAYNAKLARI URL 1: Kırklareli. Erişim Adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1rklareli, Erişim Tarihi: 21.04.2021
• URL 2: Osmanlı İmparatorluğu'nda Edirne, Tekirdağ, Kırklareli ve Çatalca'daki okulları gösteren harita. Erişim Adresi: https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/113021 Erişim Tarihi: 07.07.2022
• URL 3: Kırklareli Rum Okulu’na ait bir fotoğraf/20. yüzyıl başı. Erişim Adresi:http://www.eskiturkiye.net/2101/kirklareli-rum-okulu#lg=0&slide=0, Erişim Tarihi: 21.04.2021
• URL 4: Vali Faik Üstün İlkokulu. Erişim Adresi: http://www.mebk12.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 20.01.2020
• URL 5: Vali Faik Üstün İlköğretim Okulu. Erişim Adresi:https://nilsen.com.tr/portfolios/vali-faik-ustun-kirklareli/, Erişim Tarihi: 20.04.2021
• URL 6: Vali Faik Üstün İlköğretim Okulu. Erişim Adresi:http://www.kirklareli.gov.tr/kentin-kalbi-yayla-mahallesinde-atacak-bir-tarih-daha-canlaniyor, Erişim Tarihi: 20.04.2021
• URL 7: Kırklareli Vali Faik Üstün İlkokulu Fotoğrafı. Erişim Adresi: https://www.facebook.com/39kirklarelihaber/photos/a.781390258543104/4025367720811992/, Erişim Tarihi: 20.04.2021
• URL 8: Arion Müzik Okulu. Erişim Adresi: http://adrianou125.blogspot.com/2011/08/krklareli.html, Erişim Tarihi: 21.04.2021
• URL 9: Tevfik Fikret İlköğretim Okulu. Erişim Adresi: https://tr.foursquare.com/v/tevfikfikretortaokulu/523adce711d2aeac71d5d322, Erişim Tarihi: 20.04.2021
• URL 10: Alliance Yahudi Okulunun Konumu. Erişim Adresi: https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/idari/164534/72/87/1619124480454, Erişim Tarihi: 23.04.2021