KLASİK SOSYAL KURAM VE DİN: KARL MARX VE EMİLE DURKHEIM’İN DİN YAKLAŞIMLARI

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 7, 745 - 758, 01.10.2022

İbrahim Yenen

Öz

Bu makalenin amacı, klasik sosyal kuramın öncü kurucularından Karl Marx ve Emile Durkheim’in toplumsal bir olgu olarak din hakkındaki yaklaşımlarını değerlendirmektir. Dinin sosyal kuramın konusu olması, modern dünyada dinin doğası ve rolünün ne olacağı sorusuna cevap aranması sebebiyledir. Bu amaçla Karl Marx’ın farklı makale ve kitaplarında yer alan yazıları ile Emile Durkheim’in din hakkında kaleme aldığı temel eseri incelenmiştir. Çalışmanın ilk bulgusu her iki sosyal kuramcının sosyal bilim yaklaşımlarının farklı olmasına rağmen din hakkındaki yaklaşımlarının nicel anlamda benzer olduğudur. Çünkü Marx ve Durkheim açısından din, sosyal bir gerçeklik olarak birincil bir olgu değildir. Marx için din, ekonomi politiğin koşullarına bağlı olarak şekillendiği için Durkheim için de ahlakın önemli bir bileşeni olduğu değerlendirilmeye alınmıştır. Marx açısından dinin temel anlam ve işlevi, gerçekliği tersine çevirerek gösterilmesini sağlayan bir ideoloji olarak ortaya çıkmaktadır. Durkheim açısından ise din, sıradan nesne ve sembollerin toplum tarafından kutsallaştırılması ve bu kutsalın etrafında sosyal bütünlüğün sağlanması işlevini yerine getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Kuram, Din, Karl Marx, Emile Durhkeim, İdeoloji, Kutsal

CLASSICAL SOCIAL THEORY AND RELIGION: THE RELIGION APPROACHESS OF KARL MARX AND EMILE DURKHEIM

Öz

The aim of this article to evaluate to approaches of Karl Marx and Emile Durkheim who are the of pioneers of classical social theory about religion as a social phenomenon. The fact that religion is the subject of the social theory is due to the search for an answer to the question of what will be the nature and role of religion in the modern world. Fort his purpose the writings of Karl Marx in different articles and books and main work of Emle Durkheim about religion were examined. The first finding of study is that although social science approaches of social theorists are different their approaches to religion are quantitatively smilar. For, for Marx and Durkheim, is not a primary phenomenon as a social reality. For Marx religion was taken ito consideration as an important component of morality for Durkheim, as it was shaped depending on the conditions of political economy. For Marx the basic meaning and function of religion emerges as an ideology that enables it to be shown by reversing reality. For Durkheim, religion fulfills sanctifying ordinary objects and symbols by society and providing social integrity around this sacred.

Anahtar Kelimeler

Religion, Kalr Marx, Emile Durkheim, Ideology, Sacred.

Kaynakça

• Alıcı M. (2010). “Mukayeseli Din Tarihçisi ve Antropolog James George Frazer (1854-1941)”, Harun Güngör Armağanı, (Ed. Mustafa Ünal ve diğ.), Kayseri. Kesit Yayınları,.
• Coser A. L. (2011). Sosyolojik düşüncenin ustaları, (Çev.: Himmet Hülür ve diğ.), Ankara: De Ki Yayınları.
• Durkheim E. (2011). Dini hayatın ilkel biçimleri, (Çev.: Fuat Aydın), Ankara Eskiyeni Yayınları.
• Huther, J. C. (2013). Durkheim’i Anlamak, (Çev.: Sera Akyüz), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Jonathan, H.T., Leonard, B., Charles, P. (2010). Sosyolojik teorinin oluşumu. (Çev: Ümit Tatlıcan). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Kösemihal, N. Ş. (1971). Durkheim sosyolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• Marx, K., Engels, F. (2008). Din üzerine (Çev: Kaya Güvenç). Ankara: Sol Yayınları. Marx, K. (2009). Hegel’in hukuk felsefesinin eleştirisi. (Çev: Kenan Somer). Ankara: Sol Yayınları. Marx, K. (2009). Yahudi sorunu. (Çev: Yayın Kurulu). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K., Engels, F. (2009). Yazın ve sanat üzerine. (Yay. Haz: Muzaffer Erdost). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K., Engels, F. (2018). Alman ideolojisi. (Çev: Sevim Belli). Ankara: Sol Yayınları.
• Morris, B. (2004). Din üzerine antropolojik incelemeler. (Çev: Tayfun Atay). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Nisbet, R. (2013). Sosyolojik düşünce geleneği. (Çev: Yusuf Kaplan). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Özyurt, C. (2014). “Marx’ta yanılsama ve ideoloji olarak din”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 2. s. 207-240
• Ritzer, G. (2013). Sosyoloji kuramları. (Çev: Himmet Hülür). Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Tanyu H. (1983). “Totem, Totemizm ve Tabu Üzerine Yeni Araştırmalar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 1983, Cilt: 26, s., 157