The Echoes Of The Reconsecration Of Hagia Sophia As A Mosque In The Conservative Media

Yıl 2022, Sayı: 9, 522 - 543, 20.08.2022

İlkim Özdikmenli Çelikoğlu

https://doi.org/10.47994/usbad.1128166

Öz

This article aims to reveal the entanglement of domestic and foreign political dimensions in the interpretation of the recent conversion of Hagia Sophia Museum in İstanbul, Turkey, into mosque, through a thematic analysis of the coverage of the topic in two conservative media outlets -Yeni Şafak and Türkiye newspapers- between July 1 and September 15, 2020. The findings are grouped in five headings: how the reconsecration is defined, reflections on the causes of the conversion into museum in the Kemalist period, explanation of the causes of the recent decision of reconsecration, the significance of Hagia Sophia in the so-called war between Turkey and global power elites, and replies to the opposition. It is concluded that the foreign policy aims of pursuing an assertive stance vis-à-vis the Western world and forging a unity in the Islamic world under the leadership of Turkey, and the domestic policy aim of consolidating Justice and Development Party’s power in the culturally and politically polarized atmosphere in Turkey are intertwined in the eyes of the conservative proponents of the government.

Anahtar Kelimeler

Hagia Sophia Mosque, Justice and Development Party, Turkish Politics, Turkish Foreign Policy, Media Coverage

Ayasofya’nın Yeniden Camiye Dönüştürülmesinin Muhafazakâr Medyadaki Yankıları

Öz

Bu makale geçtiğimiz yıllarda Ayasofya Müzesi’nin yeniden camiye çevrilmesi sürecinin algılanışında iç ve dış politika unsurlarının birbiriyle nasıl iç içe girdiğini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla konunun 1 Temmuz-15 Eylül 2020 tarihleri arasında muhafazakâr kanattan iki basın kuruluşunda -Yeni Şafak ve Türkiye gazeteleri- nasıl ele alındığı tematik analizle incelenmiştir. Bulgular beş başlık altında gruplandırılmıştır: camiye dönüştürmenin nasıl tanımlandığı, Kemalist dönemde müzeye dönüştürme kararının sebepleri üzerine düşünceler, yeniden camiye dönüştürme kararının altında yatan sebeplere ilişkin açıklamalar, küresel güç odakları ile Türkiye arasında var olduğu öne sürülen savaşta Ayasofya’nın yeri ve muhalefete yanıtlar. Batı dünyası karşısında iddialı bir pozisyon alınması ve Türkiye’nin liderliğinde İslam dünyasında bir birlik oluşturulması yolundaki dış politika hedefleri ile Türkiye’nin kültürel ve politik kutuplaşma atmosferinde Adalet ve Kalkınma Partisi’nin gücünün pekiştirilmesine yönelik iç politika hedeflerinin hükümetin muhafazakâr kanattaki destekçileri nazarında iç içe geçtiği sonucuna varılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ayasofya Camii, Adalet ve Kalkınma Partisi, Türk Siyaseti, Türk Dış Politikası, Medya İçeriği

Kaynakça

• Acar, Y. (2020). Ayasofya-i Kebir Cami-i’nin İbadete Açılmasının Dünya Basınında Yansımaları ve Turizm Faaliyetlerine Etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 8(4), 3396-3407.
• Akıncılar Derneği. (2013). Üstad Necip Fazıl Kısakürek/Ayasofya Konferansı. Retrieved from https://www.youtube.com/watch?v=7Fhx-INXhfo. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Anadolu Ajansı. (2016, October 20). Ayasofya'nın 4 Minaresinden 5 Vakit Ezan Sesi Yükseliyor. Retrieved from https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/ayasofyanin-4-minaresinden-5-vakit-ezan-sesi-yukseliyor/668646. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Arıboğan, D. U. (2021). The Case of Hagia Sophia's Opening to Worship as an Example of Political “Anamnesis”. Journal of Economy Culture and Society 63, 39-53. https://doi.org/10.26650/JECS2020-0089
• Arif, M. (2021). Content Analysis of Western Media Framing of Hagia Sophia Reconversion Decision. Global Mass Communication Review 6(4), 57-68. https://doi.org/10.31703/gmcr.2021(VI-IV).05
• Croke, B. (2021). Flashpoint Hagia Sophia. London: Routledge. https://doi.org/10.4324/978100316928
• Çelik, E., & Schrode, P. (2019). From Christchurch to Turkey’s Elections: A Global Symbiosis of Antagonisms. Turkeyscope 3(9). Retrieved from https://ssrn.com/abstract=3417912. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Ekinci, E. B. (2020, July 13). Mülkiyet Hakkı Zaman Aşımına Uğramaz! Türkiye. Retrieved from https://m.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/prof-dr-ekrem-bugra-ekinci/614408.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Eldem, E. (2015). Ayasofya: Kilise, Cami, Abide, Müze, Simge. Toplumsal Tarih 254, 76-85.
• Er, R. (2020, July 11). Hilal’in Haç’a Zaferi. Türkiye. Retrieved from https://m.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/rahim-er/614376.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Er, R. (2020, July 14). 24 Temmuz 2020. Türkiye. Retrieved from https://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/rahim-er/614424.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Er, R. (2020, August 15). Yunanistan’ın Hikayesi. Türkiye. Retrieved from https://m.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/rahim-er/614865.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Erhan, Ç. (2020, July 5). Temeli Çatlak Müze Kararnamesi. Türkiye. Retrieved from https://m.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/prof-dr-cagri-erhan/614289.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022. Habertürk. (2015, April 10). Ayasofya’da 85 yıl Sonra İlk Kez Kur’an Okundu. Retrieved from https://www.haberturk.com/gundem/haber/1064559-ayasofyada-85-yil-sonra-ilk-kez-kuran-okundu. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Jamaleddine, Z. (2020). Hagia Sophia Past and Future. Places Journal. Retrieved from https://placesjournal.org/article/hagia-sophia-past-and-future/?cn-reloaded=1. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Kaplan, Y. (2020, July 13). Ayasofya’nın Açılması, Türkiye’nin Önünü Açacak... Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/yusuf-kaplan/ayasofyanin-acilmasi-turkiyenin-onunu-acacak-2055658. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Kaplan, Y. (2020, July 26). Ayasofya Camii, Bu Toplumun Özgürlüğünün ve Ruhunun Tapusudur. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/yusufkaplan/ayasofya-camii-bu-toplumun-ozgurlugunun-ve-ruhunun-tapusudur-2055770. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Karagül, İ. (2020, July 13). Ayasofya: Tereddüt Edenin Tarihi Yoktur! Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/ibrahim-karagul/ayasofya-tereddut-edenin-tarihi-yoktur-turkiye-uzerindeki-bati-tekeli-kirildi-guc-yon-degistirdi-bu-iln-edildi-erdoganin-attigi-imzalar-alparslanlarin-fatihlerin-o-siyasi-genetigin-imzasidir-yuzyillarin-siyasi-genetigi-ile-vesyetci-kanadin-catismasi-en-az-atina-kadar-rahatsizlar-peki-sirada-ne-var-bu-daha-baslangic-2055655. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Karagül, İ. (2020, July 24). Ayasofya! Son Haçlı Seferi de Durduruldu. “Zulüm 1453’te Başladı” Diyenler için Tarih Bitti. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/ibrahim-karagul/ayasofya-son-hacli-seferi-de-durduruldu-zulum-1453te-basladi-diyenler-icin-tarih-bitti-2055750. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Karagül, İ. (2020, July 27). “Medeniyetler Savaşı” Türkiye’de Durduruldu! Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/ibrahim-karagul/-medeniyetler-savasi-turkiyede-durduruldu-ayasofya-acilisi-erdoganin-kurn-okumasi-jeopolitik-akil-guc-yukselisi-bilgelik-2055788. Retrieval date: April 30, 2022.
• Kılıçarslan, İ. (2020, July 26). Cami-i Kebir için Bazı Notlar. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/ismail-kilicarslan/cami-i-kebir-icin-bazi-notlar-2055769. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Kılınç, T (2020, July 25). Karın Ağrısı. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/taha-kilinc/karin-agrisi-2055757. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Kılınç, T (2020, July 15). Siyasî Sembol. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/taha-kilinc/siyas-sembol-2055673. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Koç, Y. (2020, July 12). Ayasoyfa’yı Açmakla Bitmiyor. Türkiye. Retrieved from https://m.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/yucel-koc/614399.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Koç, Y. (2020, July 26). Liderlik… Türkiye. Retrieved from https://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/yucel-koc/614586.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Koç, Y. (2020, September 3). Kaldığımız Yerden… Türkiye. Retrieved from https://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/yucel-koc/615129.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Korkmaz, T. (2020, July 7). Ayasofya Kararını Beklerken. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/tamerkorkmaz/ayasofya-kararini-beklerken-2055605. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Korkmaz, T. (2020, July 14). Ayasofya’nın Dirilişi; İmza: Bağımsız Müslüman Türkiye! Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/tamer-korkmaz/ayasofyanin-dirilisi-imza-bagimsiz-musluman-turkiye-2055668. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Korkmaz, T. (2020, July 15). Haçlı-Siyonist FETÖ’şizmine Karşı Omuz Omuza. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/tamerkorkmaz/hacli-siyonist-fetosizmine-karsi-omuz-omuza-2055677. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Korkmaz, T. (2020, July 22). Zurnanın “Zırt” Dediği Yer! Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/tamer-korkmaz/zurnanin-zirt-dedigi-yer-2055735. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Korkmaz, T. (2020, July 24). Gerçeklerin, Bir Gün Mutlaka Ortaya Çıkmak Gibi Bir Huyu Vardır… Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/tamer-korkmaz/gerceklerin-bir-gun-mutlaka-ortaya-cikmak-gibi-bir-huyu-vardir-2055753. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Korkmaz, T. (2020, July 29). Laikçi “Taş Kafa!”. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/tamerkorkmaz/laikci-tas-kafa-2055803. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Matthews, O. (2015, June 2). Islamists and Secularists Battle Over Turkey's Hagia Sophia Museum. Newsweek. Retrieved from https://www.newsweek.com/2015/06/12/battle-over-hagia-sophia-338091.html. Retrieval Date: May 10, 2022.
• Mısırlı, G., & Erdoğan, M. (2021). Ayasofya ile İlgili Haberlerin Medya ve İdeoloji Bağlamında Çözümlenmesi: Türk Yazılı Basını Örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder) 9(1), 351-372.
• Miş, N. (2020, July 14). Ayasofya’nın Dirilişi. Türkiye. Retrieved from https://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/nebi-mis/614420.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Miş, N. (2020, July 30). Saadet Partisi Feda mı Ediliyor? Türkiye. Retrieved from https://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/nebi-mis/614647.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Orakoğlu, B. (2020, July 27). Millet Bunlardan Bıktı. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/bulent-orakoglu/millet-bunlardan-bikti-2055787. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Öztürk, B. (2022). Presentation of the Opening of the Hagia Sophia Mosque in the Printed Media of Islamic Countries. Opus Journal of Society Research 19(46), 246-257. https://doi.org/10.26466/opusjsr.1070921
• Öztürk, H. (2020, July 24). Bugün Çifte Bayramdır Bizlere… Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/hasanozturk/bugun-cifte-bayramdir-bizlere-2055752. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Öztürk, H. (2020, July 28). Ayasofya-i Kebir’de Meleklerle Birlikte Secdeye Vardık, Hamdolsun. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/hasan-ozturk/ayasofya-i-kebirde-meleklerle-birlikte-secdeye-vardik-hamdolsun-2055791. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Republic of Türkiye Ministry of Foreign Affairs. (2020, May 11). Statement of the Spokesperson of the Ministry of Foreign Affairs, Mr. Hami Aksoy, in Response to a Question Regarding the Joint Declaration Adopted by the Ministers of Foreign Affairs of Egypt, Greece, GCA, France and the United Arab Emirates. Retrieved from http://washington.emb.mfa.gov.tr/Mission/ ShowAnnouncement/371764. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Reuters. (2019, March 29). Turkey's Erdogan Says He Plans to Change Hagia Sophia's Title from Museum to Mosque. Retrieved from https://www.reuters.com/article/us-turkey-election-museum/turkeys-erdogan-says-he-plans-to-change-hagia-sophias-%20title-from-museum-to-mosque-idUSKCN1RA1ZB. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Saleem, H., Iftikhar, F., Arif, M. Javed, A.U., & Akram, S. (2021). Islam In West: A Critical Discourse Analysis of the Western Newspaper Headlines Regarding Hagia Sophia's Conversion into a Mosque. Palarch’s Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology 18(8).
• Saydam, A (2020, July 25). Kutsal Bilgelik. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/ali-saydam/kutsal-bilgelik-2055761. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Selek, F. (2020, July 13). Ne Mutlu Bu Millete, Türkiye. Retrieved from https://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/fatih-selek/614404.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Şeker, M. (2020, July 28). Açamaz…A-ça-maz… Aaa Açtı, Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/mehmet-seker/acamaz-a-ca-maz-aaa-acti-2055796. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Şeker, M. (2020, July 31). Bunca Yıl Niye Beklediniz? Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/mehmetseker/bunca-yil-niye-beklediniz-2055818. Retrieval Date: April 30, 2022.
• The Arab Weekly. (2020, May 12). UAE, Egypt, Cyprus, Greece and France Denounce Turkey’s ‘Interference in Libya’, Drilling Off Cyprus. Retrieved from https://thearabweekly.com/uae-egypt-cyprus-greece-and-france-denounce-turkeys-interference-libya-drilling-cyprus. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. (2020, July 10). Retrieved from https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/120583/-insanligin-ortak-mirasi-olan-ayasofya-yeni-statusuyle-herkesi-kucaklamaya-cok-daha-samimi-cok-daha-ozgun-sekilde-devam-edecektir-. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Türkyılmaz, S. (2020, July 13). Simurg Ayasofya’ya Varabildi mi? Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/selcuk-turkyilmaz/simurg-ayasofyaya-varabildi-mi-2055660. Retrieval Date: April 30, 2022.
• T24. (2013, November 15). Ayasofya Cami mi Oluyor? Retrieved from https://t24.com.tr/haber/ayasofya-cami-mi-oluyor,244082. Retrieval Date: June 1, 2022.
• T24. (2019, March 16). Erdoğan, Ayasofya'nın İbadete Açılması Çağrısıyla İlgili Konuştu: Sultanahmet'i Doldurmayacaksın, 'Ayasofya'yı Dolduralım' Diyeceksin! Retrieved from https://t24.com.tr/video/erdogan-ayasofya-nin-ibadete-acilmasi-cagrisiyla-ilgili-konustu-sultanahmet-i-doldurmayacaksin-ayasofya-yi-dolduralim-diyeceksin,19160. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Uğur, F. (2020, July 28). Ayasofya, Atatürk Açık Yaralarımız ve Akıl. Türkiye. Retrieved from https://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/fuat-ugur/614623.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Uğur, F. (2020, August 13). AK Parti’den Dindar ve Kürt Seçmen Kopartma Operasyonları. Türkiye. Retrieved from https://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/fuat-ugur/614841.aspx. Retrieval Date: April 30, 2022.
• Yackley, A. J. (2012, May 26). Thousands Pray for Istanbul Landmark to Become Mosque. Reuters. Retrieved from https://www.reuters.com/article/uk-turkey-prayer/thousands-pray-for-istanbul-landmark-to-become-mosque-idUKBRE84P0FV20120526. Retrieval Date: May 10, 2022.
• Yeni Şafak. (2013, April 16). Ayasofya için İmza Kampanyası. Retrieved from https://www.yenisafak.com/gundem/ayasofya-icin-imza-kampanyasi-511255. Retrieval Date: May 10, 2022.
• Yeni Şafak. (2020a, June 11). 86 Yıldır Kanayan Yara: Ayasofya. Retrieved from https://www.yenisafak.com/video-galeri/hayat/86-yildir-kanayan-yara-ayasofya-2205535. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Yeni Şafak. (2020b, July 28). Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın'dan 'Atatürk' ve 'Ayasofya Açıklaması: Müsaade Etmeyiz. Retrieved from https://www.yenisafak.com/gundem/cumhurbaskanligi-sozcusu-ibrahim-kalindan-ataturk-ve-ayasofya-aciklamasi-musaade-etmeyiz-3550972. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Yeni Şafak. (2020c, July 15). Dini Jeopolitik Açıdan Ayasofya Camii. Retrieved from https://www.yenisafak.com/dusunce-gunlugu/dini-jeopolitik-acidan-ayasofya-camii-3549267. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Yeni Şafak. (2020d, July 11). Erdoğan Ayasofya'yı 1994'te Vaat Etmiş: Yeniden Müslümanların Camisi Olacak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/dunya/erdogan-ayasofyayi-1994te-vaat-etmis-yeniden-muslumanlarin-camisi-olacak-3548814. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Yeni Şafak. (2020e, July 29). Diyanet İşleri Başkanı Erbaş'tan Müslüman Dini Liderlere Ayasofya Camii Mektubu. Retrieved from https://www.yenisafak.com/hayat/diyanet-isleri-baskani-erbastan-musluman-dini-liderlere-ayasofya-camii-mektubu-3551110. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Yeni Şafak. (2020f, August 1). Ayasofya Ortak Coşku Oldu. Retrieved from https://www.yenisafak.com/gundem/ayasofya-ortak-cosku-oldu-3551437. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Yeni Şafak. (2020g, July 26). Dünya Müslüman Alimler Birliği Başkanı Raysuni: Ayasofya'nın İbadete Açılmasından Rahatsız Olanlar Türkiye'nin Rolünün Artmasından Endişe Ediyor. Retrieved from https://www.yenisafak.com/dunya/dunya-musluman-alimler-birligi-baskani-raysuniden-ayasofya-aciklamasi-3550789. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Yeni Şafak. (2020h, July 18). İslam Dünyası Türkiye’ye, Ayasofya Camii Tebriğinde Bulundu. Retrieved from https://www.yenisafak.com/dunya/islam-dunyasi-turkiyeye-ayasofya-camii-tebriginde-bulundu-3549735. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Yeni Şafak. (2020i, August 1). Mescid-i Aksa’dan Selam Var. Retrieved from https://www.yenisafak.com/dunya/mescid-i-aksadan-selam-var-3551438. Retrieval date: June 1, 2022.
• Yeni Şafak. (2020j, July 10). Muhalefeti Karın Ağrısı Tuttu: CHP Ayasofya Müze Olarak Kalsın Derken HDP Kiliseye Dönüştürülsün Dedi. Retrieved from https://www.yenisafak.com/gundem/chp-ve-hdpnin-ayasofya-gorusu-muhalefet-neden-ayasofyanin-cami-olmasini-istemiyor-3548759. Retrieval Date: June 1, 2022.
• Yeşil, A., & Ulaş, M. (2020). İdeoloji ve Medya: Batı ve Ortadoğu Medyasında Ayasofya Haberlerinin Söylem Analizi. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16, 250-271. https://doi.org/10.34085/buifd.804354
• Yıldırım, E. (2020, July 12). Fetret Döneminden Çıkışın Ayak Sesleri. Yeni Şafak. Retrieved from https://www.yenisafak.com/yazarlar/ergunyildirim/fetret-doneminden-cikisin-ayak-sesleri-2055646. Retrieval Date: April 30, 2022.