The Effect of Digitalization on The 4t (Assessment, Accrual, Notification and Collection) Process of Tax

Yıl 2025, Sayı: 17, 96 - 114, 25.03.2025

Sebiha Yıldız

https://doi.org/10.47994/usbad.1631005

Öz

Today's digital age is living in a time period where information and technology advance simultaneously. Technological developments have a great place and importance in the changing world order. Governments have given importance to digitalization in order to revise public administration and to follow current developments closely. Developments in the digital technology age have affected all areas of society. One of these areas is the taxation process. The inclusion of digital technological tools in the taxation process has changed the traditional stages of tax. In particular, advances in digital technology have accelerated the change in the taxation process. Tax is among the largest and most important sources of income for the state. The public authority needs to manage the stages from the calculation of the tax to the collection process well and protect the economic value of the tax. The use of digital technologies in the taxation process provides many advantages from the assessment stage to the collection stage of the tax. The tax office can carry out many transactions quickly and easily through digital tools. The use of digitalization in the taxation process has reduced errors in tax calculations and shortened the collection process of the tax. Digital technological tools have reduced the state's tax collection costs and provided savings to the state in many areas. Fast access to taxpayer information transferred to the digital system has facilitated the determination of taxpayers' assets. All of these have been effective in carrying out the taxation process more efficiently and effectively.

Anahtar Kelimeler

Tax, Taxation Process, Digitalization, Digital Technology

Dijitalleşmenin Verginin 4t (Tarh, Tebliğ, Tahakkuk ve Tahsil) Sürecine Etkisi

Öz

Günümüz dijital çağı, bilgi ve teknolojinin eş zamanlı olarak ilerlediği bir zaman süreci içinde yaşamaktadır. Değişen dünya düzeninde teknolojik gelişmelerin yeri ve önemi büyüktür. Hükümetler, kamu yönetimini yeniden revize etmek ve güncel gelişmeleri yakından takip edebilmek için dijitalleşmeye önem vermişlerdir. Dijital teknoloji çağında yaşanan gelişmeler toplumun tüm alanlarını etkilemiştir. Bu alanlardan biri de vergilendirme sürecidir. Dijital teknolojik araçların vergilendirme sürecine dahil edilmesi verginin geleneksel aşamalarını değiştirmiştir. Özellikle dijital teknolojideki ilerlemeler vergilendirme sürecinin değişimini hızlandırmıştır. Vergi, devletin en büyük ve en önemli gelir kaynakları arasındadır. Kamu otoritesinin, verginin hesaplanmasından tahsil edilme sürecine kadar ki aşamaları iyi yönetmesi ve verginin ekonomik değerini koruması gerekmektedir. Vergilendirme sürecinde, dijital teknolojilerin kullanılması verginin tarh aşamasından tahsil aşamasına kadar olan süreçte birçok avantaj sağlamaktadır. Dijital araçlar vasıtasıyla vergi dairesi çoğu işlemi hızlı ve kolay bir şekilde gerçekleştirebilmektedir. Dijitalleşmenin vergilendirme sürecinde kullanılması vergi hesaplamalarında yapılan hataları azaltmış ve verginin tahsil sürecini kısaltmıştır. Dijital teknolojik araçlar, devletin vergi toplama maliyetini azaltarak, birçok konuda devlete tasarruf imkânı sunmuştur. Dijital sisteme aktarılan mükellefe ait bilgilere hızlı erişim, mükelleflerin mal varlıklarının tespitini kolaylaştırmıştır. Tüm bunlar vergilendirme sürecinin daha verimli ve etkili yürütülmesinde etkili olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Vergilendirme Süreci, Dijitalleşme, Dijital Teknoloji

Kaynakça

• Aim, J., Beebe, J., Kirsch, M.S., Maian, O., & Soled, J.A. (2020). New technologies and the evolution of tax compliance. Legal Studies Research Paper Series, 3(39), 287-354.
• Aktan, E. (2018). Büyük Veri: uygulama alanları, analitiği ve güvenlik boyutu. Bilgi Yönetimi Dergisi, 1(1), 1-22.
• Allahverdi, M. (2012). Bilişim teknolojilerinin vergilendirme üzerindeki etkisi. Mali Çözüm, (112), 161-183.
• Alpaslan, B. (2022). Elektronik vergi uygulamalarının vergilendirme sürecine etkileri. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi.
• Alptekin, Z. M. (2020). Dijitalleşme ve dijital sosyal sorumluluk iletişimi. Uluslararası Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli Dergisi, 3(2), 136-155.
• Avcı, O. (2021). Vergi tahsilatında yapay zekânın kullanımı ve önemi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 51-63.
• Ay, Ş. (2021). Vergi tahakkuk / tahsil oranları üzerine bir değerlendirme. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 40-53.
• Bakan, S. (2022). E-Muhasebe ve e-vergi uygulamalarının vergi tahakkuku ve tahsilatına etkisi: türkiye örneği. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 8(48), 936-946.
• Barney, N., Pratt, M. K., & Gillis, A. S. (2023). Blockchain. https://www.techtarget.com/searchcio/definition/blockchain. (23.01.2025).
• Baykara, B. (2024). Vergi tarh işleminin hukuki analizi. http://www.bekirbaykara.av.tr/dosya/pdf/Vergi_Tarhinin_Hukuki_Analizi_1215.pdf. (13.01.2025).
• Bostan, M. K., & Kızılkaya, A. (2023). Elektronik vergi uygulamalarının vergi gelirleri üzerindeki etkisine ilişkin gelir vergisi mükelleflerinin algısının ölçülmesine yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (78), 47-65.
• Bozdoğanoğlu, B. (2023). Yapay zekâ chatgpt’nin vergi sistemlerinde kullanımı ve uyuşmazlıkları önlemedeki rolünün değerlendirilmesi. Mali Hukuk Dergisi, 19, 1545-1588.
• Carda, H., & Kısa, Ö. (2023). Blok zincir teknolojisi perspektifinden kalkınma. International Journal of Public Finance, 8(2), 287-312.
• Černa, M., & Pokorný, J. (2024). Digital transformation of tax and accounting processes. 19th European Conference on Innovation and Entrepreneurship, 19(1), 129-136.
• Ciğerci, İ., & Eğmir, R. T. (2019). Kamu mali denetiminde olası blok zincir teknolojisinin denetim etkinliği açısından değerlendirilmesi. Maliye Dergisi. Temmuz-Aralık, 177, 203-217.
• Çelik, K. (2021). Bulut bilişim teknolojileri. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(24), 437-450.
• Çerik, M. C.(2024). Vergilemede yeni bir dönem: yapay zekâ uygulamaları. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi.
• Çetin, G. (2010). Bilişim teknolojilerindeki gelişmelerin vergilemede kayıt düzeni ve denetim uygulamalarına etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1),79-86.
• Çimen, G. (2017). E-Maliye uygulamalarının vergilemede iktisadilik ilkesi ve vergi uyumuna etkisi: tokat ili muhasebe meslek mensupları üzerine bir araştırma. International Journal of Public Finance, 2(1), 93-108.
• Delbridge, V., Lekesi, L., & Jangia,D.(2024). Using technology to improve local revenue collection: evidence from malawi. https://www.theigc.org/blogs/using-technology-improve-local-revenue-collection-evidence-malawi. (19.01.2025).
• Doğan, K., & Arslantekin, S. (2016). Büyük veri: önemi, yapısı ve günümüzdeki durum. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 56(1), 15-36.
• Erdemir, N. K., & Kazak, T. (2022). Dijital Dönüşüm ve Denetim.
• Soy Temür, A. & Tulum, S. (2022). (Ed.). Finans Muhasebe ve Denetim Alanlarında Yeni Paradigmalar, 227-248.
• Ersöz, B., & Özmen, M. (2020). Dijitalleşme ve bilişim teknolojilerinin çalışanlar üzerindeki etkileri. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 11(42), 170-179.
• Esemen, A. (2022). Türk vergi hukuku’nda verginin tahakkuku. NKÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, (2), 341-360.
• Filat, E. (2024). Vergi adaleti kavramı ve vergilendirme süreci hakkında bilinmesi gerekenler, https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/ecefilat/001/. (16.01.2025).
• Gedik, G. (2020). Akıllı sözleşmelerin vergilendirme süreci üzerindeki etkileri.Mali Hukuk Dergisi, 16(185), 1199-1224.
• Göktaş, P., & Baysal, H. (2018). Türkiye’de dijital insan kaynakları yönetiminde bulut bilişim. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(4), 1409-1424.
• Hayes, A. (2024). Blockhain facts:what ıs ıt,how ıt works, and how ıt can be used. https://www.investopedia.com/terms/b/blockchain.asp. (23.01.2025)
• İnneci, A. & Coskun Karadağ, N. (2015). Vergi usul kanunu’na göre “tebliğ”de yapılan hatalar ve yargının konuya bakışı. Maliye Dergisi, 169, 55-69.
• Kang'oro, D., Ngerero, F., & Boro, I. (2023). Using digital technologies to ımprove tax collection – the case of togo. Dorothy Kang’oro, Fidele Ngerero and Ignatius Odongo Afrıcan Tax Admınıstratıon Paper, 31, 1-56.
• Kapuscinski, P. (2023). The promise and limitations of information technology for tax mobilization. https://blogs.worldbank.org/en/developmenttalk/promise-and-limitations-information-technology-tax-mobilization. (19.01.2025).
• Korachi, Z., & Bounabat, B. (2020). General approach for formulating a digital transformation strategy. Journal of Computer Science, 16(4), 493-507.
• Kete, H., & Topbaş, A. (2023). Dijital dönüşüm çerçevesinde dijital vergileme sorunları ve uluslararası çözüm politikaları. Vergi Raporu, 281, 128-150.
• Marangoz, R., & Campbell, D. (2024). Tax transformation: adopting aı to drive efficiencies. https://www.ey.com/en_us/insights/tax-compliance/ai-and-the-transformation-of-tax-compliance. (23.01.2025).
• Matt, C., Hess, T., & Benlian, A. (2015). Digital Transformation strategies. Business Information Systems Engineering, 57(5), 339-343.
• Mert, H., Güner, M., & Duyar, G. (2022). Dijitalleşme sürecinin gelişimi ve muhasebe uygulamalarına etkileri yönünden İstanbul ilinde smmm’ler üzerinde bir araştırma. Muhasebe Ve Denetime Bakış Dergisi, 66, 195-218.
• Ölçer, S. (2019). Vergisel işlemlerin dijital dönüşümü sürecinde blok zincir (blockchain) teknolojisinin rolü. Vergi Raporu, 236, 284-301.
• Öztemel, E. (2020). Yapay zekâ ve insanlığın geleceği.Türkiye Bilimler Akademisi, 96-112.
• Özalp, A. (2022). Dijitalleşme dijitalleştirme - dijital dönüşüm kavramları arasındaki ilişki Üzerine. https://tr.linkedin.com/pulse/dijitalle%C5%9Fme-dijitalle%C5%9Ftirme-dijital-d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCm-kavramlar%C4%B1-an%C4%B1l-%C3%B6zalp (9.01.2025).
• Özcan, O. (2017). Vergilendirme sürecinin idari işlem bağlamında incelenmesi. Journal of Istanbul University Law Faculty, 75(1), 159-190.
• Özçelik Baloğlu, Ö. (2023). Teknolojik bir dönüşüm olarak dijitalleşme kavramı ve etkileri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(2), 1189-1210.
• PWC, (2025). E-Tebligat: Dijital çağda resmi iletişimin dönüşümü, https://www.pwc.com.tr/e-tebligat-dijital-cagda-resmi-iletisimin-donusumu. (16.01.2025).
• Reis, J., Amorim, M., Meleo. N., Cohen, Y., & Rodrigues, M. (2020). Digitalization: a literature review and research agenda. Proceedings on 25th International Joint Conference on Industrial Engineering and Operations Management – IJCIEOM (443-456).
• Rüzgar, M. T. (2022). Türkiye’de ekonomi paketi kapsamında dijital vergi dairesi ve dijital vergi asistanı sisteminin kurulması. Turkuaz Uluslararası SosyoEkonomik Stratejik Araştırmalar Dergisi, 4(1), 1-14.
• Saraçoğlu, C. (2018). Vergide yapay zekalı hesap. yeni şafak. https://www.yenisafak.com/ekonomi/vergide-yapay-zekali-hesap-3179196. (14.01.2025)
• Saruhan Berk, G. (2018). Vergide Elektronik Uygulamalar / E-Tebligat. https://nazaligundem.com/tr/yayinlar/vergide-elektronik-uygulamalar--e-tebligat?onlyTm=t&tm=28. (16.01.2025).
• Sezen, H. K., & Eren Şenaras, A. (2022). "Dijitizasyon, dijitalizasyon, dijital dönüşüm kavramlarina ilişkin bir değerlendirme", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 49-59.
• Sharma, A., & Surendran, S. (2015). iCloud technology. International Journal of Computer Science and Information Technology Research, 3(2), 164-1167.
• Stryker, C., & Kavlakoğlu, E. (2024). What is artificial intelligence (AI)?. https://www.ibm.com/think/topics/artificial-intelligence. (23.01.2025).
• Şentürk, E. (2023). İdari işlem teorisi açısından “verginin tarhı”. Yaşar Hukuk Dergisi, 5(2), 391-470.
• Turan, D. (2020). Yapay zekâ ve vergi uygulamalarına etkisi. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 55-70. Turhan, S. (1998). Vergi Teorisi ve Politikası. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Varnalı T., & Kete H. (2024). Dijital ekonomi ve vergilendirme: trendler ve zorluklar. Gümrük ve Ticaret Dergisi, 11(36), 47-68.
• Varol, N. (2023). Dijital dönüşüm ve yapay zekâ: muhasebenin ve denetimin geleceği. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 3(2), 162-184.
• Winikoff, P. (2024). What ıs digitization vs digitalization vs digital transformation?. https://www.channelinsider.com/business-management/digitization-vs-digitalization/. (9.01.2025). Yeğen, B. (2023). Vergilemede yeni bir yaklaşım: yapay zekâ. Politik Ekonomik Kuram, 7(2), 140-154.
• Yıldız, S. (2024). Kurumlar vergisi mükelleflerinin dijital vergileme hizmetleri kullanma düzeyi ve vergi uyumuna etkisi üzerine bir durum çalışması. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Yılmaz, Y. (2021). Dijital ekonomiye geçiş süreci ölçümü ve dijitalleşme verimlilik ilişkisi. İstanbul İktisat Dergisi, 71(1), 283-316.