Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programlarında (1924-2019) Şiir Türü

Yıl 2023, Sayı: 13, 428 - 444, 30.12.2023

Muzaffer Ekinci , Sener Demirel

https://doi.org/10.47994/usbad.1292568

Öz

Türkçe Dersi Öğretim Programları, çağın ve ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda sürekli yenilenerek günün şartlarına cevap verecek şekilde düzenlenmektedir. Cumhuriyetin ilanından günümüze kadar söz konusu ihtiyaçlar çerçevesinde Türkçe Dersi Öğretim Programları da değişime uğramıştır. Bu değişim ve dönüşümden en fazla etkilenen unsur ders kitaplarına seçilen metinler olmuştur. Bu çalışmada ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programlarında (1924-2019) yer alan şiir türü irdelenmiştir. İlgili programların orijinal nüshalarına ulaşılarak programlar kronolojik tarihe göre incelenmiştir. Çalışmada veri toplama tekniklerinden nitel desende doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Yapılan içerik analizi sonucunda 1924-1981 Türkçe Dersi Öğretim Programlarında şiir türüne diğer türlere nazaran daha az yer verildiği, şiir metinleri aracılıyla öğrencinin telaffuz problemlerini ortadan kaldırarak standart dilin yaygınlaştırılması hedeflenmiştir. Bunun yanında öğrencinin hitap kabiliyetinin artırılması ve öğrenciye estetik duyarlılık kazandırma hedeflenmiştir. 2006 ve sonrasında hazırlanan Türkçe Öğretim Programları önceki programlarda kazandırılması gereken kazanımların yanında şiir türüne, şiir ile ilgili etkinlikler ile öğrencinin dil bilgisi ve dört temel dil becerisinin daha da geliştirilmesini hedeflemişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Metin türleri, Şiir, Türkçe Dersi Öğretim Programları

Poetry Genre in Secondary School Turkish Lesson Teaching Programs (1924-2019)

Öz

Turkish Curricula are constantly renewed in line with the needs of the age and the country and are organized in a way to respond to the conditions of the day. From the proclamation of the Republic to the present day, Turkish Language Teaching Programs have also undergone changes within the framework of these needs. The element most affected by this change and transformation has been the texts selected for textbooks. In this study, the poetry genre in the secondary school Turkish Lesson Teaching Programs (1924-2019) was examined. The original copies of the relevant programs were accessed and the programs were examined according to chronological history. In the study, document analysis method was used in qualitative design among data collection techniques. Content analysis technique was used to analyze the data. As a result of the content analysis, it was concluded that poetry was given less space in the 1924-1981 Turkish Language Teaching Programs compared to other genres, and it was aimed to spread the standard language by eliminating the pronunciation problems of the student through poetry texts. In addition, it is aimed to increase the student's ability to address and to give the student aesthetic sensitivity. 2006 and later Turkish Language Teaching Programs aim to further develop the student's grammar and four basic language skills with activities related to the poetry genre and poetry in addition to the acquisitions to be gained in the previous programs.

Anahtar Kelimeler

Text Types, Poetry, Turkish Course Teaching

Kaynakça

• Akalın, Ş. H., Toparlı, R., Dağlı, Y., & Çavuşoğlu, Ş.B. (2009). Türkçe Sözlük. (10. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Bahar, M. A. (2010). Türkçe Öğretiminde Şiir. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Bulut, K. (2019). 2006 ve 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 24(3), 862-881.
• Creswell, J. W. (2016). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları (2. Baskı). (S. B. Demir, Çeviri Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çarpıt, C. (2019). 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı Çerçevesinde Hazırlanan 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 18(71), 1368-1376.
• Demir, M. & Duman, B. (2004). Şiir Okumaya Dayalı Türkçe Öğretimi. İlmi Araştırmalar Dergisi 17(1), 89-98.
• Gökçe, O. (2006). İçerik Analizi Kuramsal ve Pratik Bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kaya, M. (2013). Okuma–Yazma Öğretimde Şiir. Mersin Üniversitesi Dil ve Edebiyat Dergisi 10(1), 49-96. Kültür Bakanlığı (1938). Ortaokul Programı. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Maarif Vekâleti (1340). Liselerin Birinci Devre Müfredat Programı. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Maarif Vekâleti (1929). Ortamektep ve Liselerin Türkçe Müfredat Programı. Ankara: Yeni Gün.
• Maarif Vekâleti (1930). Ortamektep Müfredat Programı. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Maarif Vekâleti (1931). Ortamektep Müfredat Programı 1931-1932 Ders Senesi Tadilatı. İstanbul: Devlet Matbaası.
• MEB (1949). Ortaokul Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB (1962). Ortaokul Programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Yayınları.
• MEB (2015). Türkçe Dersi Öğretim Programı (1-8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Yayınları.
• MEB (2017). Türkçe Dersi Öğretim Programı - İlkokul Ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar. Ankara: Milli Eğitim Yayınları.
• MEB (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 Ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Yayınları.
• MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Yayınları.
• Punch, K. F. (2020). Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (5. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Göçer, A. (2004). Türkçe Öğretimine Bir Uygulama Sahası Olarak Belirli Günler ve Haftaların Kutlama Etkinlikleri. Milli Eğitim Dergisi, 162, 127-135.
• Sezgin, N. S. (2005). Çocuk ve Şiir. Lacivert Öykü ve Şiir Dergisi, 8, 40.
• Şahin, D. & Bayramoğlu, C. D. (2016). 2015 Türkçe Öğretim Programının Metin Tür ve Tema Seçimi Bakımından Değerlendirilmesi. International Periodicalforthe Languages, Literature and History of Turkishor Turkic 11(3), 2095-2130.
• Şimşek, N. D. (2021). Türkçe Öğretim Programları. Temizyürek, F. & Türkben, T. (Editörler). Türkçe Öğretimine Genel Bir Bakış El Kitabı (1. Baskı). içinden (45-75). Ankara: Pegem Akademi.
• Talim ve Terbiye Dairesi Başkanlığı (22.09.1981). Temel Eğitim Okulları Türkçe Eğitim Programları. (Yayınlanmamış 22.09.1981 tarih ve 172 sayılı kurul kararı).
• Temizyürek, F., & Balcı, A. (2006). Cumhuriyet Dönemi İlköğretim Okulları Türkçe Programları. (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, E. (2012). Şiirin Türkçe Eğitimindeki İşlevi ve İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarındaki Şiirlerin Yerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.