Oturak Âlemlerinden Barana Sohbetlerine Dönüşüm

Yıl 2022, Sayı: 9, 655 - 680, 20.08.2022

Mehmet Der Mahir Mak

https://doi.org/10.47994/usbad.1127827

Öz

Konya, tarihte siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan süregelen merkezi bir konumdadır. Kentin sahip olduğu merkezi konumun getirdiği çeşitlilik ve zenginlik, şehir kültürü içinde karşımıza çıkmaktadır. Oturak âlemleri de bu zenginliğin önemli bir parçası, müzikli eğlence kültürünün önemli bir örneğidir. Oturak âlemlerinin ortaya çıkış tarihi tam olarak bilinememekle birlikte, kökleri âşıklık geleneğine dayandırılmaktadır. Bu kadar köklü bir geçmişe sahip olan oturak âlemleri zaman içerisinde genel ahlâk, toplum huzuru ve asayiş bozucu bir niteliğe büründüğü gerekçesiyle yerini barana sohbetlerine bırakmıştır. Literatür taraması sonucunda oturak âlemleri ve barana sohbetleri üzerine sınırlı sayıda çalışmaya ulaşılmıştır. İncelenen bu çalışmalar kendi bağlamında oldukça değerli çalışmalardır. Ancak, bu makale oturak âlemleri ve barana sohbetlerinin dönüşümünü konu edindiği için incelenen çalışmalardan farklıdır. Çalışma içerisinde, yarı kurgulu kişisel görüşme yapılmış, belge analizi yöntemiyle Konya oturakları üzerine yazılmış sınırlı sayıda kaynak analiz edilmiş, oturak âlemleri ve barana sohbetlerindeki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Kare kod ile konuya dair verilen örnekler desteklenmiştir. Literatür taraması ve kişisel görüşme sonunda, oturak âlemleri ve barana sohbetleri bir organizasyon olarak belirlenip, dönüşümü etkileyen faktörler sebepleriyle birlikte ele alınmış ve oturak âlemleri ve barana sohbetleri arasındaki farklılıklar ve benzerlikler ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Müzikli Eğlence Sohbetleri/Toplantıları, Oturak Âlemi, Barana Sohbetleri, Konya Müzik Kültürü, Konya Halk Müziği

Transformation From Oturak Âlemleri To Barana Sohbetleri

Öz

Konya has been in a central position in history in terms of politics, economy and culture. The diversity and affluence which come as a result of its centralised location are encountered within the culture of the city. Oturak âlemi is a part of this culture, an important example of musical entertainment culture. Although the exact date of appearance of oturak âlemleri is unknown, its roots are based on the tradition of âşıklık. Oturak âlemi which has such a long history, has yielded to barana sohbetleri due to its transformation into a charachter that spoils the morals, public peace and order within the time. As a result of the literature review, a limited number of studies on oturak âlemleri and barana sohbetleri have been reached. These investigated studies are very valuable in their own context. However, this article is different from the studies that had been examined since the transformation of oturak âlemleri and barana sohbetleri is discussed in this study. In this study, an interview was done, using the document analysis method the limited written sources about Konya Oturakları has been analysed, the similarities and differences between oturak âlemleri and barana have been presented. At the end of the literature review and personal interview, oturak âlemleri ve barana sohbetleri were determined as an organization, the factors affecting the transformation were discussed together with their reasons, and the differences and similarities between oturak âlemleri and barana sohbetleri were revealed.

Anahtar Kelimeler

Musical Entertainment Culture, Oturak Âlemi, Barana Sohbetleri, Konya Music Culture, Konya Folk Music

Kaynakça

• Akman, A. (2006). Sosyal Yaşamın Önemli Birer Unsuru Olarak Konya Oturakları ve Baranaları. Türk Halk Kültürü Araştırmaları-2000. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Atlı, S. (2015). Somut Olmayan Kültürel Mirasa Bir Örnek: Balıkesir Pamukçu Erfene Sohbet Toplantıları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8, 7-25.
• Atlı, S. (2016). Erzincan-Kemaliye (Eğin), Sıra Gezme Sohbet Toplantıları ve Eğin Fasıl Grubu, Karadeniz Araştırmaları 51, 273-300.
• Atlı, S. (2018). Türkiye’deki Geleneksel Sohbet Toplantıları Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Folklor. 88-101.
• Çakır, V. (2005). Konya’nın Geleneksel Eğlence Kültürü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 17, 355-382.
• Çulcuoğlu, Ç. T. (2012). Çağdaş Müzik Eğitiminin Çevreden-Evrene İlkesi Işığında Konya Oturağının İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Demir, S. (2013). Türk Halk Müziğinde Türler. İstanbul: Usar Yayıncılık.
• Duygulu, M. (2014). Türk Hak Müziği Sözlüğü. Ankara: Pan Yayıncılık.
• Gazimihâl, M. R. (1947). Konya’da Mûsikî. Ankara: Halkevi Yayınları.
• Halıcı, M. (1985). Konya Sazı ve Türküleri. İstanbul: Özden Matbaacılık.
• Mak, M., (2021). Geçmişten Bugüne Müzikli Eğlence Toplantıları; Leyli, Derderbaba ve Salahiye Sohbetleri. Eurasian Academy of Sciences Eurasian Studies / Avrasya Çalışmaları 14, 1-18.
• Odabaşı, A. S. (1998). 20. Yüzyılın Başlarında Konya’nın Görünümü. Konya: Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• Odabaşı, A. S. (1999). Geçmişten Günümüze Konya Kültürü. Konya: Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• Odabaşı, A. S. (2000). Dünden Bugüne Konya Türküleri. Konya: Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• Odabaşı, A. S. (2003). Konya İmajı Mekanlar- İnsanlar. Konya: Konya Ticaret Odası Yayınları.
• Özbek, M., (2014). Türk Halk Müziği El Kitabı I Terim Sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Öztürk, A. O., Tan, N. & Turhan, S. (2007). Konya Halk Müziği. İstanbul: Ötüken Yayıncılık.
• Sakman, M. T. (2001). Konya Oturakları. İstanbul: Milenyum Yayınları.
• https://www.youtube.com/watch?v=h2Mq8YcCD98 Yayın Tarihi: 26.02.2012
• https://www.youtube.com/watch?v=h2Mq8YcCD98 Yayın Tarihi: 26.02.2012
• https://www.youtube.com/watch?v=T_6X8EG8m0E Yayın Tarihi: 21.12.2013
• TDK. (2022). Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 27.03.2022
• Mehmet Yücel Paşmakçı (12.05.2021)
• Fatih Çinioğlu (29.03.2021) – (25.03.2022)
• Kemal Pekçağlar (26.03.2022)
• Ali Pekçağlar (27.03.2022)
• Kemal Pekçağlar Özel Arşivi
• Fatih Çinioğlu